2022'de iktidara gelen İşçi Partisi, Başbakan Anthony Albanese liderliğinde ikinci dönem için yarışırken, Peter Dutton öncülüğündeki Liberal-Ulusal koalisyon iktidara geri dönmeyi hedefliyor.

İşçi Partisi, 77 sandalyeyle üç yıldır tek başına iktidarken, muhalefette Liberal-Ulusal koalisyon 58 sandalyeyle, Yeşiller ise 4 sandalyeyle temsil ediliyor.

Yaklaşık 27 milyonluk nüfusa sahip ülkede 18,09 milyon kayıtlı seçmen, Temsilciler Meclisi ve Senato üyelerini belirlemek için oy kullanacak. Hükümetin kurulabilmesi için 151 sandalyeli mecliste en az 76 sandalye gerekiyor.

İşçi Partisi, bu seçimlerde sağlık hizmetlerine yatırım yapmayı, yenilenebilir enerji kaynaklarını artırarak emisyonu azaltmayı ve uygun fiyatlı konut projeleriyle barınma sorununu çözmeyi vaat ediyor. ​

Liberal-Ulusal koalisyon, ekonomik büyümeyi teşvik etmek ve yaşam maliyetlerini düşürmek amacıyla nükleer enerjiye yatırım yapmayı, emeklilik fonlarının ev alımında kullanılmasına izin vermeyi ve yakıt vergisinde indirim yapmayı planlıyor. ​

Yeşiller Partisi, fosil yakıt projelerini durdurmayı, servet vergisiyle gelir eşitsizliğini azaltmayı ve ücretsiz sağlık ve eğitim hizmetleri sunarak sosyal adaleti sağlamayı amaçlıyor.

Anketlerde İşçi Partisi önde

Yerel The Sydney Morning Herald gazetesinin anketine göre, bir önceki seçimlerde yüzde 32,58 oy alan İşçi Partisinin, yarınki seçimlerde yüzde 47 oy alması bekleniyor.

2022 seçiminde yüzde 35,70 oy alan Liberal-Ulusal koalisyonun, yarınki seçimde yüzde 31 oy alması öngörülüyor.

Yeşillerin bir önceki seçimde yaklaşık yüzde 13 oyu varken, bu seçimlerde yüzde 14 oy alacağı tahmin ediliyor.

2022'de Scott Morrison liderliğindeki Liberal-Ulusal koalisyonunu yenilgiye uğratarak iktidara gelen İşçi Partisi, ilk döneminde iklim değişikliği ve sağlık reformlarına odaklanmıştı.

Savunma ve enerji vaatleri seçimde en çok dile getirilenler arasında

Savunma, her iki partinin de en önemli gündem maddeleri arasında yer alırken, Çin’in Avustralya’nın en büyük ticaret ortaklarından biri, ABD’nin ise en önemli savunma ortağı olması, partilerin bu konudaki söylemlerine de yansıyor.

ABD ve İngiltere'nin teknoloji transferiyle, Avustralya'nın nükleer enerjiyle çalışan denizaltı filosu oluşturmasını hedefleyen AUKUS ortaklığına karşı iki partinin de söylem yürütmemesi dikkatleri çekiyor.

Liberal-Ulusal koalisyon, Çinli Shandong Landbridge Group'a bağlı Landbridge Industry Avustralya tarafından, 2015'te 99 yıllığına kiralanan Darwin Limanı'nı geri almak için ortak adım atacaklarını duyurmuştu.

Avustralya merkezli SBS News'in haberine göre, İşçi Partisi, mevcuttaki yıllık 56 milyar dolarlık savunma harcamasını, gelecek 5 yıl sonunda yıllık yaklaşık 80 milyar dolara çıkarmayı hedefliyor.

Albanese, 30 Nisan'da ABC News'e verdiği röportajda Avustralya'nın kendi savunmasını kendisinin üstleneceğini, bunun için yerli füze üretimi gibi konularda çalışmalarının olacağını belirtmişti.

Koalisyon ise 2030'a kadar savunma harcamasını yıllık 87,5 milyar dolara, Gayrisafi Yurt içi Hasıla'nın (GSYH) yaklaşık yüzde 2,5'ine, 2035'e kadar ise GSYH'nin yüzde 3'üne çıkarmayı vaat ediyor.

Savunma harcamalarını GSYH'nin yüzde 3'üne çıkaracaklarını açıklayan koalisyon, 28 ek F-35 savaş uçağı alımı için 3 milyar Avustralya doları ayıracağını vurguluyor.

