Son yıllarda dünyanın en önemli sorunlarından biri olan ve bölgedeki istikrarı olumsuz etkileyen Ukrayna’daki kriz, uluslararası kamuoyunda çözüm bekleyen konuların başında geliyor.

Künye

Başkent: Kiev

Nüfus: 48 milyon 457 bin 102 (2001)

Etnik yapı: Yüzde 77,8 Ukraynalı, yüzde 17,3 Rus, yüzde 4,9 Belaruslu, Moldovalı, Kırım Tatarları, Bulgarlar, Macarlar, Rumenler, Polonyalılar ve diğerleri

Yüzölçümü: 603 bin 549 kilometrekare

Dil: Ukraynaca (Resmi dil)

Din: Nüfusun neredeyse tamamı Hristiyan, Müslüman ve Yahudilerin oranı yüzde 1

Para birimi: Grivna 

Genel Bilgiler

Ukrayna’da son yıllarda sağlıklı bir nüfus tespiti yapılamıyor. Rusya’nın Kırım’ı yasa dışı ilhakı ve ülkenin doğusunda ayrılıkçılarla hükümet güçlerinin çatışması nedeniyle devam eden göçler, nüfusta değişikliğe neden oluyor.

Avrupa ile Asya arasında köprü konumunda bulunan ve Karadeniz’e kıyısı olan Ukrayna, yüzölçümü itibariyle Avrupa’nın en büyük ülkesi olarak sayılıyor.

Resmi dilin Ukraynaca olduğu ülkenin doğu bölgelerinde ağırlıklı olarak Rusça, batısında Ukraynaca konuşuluyor.

Ukrayna’nın komşuları arasında Rusya, Belarus, Polonya, Slovakya, Macaristan, Romanya ve Moldova yer alıyor. Ülkenin güneyinde Karadeniz ve Azak Denizi bulunuyor.

Genelde ılıman karasal iklimin hakim olduğu Ukrayna’nın coğrafi yapısını geniş ovalar oluşturuyor. Kara toprak denilen dünyanın en verimli topraklarının üçte birine sahip Ukrayna’nın batı ve güneybatı kesimleri dağlar, kuzey kesimleri ormanlık alanlardan oluşuyor.

Kırım Tatarları ya da Kırım Tatar Türkleri, Ukrayna’nın Kırım Özerk Cumhuriyeti’nde yaşamlarını sürdürüyor. Ukrayna’nın ana Müslüman unsurunu teşkil eden Kırım Tatarları, Kırım yarımadasında nüfusun yaklaşık yüzde 13,5’ini oluşturuyor.

Ortodoksluğun etkisiyle şekillenen Ukrayna kültürü, Slav kültürünün en belirgin özelliklerini taşıyor. Slav kavimlerinden oluşan ve bugünkü Rusya’yı kurduğu savunulan eski Kiev, Rusların meydana getirdiği kültürün, tarihsel süreçte Polonya’nın ve diğer bazı kültürlerin etkisi altında kaldığını ortaya koyuyor.

Ukrayna, zengin hammadde rezervlerine, verimli toprak yapısına, bol miktarda ulaşılabilir doğal su kaynaklarına, uygun iklim koşullarında büyük ölçekli tarım ürünleri üretimine, Avrupa ile Asya arasında köprü konumuna ve enerji geçiş koridoruna, iyi eğitimli nüfusa, otomobilden uçak üretimine kadar büyük bir sanayiye sahip zengin bir ülke sayılıyor.

Sovyetler Birliği’nin tahıl ambarı işlevi gören Ukrayna, dünyada tarım sektöründe önemli bir yer tutuyor. Ukrayna dünya ihracatında ayçiçeğinde 1., arpada 3., buğdayda 6., soyada 7. sırada yer alıyor.

Ukrayna aynı zamanda rezervlerinin büyüklüğü bakımından dünyada maden çıkarılan en önemli ülkelerinden biri.

Dünyanın en büyük 10 silah ihracatçısı arasında yer alan Ukrayna, yolcu ve nakliye uçakları tasarımı ve üretiminde Antonov gibi önemli kuruluşlara sahip. Dünyanın en büyük uçağı Antonov An-225 Mriya, Ukrayna’da üretildi.

Ekonomi

Ukrayna’nın gayri safi yurtiçi hasılası 2016’da 87 milyar dolar oldu. Ülkede kişi başına milli gelir 2 bin 185 dolar civarında. 2016'da büyüme oranı yüzde 1,8 olarak gerçekleşen Ukrayna’nın ihracatı 44 milyar 885 milyon, ithalatı 44 milyar 548 milyon dolar seviyesinde. 

Ukrayna’da 2016’da enflasyon yüzde 13,9, işsizlik de yüzde 9,7 oranında.

Siyasi Durum

Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla 1991’de bağımsızlığını kazanan Ukrayna, yasama, yürütme ve yargının ayrı olduğu, yarı başkanlık sistemi ile yönetilen üniter bir devlet yapısına sahip.

Eski Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç yönetiminin 21 Kasım 2013‘te AB ile Ortaklık Anlaşması’nı imzalamaktan vazgeçmesi üzerine AB yanlısı gösterilerle başlayan “Meydan” olayları sonrasında Yanukoviç ülkeyi terk etti. Daha sonra yapılan seçimlerde Batı yanlısı partiler çoğunluğu elde etti. 25 Mayıs 2014’te yapılan devlet başkanı seçimini de Petro Poroşenko kazandı.

Rusya Federasyonu’nun 18 Mart 2014’te Kırım’ı yasa dışı  ilhakıyla farklı bir boyut kazanan Ukrayna’daki siyasi durumda, ülkenin doğusunda Nisan 2014’te başlayan ayrılıkçı hareket ve şiddet eylemleriyle, ağır silahların da kullanıldığı çatışmalar baş gösterdi. Çatışmalarda binlerce kişi hayatını kaybetti. 

Ukrayna’daki durumun çözümü için Minsk anlaşmaları çerçevesinde Ukrayna, Rusya, Almanya ve Fransa arasında (Normandiya formatı) görüşmeler devam ediyor. Ülkedeki durum ayrıca AGİT Ukrayna Özel Gözlem Misyonu tarafından gözlemlenerek rapor ediliyor.