Hollanda'da 29 Ekim'de yapılan erken genel seçimde az farkla Demokratlar 66 (D66) partisinin gerisinde kalan PVV ve önceki koalisyonun ortaklarından Çiftçi Vatandaş Hareketi (BBB) partilerinin yeni hükümette yer almayacak olması, uzmanlarca İsrail’in yeni hükümetteki etkisinin büyük ölçüde azalmasına yol açacağı şeklinde görülüyor.

Uzmanlar, seçimlerde aşırı sağın oy kaybetmesi ve İsrail yanlısı partilerin zayıflamasının, Hollanda'nın İsrail-Filistin meselesindeki politikalarında değişiklik yaratacağını değerlendiriyor.

Hollanda'da "barış" üzerine çalışan STK PAX'ın İsrail-Filistin uzmanı Thomas van Gool, Volkskrant gazetesinin uzun yıllar Orta Doğu muhabiri olarak çalışan gazeteci Jan Keulen ve Hollanda'da İsrail lobisi üzerine araştırmalar yapan Jan Tervoort, seçim sonuçlarını İsrail’in Hollanda siyasetindeki geleceği açısından AA muhabirine değerlendirdi.

Van Gool: "PVV'nin dışlanması, İsrail'in Hollanda'da etki kaybetmesi anlamına geliyor"

PAX'ın İsrail-Filistin Uzmanı Van Gool, seçimlerin önemli bir sonucunun, PVV'nin neredeyse tüm koalisyon senaryolarından dışlanması olduğunu söyledi.

İsrail'in Hollanda siyasetinde oldukça etkili olduğunu ve bu etkinin PVV gibi partilerce gündemde tutulduğunu hatırlatan Van Gool, "PVV'nin hükümetten dışlanması, İsrail'in de Hollanda siyasetindeki etkisini kaybettiği anlamına geliyor mu? Kesinlikle geliyor ancak İsrail politikalarını destekleyen ve yaptırımlara karşı çıkan başka partiler de hala bulunmakta." dedi.

Van Gool, Hollanda'nın genellikle koalisyon hükümetlerince yönetildiğini anlatarak, "Bu durumda en az 4 partinin hükümeti oluşturmak için bir araya gelmesi gerekecek. Parlamentoda 150 sandalye var, bu da koalisyonun hala oluşturulması gerektiği anlamına geliyor." ifadesini kullandı.

Şu anda bu koalisyonun nasıl görüneceğinin net olmadığını, 2 olası senaryo bulunduğunu belirten van Gool, "Biri daha merkez bir koalisyon, diğeri ise daha merkez sağ bir koalisyon. PVV'nin hükümette olmamasının kesin olduğunu söylemek doğru ancak onlar gibi ateşli İsrail destekçileri ve İsrail’e yönelik yaptırımlara veya bazı önlemlere karşı çıkan diğer partiler de hükümette yer almak isteyecekler." diye konuştu.

Özgürlük ve Demokrasi için Halk Partisi de hükümette olacak

Genel bir gözlem olarak İsrail'i yaptırımlarla cezalandırma veya eleştirel bir duruş sergileme yönünde oy kullanan partilerin özellikle son 2 yılda oy kazandığına işaret eden van Gool, "Ve tabii ki diğer tarafta, İsrail'in ateşli destekçileri olan partiler oy kaybetti. Bu yüzden şimdi parlamentoda yeni bir kompozisyon var." dedi.

Hollandalıların yüzde 43'ünün oy verme davranışında Gazze'de yaşananları dikkate aldığını vurgulayan Van Gool, yine de İsrail’e karşı bazı tedbirler uygulanması istenirse parlamentoda bu yeni kompozisyonda karar verici olmanın zor olacağının altını çizdi.

Van Gool, "Ayrıca seçimde oylarını artıran Hristiyan Demokrat Parti (CDA) de bu seçimde 18 sandalye kazandı. Biraz orta noktadalar ve milletvekili sayısıyla karar verici rolde olabilirler. Eğer CDA da (İsrail aleyhine) tedbirleri desteklerse, parlamentonun bu kararları alma ihtimali yükselecektir." değerlendirmesinde bulundu.

Keulen: "PVV'nin kaybetmesi sürpriz değil"

Volkskrant gazetesinin eski Orta Doğu muhabiri Keulen, PVV'nin kaybetmesinin sürpriz olmadığını fakat hükümetten ayrılmasının İsrail için çok önemli olduğunu belirtti.

Liberal kanattan D66 partisinin seçimi çok küçük bir farkla kazandığını söyleyen Keulen, "Dolayısıyla evet, PVV kaybetti ama bilirsiniz, orantılı temsil nedeniyle bu çok dar bir farkla oldu. Yani PVV'nin yeni parlamentoda hala 26 sandalyesi var." dedi.

Wilders'ın, kendisinin İsrail-Filistin meselesi hakkında konuştuğunda İsrail'deki Likud partisinin üyesi gibi görünüyor ve milletvekillerinden bazılarının da aslında Likud'un üyeleri olduğunu belirten Keulen, "Bence İsrail bayrağının asılı olduğu ve İsrail yanlısı siyasetçilerin Avrupa'da, hatta belki dünyada en çok olduğu yerlerden biri Hollanda. Bu nedenle PVV'nin hükümette yer almaması çok önemli." değerlendirmesinde bulundu.

İsrail destekçisi milletvekillerinin sayısı 95'ten 64-65'e düştü

Hollanda'da İsrail lobisi üzerine araştırmalar yapan Tervoort, 2023 seçimlerinde İsrail'e kayıtsız şartsız destek veren yaklaşık 95 milletvekilinin bulunduğunu ancak bu seçimde bu sayının 64-65'e düştüğünü belirterek, "Genel olarak İsrail, Hollanda parlamentosundaki etkisini kaybetti. Özellikle PVV, aşırı sağcı Likud partisinin Hollanda Parlamentosu'ndaki koludur. Çiftçi Partisi BBB de gerçekten bir İsrail lobi cephesi gibiydi. Genel olarak İsrail lobisi, Hollanda siyasetinde kaybetti." diye konuştu.

Ancak durumun çok karmaşık bir hale geldiğine işaret eden Tervoort, D66'nın hükümet kurmak için ittifak yapacağı partiler arasında yine aşırı sağcı başka partiler olacağını ve bu partilerle yapılacak koalisyonda D66'nın, İsrail'e karşı daha sert tedbirler uygulayacağı yönündeki vaatlerini nasıl hayata geçireceğinin merak konusu olduğunu vurguladı.

Koalisyonda yer alan partilerin, hükümeti devam ettirmek ve daha fazla seçmen kazanmak için İsrail'e karşı daha sert önlemlere başvurma politikalarından kolay taviz verebileceği uyarısında bulunan Tervoort, "Benim için D66 ve Hristiyan Demokratlar, İsrail konusunda güvenilecek partiler değil. Tüm İsrail eleştirel tutumlarını bırakıp, seçmenleri için gerçekleştirmek istedikleri diğer konulara yatırım yaparlarsa beni şaşırtmaz." ifadesini kullandı.

Hollanda'da 29 Ekim'de yapılan erken genel seçimde, liberal eğilimli D66 ve aşırı sağ PVV yüzde 16,7'şer oy almış, D66 yaklaşık 15 bin oyla seçimi önde tamamlamıştı. PVV'nin 2023'te yüzde 23,5 olan oy oranı yüzde 16,7'ye gerileyerek yaklaşık 7 puanlık kayıp yaşadı.