Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Ukrayna’ya yapacağı ziyaret için sabah saatlerinde Polonya’dan Kiev’e demir yoluyla hareket etti.

Trende gazetecilere açıklamalarda bulunan Bakan Fidan, Ukrayna-Rusya savaşı ve İstanbul barış müzakerelerine dair konuştu.

Ortada genel diplomatik bir başarı varsa bunu, tarafların bir şekilde karşılıklı konuşmaya razı olmaları ve bunun neticesinde de sonuç almaları şeklinde değerlendiren Fidan, 1000 esir takasının bu konuda atılmış önemli bir adım olduğuna dikkati çekti.

Fidan, "Ondan sonra tarafların ilk defa resmi bir şekilde kendi ateşkes pozisyonlarını kaleme alıp karşı tarafa iletme, bunun üzerinden müzakereyi devam ettirme adımı da önemli bir adım." dedi.

İstanbul barış müzakerelerinin ardından 100 esir asker değişimi yapıldığını hatırlatan Fidan, tarafların birbirlerine müzakere pozisyonlarını deklare edip ortaya koyması gerektiğini belirtti.

Türkiye'nin barış çabaları Rusya'ya iletildi

Fidan, Rusya ziyareti sırasında, Türkiye'nin, Rusya-Ukrayna savaşının sona ermesi yönündeki çabalarının Rus makamlarına bir kez daha ifade edildiğini söyleyerek, şunları aktardı:

"Aynı zamanda, önemli bir bölge ülkesi olarak konuyu başından beri, sadece durması için çaba harcayan değil, bütün yönleriyle takip eden ülke olarak, konu ateşkese ulaşmayı mümkün kılacak parametreler, gerçekçi parametreler neler olabilir ona ilişkin görüşlerimizi de ilettik."

Bu konuda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın bir perspektifi bulunduğunu ve bunu aktarma imkanı olduğunu söyleyen Fidan, "Şartlar göz önüne alındığında tarafların karşı karşıya gelip, oturup bir masa etrafında müzakere edebilmeleri için bir yere ihtiyaçları var. Burada tabii ki Türkiye bu noktada aslında ideal bir aktör." diye konuştu.

Fidan, "Bugün şimdi karşılıklı bazı beyanlar var iki taraftan da. En son Sayın Peskov'un (Kremlin Sözcüsü Dmitriy) bir açıklaması oldu Kremlin adına. Onlar da deklare ettikleri 2 Haziran için bir cevap beklediklerini ifade ettiler." dedi.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy başta olmak üzere Ukraynalı yetkililerle görüşeceğini belirten Fidan, şunları kaydetti:

"Orada da aynı Rusya'da yaptığımız gibi, Türkiye'nin pozisyonunu, görüşlerini ve ateşkese olan acil ihtiyacın durumunu bir kez daha konuşacağız. Bizim izlenimlerimiz var, onlardan alacağımız geri beslemeler var. Ben, dediğim gibi müzakere süreci başladığı sürece, konunun daha iyimser bir şekilde şekil almaya başladığını görüyorum.

Her iki taraf da normalde ateşkesi istiyor, kimse 'ateşkesi istemiyorum' demez. Çünkü dünya kamuoyuna bunun hesabını vermek kolay olmaz. Çünkü sizi moral olarak yukarıda tutan bir şey değil. Ama diğer taraftan her iki tarafın da ateşkes talepleri farklı. Bu taleplerin uzlaştırılması gerekiyor, müzakere ve arabuluculuk da bunun için var. Bu talepler uzlaştırılırken bir miktar kendileri karşı karşıya olacaklar."

"Türkiye'nin ev sahipliğini ve telkinlerini kabul etmesi önemli bir konu "

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, "Rusya'nın Amerika'nın arabuluculuğunu kabul etmesi önemli bir konu. Türkiye'nin ev sahipliğini ve telkinlerini kabul etmesi önemli bir konu." dedi.

Fidan, "Bizim gibi tarafların onlara aktaracakları görüşlerin ve açacakları farklı perspektif ve alanların önemli rol oynadığını düşünüyorum." diyerek bu noktada Türkiye olarak elinden gelenin yapılmaya çalışıldığını belirtti.

Fidan, "Ülke olarak sahip olduğumuz çok farklı, belki çok az ülkenin göreceği bazı bakış açılarının olduğunu, bunu denkleme getirdiğimiz zaman ateşkese ulaşma konusunda daha somut adımlar atılabileceğini düşünüyorum." ifadesini kullanarak, ateşkesin ardından barışın, bunların hepsinin yoğun çaba isteyen konular olduğunu söyledi.

Ortaya koyulan hiçbir diplomatik çabanın, bu ölçekte bir savaşın bir gününü, emeğini, maliyetini karşılayacak bir konu olmadığını vurgulayan Fidan, "Burada ne kadar emek koyarsak koyalım yine azdır. Bütün sorumlu ülkelerin bu konuda adım atması, elini taşın altına koyması gerekiyor. Cumhurbaşkanımız da baştan beri bunu yapıyor zaten." diye konuştu.

Fidan, tarafların kendi durdukları yerleri kamuoyuyla paylaşmasının bu aşamada doğru olmayabileceğini söyleyerek, bu pozisyonların tadil edilebilir olduğunu aktardı.

Tarafların ne ve neyi istediklerinin bilindiğini söyleyen Fidan, Ukraynalıların ve Avrupalıların 'ama'sız, 'fakatsız' şartsız 30 günlük ateşkesin hemen başlamasını istediğini kaydetti.

Rus tarafının da 30 günlük ateşkesten ne elde edeceğini düşündüğünü belirten Fidan, Rusların bu konuda bazı şartları olduğunu dile getirdi.

