Hollanda'nın idari başkenti Lahey'de düzenlenen törende 30'dan fazla ülke, Ukrayna ve Avrupa Konseyi ile Uluslararası Tazminat Komisyonunun kuruluş anlaşmasını imzaladı.

Komisyonu destekleyen ülkelerin dışişleri bakanları, büyükelçileri ve temsilcileri imza töreninde tek tek destek açıklamasında bulunarak komisyonun Ukrayna'nın yaşadığı zararı tazmin edeceği gibi Ukrayna halkının da yaralarını saracağını ve Avrupa'nın bu ülkeye olan desteğini göstereceğini dile getirdi.

İlk imzalar, Ukrayna Dışişleri Bakanı Andrii Sybiha, Hollanda Dışişleri Bakanı David van Weel ve Moldova Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Mihai Popșoi tarafından atılırken törende Hollanda Başbakanı Dick Schoof, Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Alain Berset ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy de yer aldı.

Toplantıda Zelenskiy, komisyonun kurulmasını memnuniyetle karşıladığı ancak yıllar önce kurulması gerektiğini savunarak "Rusya'nın başlattığı veya desteklediği savaşların sayısı düşünüldüğünde bu, çok daha önce gerçekleşmeliydi." ifadesini kullandı.

Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Alain Berset, sözleşmenin imzaya açıldığı bu ilk günde yaklaşık 35 ülkenin imza atmasının beklendiğini açıkladı.

Komisyon bağımsız bir organ olacak

Sözleşmeye göre Uluslararası Tazminat Komisyonu, Avrupa Konseyinin kurumsal çerçevesi içinde bağımsız bir organ olarak kurulacak, ve üst yönetimi bir İcra Direktörü, bir Komiser ve Genel Sekreter tarafından yapılacak.

Komisyon, Rusya Federasyonu'nun Ukrayna'da veya Ukrayna'ya karşı işlediği uluslararası hukuka aykırı eylemler sonucu oluşan hasar, kayıp veya zararların tazmin taleplerini değerlendirecek idari bir kurum olacak. Bu kapsamda BM Şartını ihlal eden saldırganlık eylemleri ile uluslararası insancıl hukuk ve uluslararası insan hakları hukuku ihlalleri nedeniyle oluşan zararlar bu Komisyondan talep edilebilecek.

Komisyonun henüz hangi ülkede kurulacağı belirlenmezken sözleşmede, Komisyonun Ukrayna'da da görevlerine yardımcı olmak amacıyla bir ofisi bulunacağı belirtildi.

Sözleşmeye göre, komisyonun verdiği tazminatların ödemesi için finansman sağlandıktan sonra bir tazminat fonu oluşturulabilecek veya belirlenebilecek.

Ukrayna'nın uğradığı zararın ödenmesi için bir fon oluşturulması öngörülen sözleşmede, bu fonun kaynağına ilişin detaylı bilgiye yer verilmezken taraf ülkelerin savaş tazminatlarının ödeneceği fona katkı sağlamayacağı ifade edildi.

Öte yandan, kamuoyunda Rusya'nın dondurulan malvarlıklarından elde edilen gelirin bu fona aktarılacağı tartışılıyor.

​​​​​​​Komisyonun masrafları, Rusya tarafından karşılanana kadar, üye ülkelerin yıllık değerlendirilen katkıları ve gönüllü katkılar yoluyla finanse edilecek.

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kallas, Ukrayna'nın savaş zararlarını tazmin etmek için kurulan "Uluslararası Tazminat Komisyonu"nun hazırlık çalışmaları için 1 milyon avro destek sağlayacaklarını açıklamıştı.

Kapsamlı tazminat mekanizması

Rusya Federasyonu'nun 24 Şubat 2022'de Ukrayna'ya başlattığı saldırıdan bu yana Avrupa Konseyi, Rusya Federasyonu'nun insan hakları ihlallerinden ve uluslararası hukukun ciddi ihlallerinden tam sorumluluğunu sağlamak ve Rusya'nın saldırısının mağdurlarına tazminat sağlamak için çok sayıda adım attı.

Avrupa Konseyi ilk 16-17 Mayıs 2023'te İzlanda'nın Reykjavik kentinde düzenlenen Avrupa Konseyi Zirvesi'nde "Rusya Federasyonu'nun Ukrayna'ya Karşı Saldırısının Neden Olduğu Hasar Yazmanlığı"nı kurdu ve bugüne kadar yazmanlığa 44 ülke ve Avrupa Birliği üye olarak katıldı.

25 Haziran'da Devlet Başkanı Zelenskiy, Avrupa Konseyini ziyaret ederek Genel Sekreter Alain Berset ile Ukrayna'ya karşı saldırganlık suçunu yargılamak için Özel Mahkemeyi başlatan tarihi bir anlaşma imzaladı.

Bu anlaşma, Uluslararası Ceza Mahkemesinin Ukrayna soruşturmasının dışında yer alan saldırganlık suçuna ilişkin soruşturmaları yürütmeyi hedefliyor.

Avrupa Konseyi son olarak bugün, "Uluslararası Tazminat Komisyonu"nu kuran sözleşmeyi imzaya açtı.

Dünya Bankası, Aralık 2024'teki hesaplamalara göre Ukrayna'nın yeniden inşa maliyetinin 524 milyar dolar olacağını öngörmüştü.