Koalisyon, net göçü 100 bin kişi düşürmeyi, kalıcı göç kotasını yıllık 140 bine indirmeyi ve üniversitelerin yabancı öğrenci kontenjanını yüzde 25 kısmayı planlıyor.

İşçi Partisi, 8,5 milyar Avustralya doları tutarındaki destek paketiyle doktorları ücretsiz hasta bakımına teşvik edeceğini belirtiyor.

Seçimlerde Avustralya yerlilerine yönelik "tam bir sessizlik" hakim

​Avustralya'da yerli halkın anayasada tanınması ve parlamentoda daha çok söz sahibi olmasını amaçlayan "Meclis'te Yerli Sesi" referandumunda halkın büyük çoğunluğunun "hayır" oyu vermesinin ardından ülke nüfusunun yüzde 3,8'ini oluşturan Avustralya yerlileri, daha fazla temsiliyet talep ediyor.​

Yerli halklar olarak bilinen Aborjinler ve Torres Strait Islanders toplulukları, uzun süredir devam eden yapısal eşitsizliklerin giderilmesi, kültürel tanınma ve siyasi temsil konularında çeşitli taleplerde bulunuyor.​

Bu talepler, özellikle 2017 yılında yayımlanan Uluru Bildirisi'ndeki "Söz hakkı, antlaşma ve hakikatin beyanı" ilkeleriyle somutlaştırılmıştı.

Sydney Teknoloji Üniversitesi tarafından mart ayında yayımlanan bir rapor, söz konusu referandumun ardından Avustralya'nın yerlilerine yönelik ırkçılığın arttığını ve bu durumun politik eksenin her iki tarafında da görüldüğünü ortaya koymuştu.

BBC'ye konuşan Avustralya'nın Victoria eyaleti senatörü ve yerlisi Lidia Thorpe, Albanese'nin "referandumdaki başarısızlığından" dolayı bu konuda konuşmaktan çekindiğini belirtti.​

Bundan önceki seçimlerde Avustralya'nın yerlilerine yönelik söylemlerin "az da olsa" var olduğuna dikkati çeken Thorpe, bu seçimde konuyla ilgili "tam bir sessizliğin" hakim olduğunu ifade etti.

Aborjinler ve Torres Strait Islanders topluluklarından adaylar bu seçimde daha fazla

Ülkede 2020'de kurulan Avustralya Yerli-Aborjin Partisi (IAPA), First Nation Partisi ve Avustralya'nın Sesi Partisi, yerli halkları önceleyen politikalarla öne çıkıyor.​

2022 federal seçimlerinde Avustralya yerlilerinden koalisyonda 4, İşçi Partisinde 11, Yeşiller'de 17, Sosyalist İttifak'ta 1 ve Avustralya Yerli-Aborjin Partisinde 7 olmak üzere birçok milletvekili adayı yarışmıştı.​

2025 seçimlerinde ise bir önceki seçime göre daha fazla yerli, milletvekilliği için yarışıyor.​

Uzmanlardan ekonomi ve hayat pahalılığı vurgusu

Macquarie Üniversitesinden siyaset bilimci Dr. Jonathan Symons, ekonomi politik uzmanı Dr. Govand Khalid Azeez ve Canberra Üniversitesi ekonomi ve siyaset bölümü öğretim üyesi Dr. John Hawkins, AA'ya yaptıkları değerlendirmelerde seçimin ana dinamiklerini ve olası sonuçlarını analiz etti.

Symons, seçim kampanyasının merkezinde "hayat pahalılığı krizi" olduğunu belirterek, "İşçi Partisi, enflasyonu yüzde 7,8'den yüzde 2,4'e düşürdüğüne vurgu yaparken; muhalefet, artan konut ve enerji fiyatlarından iktidarı sorumlu tutuyor. Her iki taraf da konut yardımı ve enerji sübvansiyonları gibi vaatlerle seçmeni etkilemeye çalışıyor." dedi.

Büyük partilerin "yapısal sorunları görmezden geldiğini" savunan Azeez, "Hem İşçi Partisi hem de Liberal-Ulusal koalisyon, konut spekülasyonu ve fosil yakıt endüstrisi gibi temel meseleler yerine piyasa odaklı kısa vadeli çözümlere odaklanıyor. Bu, sistemik krizi derinleştiriyor." ifadelerini kullandı.