Ateşkesin neden yapıldığının önemli bir soru olduğunun altını çizerek, tarafların, "benim şartlarım var" dedikten sonra o şartların müzakereye açık bir alan haline geldiğini söyleyen Fidan, "Bence hem Ukraynalıların ortaya koyduğu tutumun hem de Rusların tutumu başlangıç itibariyle birbirine uzak olmakla beraber ama işte bizlerin araya girmesi, bir takım konular şey yapması, daha farklı gündeme getirmesi. Tarafları belki yakınlaştırabilir diye umut ediyoruz pozisyonlarına..." dedi.

Fidan, ABD'ye de önemli bir rol düştüğünü ve onlarla da bunu paylaştığını belirterek, ABD'nin de burada oynayacağı rolün önemli olduğunu vurguladı.

ABD Başkanı Donald Trump'ın, "hemen ateşkes görmek istiyorum" diye baştan koyduğu bir irade olduğunu anlatan Fidan şunları kaydetti:

"Bu noktada Ukrayna ve Avrupa tarafı Amerikan pozisyonuna uyumlanmada esneklik gösterdiler. Birdenbire onu kabul ettiler. Tabii şimdi aynı uyumlanmayı ve esnekliği Rusya gösteremeyince, Rusya aslında Amerika nezdinde ve ateşkesi isteyen uluslararası kamuoyu nezdinde biraz daha dezavantajlı pozisyona düşebiliyor."

Fidan, bunların belli ölçüde hesaba katılması gerektiğini söyledi.

Türkiye'nin arabulucu rolü

Fidan, Rusya-Ukrayna müzakerelerinde her türlü rolü oynamaya hazır olduklarını ve arabuluculuk rolünü icra ettiklerini belirterek, "Tek bir arabulucunun çabasıyla olabilecek bir şey değil. Ama aynı sonucu isteyen, farklı yetenekleri ve perspektifleri olan önemli aktörlerin devrede olması aslında aynı sonuca ulaşmada bence önemli bir kriter." dedi.

Arabuluculuk görevinde en önemli şeyin taraflar tarafından kabul edilebilmek olduğunu, bu nedenle de ABD'nin bu konuda üstleneceği rolün önem atfettiğini vurgulayan Fidan, "Burada Rusya'nın Amerika'nın arabuluculuğunu kabul etmesi önemli bir konu. Türkiye'nin ev sahipliğini ve telkinlerini kabul etmesi önemli bir konu." diye konuştu.

"Biz hem bölgemizde hem biraz daha mücavir alanlarda ya çatışmalarda taraf olduk, çatıştık kendimiz, çatıştıktan sonra gittik çatışma çözümüne ilişkin pratiğimiz oldu; ya da çatışan tarafları bir araya getirip bunları barıştırmayla ilgili girişimlerimiz oldu." ifadelerini kullanan Fidan, son 16-17 yıldır bu süreçlerin içinde olduğunu söyledi.

Türkiye'nin birçok gerginlik ve çatışma alanına müdahil olduğunu dile getiren Fidan, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın çatışmaların çözümünde tecrübeli ve güvenilir bir lider haline geldiğini, kurumsal hafıza kazandıklarını vurguladı.

Fidan, Türkiye'nin başka yerlerde yaşanan sorunlardan çıkarılan dersleri savaşan farklı ülkelere aktarma kabiliyetinin bulunduğuna dikkati çekerek, barıştan başka stratejik hedeflerinin bulunmadığının altını çizdi.

Türkiye'nin etrafındaki savaşların ve gerginliklerin azaltılarak durdurulmasının bir dış politika hedefi olduğunu belirten Fidan, istikrarsız bölgenin güvenliği ve ekonomiyi etkilediğini söyledi.

Fidan, diplomasinin bütün araçlarını istikrarı sağlamak için kullandıklarını söyleyerek "Türkiye, Suriye'de istikrar getirici güç; Irak için istikrar getirici güç; Balkanlar için, Akdeniz için, Ege için, Kafkaslar için güçlü bir ülke, bölgesinde büyük bir ülke, güçlü bir liderliği var. Tabii bunu sorumlu bir şekilde kullanması, bölgenin hizmetine sunması önemli bir husus." dedi.

Taraflar koordinasyon halinde

Rusya'nın, bazı yerlerin ilhak edilmesi ve toprak hedeflerinin bulunduğunu kaydeden Fidan, bunların dünya kamuoyu ve uluslararası hukuk açısından kabul edilebilirliğinin tartışmalı bir konu olduğuna işaret etti. Fidan, "Ben bunun bir legal sürece bağlanacağını çok fazla değerlendirmiyorum açıkçası." dedi.

Fidan, Rusya'ya yönelik yaptırımlara işaret ederek, Ukrayna ve Avrupalıların yakın zamana kadar ateşkesle ilgili pozisyonlarının mesafeli olduğunu fakat Donald Trump'ın ABD Başkanı olması ve "ateşkes ve barış" çağrısı yapmasıyla durumun değiştiğini söyledi.

Putin'in bu duruma ayak uydurmadığı bir durumun fazla maliyetli olabileceğini dile getiren Fidan, "Ortaya koydukları hedefler ile karşılamaya hazır oldukları maliyetler her ülkenin kendi hesabını yapacağı bir husus. Görüşlerimizi aktarmakla yetiniyoruz." ifadelerini kullandı.

Fidan, bütün aktörlerle temas halinde olduklarını vurgulayarak, Moskova'da Rus yetkililerle yaptığı görüşmeleri, Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas ile istişare ettiklerini paylaştı.

Ukrayna ziyaretinin ardından ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile telefonda konuşabileceklerini söyleyen Fidan, herkesin sürekli birbiriyle temas ve koordinasyon halinde olduklarını belirtti.