Dolar
32.47
Euro
35.13
Altın
2,233.04
ETH/USDT
3,560.60
BTC/USDT
70,788.00
BIST 100
9,079.97
Ülke Profilleri

İran

Türkiye’nin doğu komşusu İran, büyük ölçüde petrole bağımlı ekonomisiyle, 1980’li yıllardan bu yana maruz kaldığı uluslararası yaptırımlar nedeniyle potansiyelinin altında gelişen ülkeler arasında yer alıyor.

07.09.2017 - Güncelleme : 07.09.2017
İran

Türkiye’nin doğu komşusu İran, büyük ölçüde petrole bağımlı ekonomisiyle, 1980’li yıllardan bu yana maruz kaldığı uluslararası yaptırımlar nedeniyle potansiyelinin altında gelişen ülkeler arasında yer alıyor.

Künye

Nüfus: 79,9 milyon (2015)

Etnik yapı: Yüzde 52 Farslar, yüzde 22 civarında Azeri Türkleri. Diğer etnik gruplar Kürt, Arap, Türkmen, Kaşgay, Ahalaç, Beluc, Ermeni, Yahudi, Süryani, Lor, Zerdüşt, Hindu ve Sihlerden oluşuyor.

Yüzölçümü: 1,65 milyon kilometrekare

Dil: Resmi dil Farsça. Azeri Türkçesi, Kürtçe, Arapça, Lorca, Beluci ve diğer birçok dil konuşuluyor.

Din: Yüzde 99 Müslüman (yüzde 90 Şia, yüzde 9 Sünni), yüzde 1 diğer dinler. Ülkenin resmi dini İslam (Şia mezhebi)

Para Birimi: İran Riyali

İran İslam Devrimi’nin yıl dönümleri başkent Tahran’ın Azadi Meydanında her yıl törenlerle kutlanıyor

Genel Durum

Resmi adıyla İran İslam Cumhuriyeti, yaklaşık 80 milyon nüfusuyla dünyanın en kalabalık 18. ülkesi konumunda, aynı zamanda 29 yaş ortalamasıyla genç nüfusa sahip bir Ortadoğu ülkesi.

Yüzölçümü bakımından dünyanın 17. büyük ülkesi İran’da yaklaşık 90 dil ve lehçe konuşuluyor.

Tarihi İpek Yolu sayesinde eski çağlardan bu yana Avrupa ve Asya’nın kesişme noktasında yer alan İran’ın stratejik konumu, ülkede petrolün keşfiyle daha önemli hale geldi.

Ham petrol taşımacılığının yoğun olarak yapıldığı Umman Körfezi, Basra Körfezi ve Hazar Denizi’ne kıyıları olan İran’ın, Türkiye, Afganistan, Irak, Pakistan, Türkmenistan, Azerbaycan ve Ermenistan ile sınırı var.

Kurak ve yarı-kurak iklimin hakim olduğu ülke, dağlık ve engebeli arazilerin yanı sıra çöllerle kaplı düzlüklere sahip. İran topraklarının yüzde 55’i çayır, yüzde 23’ü çöl, yüzde 14’ü ekilebilir alan ve yüzde 8’i ormanlık alandan oluşuyor.

Başta petrol ve doğal gaz olmak üzere kömür, krom, bakır, demir, kurşun, manganez, çinko ve sülfür, İran’ın başlıca doğal kaynakları arasında yer alıyor.

Kentlerde taşıt emisyonları, rafineriler ve sanayi atıkları kaynaklı hava kirliliğinin yanı sıra çölleşme, Basra Körfezi’ndeki petrol kirliliği, kuraklaşma, içme suyu kaynaklarının yetersizliği, kanalizasyon atıklarının yol açtığı su kirliliği ve sanayi atıklarından doğan kirlilik, ülkenin başlıca çevre sorunları arasında sayılıyor.

Ekonomi

Büyük ölçüde devlet merkezli yönetilen petrol ihracatına bağımlı ekonomisi, 1980’li yıllardan bu yana maruz kaldığı uluslararası yaptırımlar sebebiyle beklenen gelişmeyi gösteremeyen İran’ın gayri safi yurtiçi hasılası 386 milyar dolar seviyesinde.

Kişi başına gelirin yaklaşık 4 bin 800 dolar olduğu İran, 2016 yılında yaklaşık yüzde 4 büyüme sağladı.

İran, son yıllarda karşı karşıya kaldığı yüksek işsizlik ve enflasyon oranlarının ekonomisine etkilerini, 2015 yılında P5+1 ülkeleriyle imzalanan nükleer anlaşmadan doğan rahatlamayla gidermeye çalışıyor.

Siyasi Durum

1979’da Ayetullah Humeyni önderliğinde İslam Devrimi ile kurulan ve kendine özgü yönetim biçimine sahip İran İslam Cumhuriyeti, yasama, yürütme ve yargı organları tarafından ülkenin “dini liderinin” himayesinde yönetiliyor.

Anayasaya göre cumhurbaşkanı yürütmenin başı olmasına rağmen, iç ve dış politika önceliklerinin belirlenmesi ya da silahlı kuvvetlerin ve emniyet güçlerinin sevk ve idaresi yetkileri, dini liderin uhdesinde toplanıyor.

İran’da, cumhurbaşkanı, Anayasayı Koruyucular Konseyi’nin onayını almış adaylar arasından 4 yıl süreyle ve en fazla üst üste 2 dönem için halk tarafından seçiliyor.

Son cumhurbaşkanlığı seçimlerinin düzenlendiği 19 Mayıs 2017 tarihinde Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, oyların yüzde 57,1’ini alarak ilk turda ve 2. kez cumhurbaşkanı seçildi. 

İran’ın temel yasama organı “İslami Danışma Meclisi” seçimle işbaşına gelen 290 üyeden oluşuyor. 4 yıllık dönem için seçilen milletvekilleri, kanunların oluşturulması ve uluslararası belgelerin onaylanması gibi görevlere sahip. Ancak mecliste kabul edilen yasa tasarıları, Anayasayı Koruyucular Konseyi’nin onayı alındıktan sonra yasalaşıyor.

İran’da siyasi parti temelinde bir yapılanma bulunmamasına karşın siyasi hayatta partiler yerine daha çok “baskı ve çıkar” grupları olarak adlandırılabilecek yapılanmalar rol oynuyor. Seçim zamanlarında büyük ittifakların çatısı altında toplanan gruplar seçimlerin ardından tekrar dağılıyor.

Anadolu Ajansı web sitesinde, AA Haber Akış Sistemi (HAS) üzerinden abonelere sunulan haberler, özetlenerek yayımlanmaktadır. Abonelik için lütfen iletişime geçiniz.
İlgili konular
Bu haberi paylaşın