Symons, genç seçmenlerin "tarihi bir dönüşüm içinde olduğunu" vurgulayarak "1980'lerde iki büyük partiye giden oylar yüzde 90'ın üzerindeyken, 2022’de bu oran yüzde 68'e düştü. Gençler, iklim krizi ve konut sorunları nedeniyle Yeşiller ve bağımsız adaylara yöneliyor. Bu eğilim, seçim sonuçlarını doğrudan etkileyecek." şeklinde konuştu.

Azeez de bu kopuşun altında "ekonomik eşitsizlik ve siyasi hayal kırıklığının" yattığını belirtti.

Genç seçmenlerin siyasi kurumlara olan güveninin azalmasının sebebine değinen Azeez, bunun "konut, iklim, savaşlar ve Filistin dayanışması konularında yükselen aktivizmden" doğan değişim talebinden kaynaklandığını vurguladı.

Dutton'un Trump benzeri söylemleri

Azeez, koalisyonun lideri Dutton'un "popülist, milliyetçi söylemleri ve ABD tarzı politika benimsediği için Trump taklitçisi" olarak adlandırıldığını ifade etti.

Dutton'un "Trump benzeri söylemlerinin" seçmenlerde endişe yarattığına dikkati çeken Symons, "Trump'ın küresel politikalarındaki belirsizlik, İşçi Partisini istikrarlı bir alternatif olarak öne çıkarıyor. Çin ile ticari ilişkilerin normalleşmesi de İşçi Partisine olumlu yansıyor." dedi.

Hawkins ise Trump'ın Avustralya'daki imajının Liberal Parti'ye zarar verdiğini vurgulayarak, "Trump'ın politikalarına benzer adımlar atılması ve ekonomik belirsizlikler, seçmenleri mevcut hükümette kalma yönünde ihtiyatlı davranmaya itiyor." değerlendirmesinde bulundu.

Enerji alanındaki "kutuplaşmanın" seçmen tercihlerine yansıması

İşçi Partisi, 2030'a kadar elektrik şebekesinin yüzde 82'sini yenilenebilir enerji kaynaklarıyla beslemeyi hedefliyor.

Koalisyon, 331 milyar Avustralya doları bütçeyle 7 nükleer santral kurmayı planlarken, doğal gaz arzını artırarak faturaları yüzde 7 ila 15 arasında düşürmeyi taahhüt ediyor.

Symons, bu konuya ilişkin, "İşçi Partisi 2030'da yenilenebilir enerjiyi yüzde 82'ye çıkarma hedefiyle öne çıkarken, muhalefet nükleer ve gaz yatırımlarını savunuyor. Bu kutuplaşma, seçmen tercihlerini belirleyecek." değerlendirmesinde bulundu.

Azeez ise katılım oranının yüksek olması halinde Yeşiller ve bağımsızların parlamentoda daha güçlü temsil edileceğini belirterek, "Bu, ana partileri reform yapmaya zorlayabilir." dedi.

"İşçi Partisi, Çin ile ilişkiler ve iklim vaatleriyle öne çıkıyor"

Uzmanlara göre seçimler, Avustralya'nın "ekonomik istikrar ile radikal dönüşüm" arasındaki tercihini yansıtacak.

Symons, Çin'in, Avustralya'nın en büyük ticaret ortağı olduğunu belirterek, İşçi Partisinin 2022 yılında seçilmesinden bu yana "Çin ile ilişkileri normalleştirmek" için çalıştığını vurguladı.

Azeez ise "Yapısal krizler çözülmedikçe, seçimler geçici bir rahatlama sağlayacak." ifadelerini kullandı.

Konut piyasasına dair değerlendirmelerde bulunan Hawkins, özellikle gençlerin ev sahibi olma hayallerinin zora girdiğini kaydetti.

Hawkins, "Konut fiyatları ortalama gelirin çok üzerine çıktı. Gençler artık aile desteği olmadan ev sahibi olamıyor." değerlendirmesinde bulundu.

Bu çerçevede koalisyonun, ilk evini alacaklara yönelik ipotek faizlerini vergiden düşürme ve emeklilik fonlarından konut alımı için para sağlama önerisinde bulunduğunu aktaran Hawkins, hükümetin ise 100 bin yeni konut sözü verdiğini belirtti.

Son olarak Hawkins, kiracılar içinse Yeşiller Partisinin, vergisel düzenlemeler ve kiracıyı koruyan politikalarla öne çıktığını kaydetti.