Reuters Enstitüsünün 48 ülkeden yaklaşık 100 bin kişiyle yaptığı araştırma, bu dönüşümün boyutlarını gözler önüne serdi.

Araştırmaya göre, insanların büyük bir kısmı haberlerini Facebook, YouTube, TikTok ve X gibi sosyal medya platformlarından alıyor.

Haber tüketiminde televizyon, yazılı basın ve haber siteleri gibi geleneksel medya araçlarının kullanım oranı düşerken sosyal medya platformlarının etkinliği ise giderek artıyor.

Hindistan, Filipinler ve Meksika gibi ülkelerde kısa video içerikleri büyük bir hızla yükselirken Kuzey Avrupa'da yazılı içerikler popülerliğini koruyor.

Özellikle genç kullanıcılar, sosyal medyadan haber almayı tercih ediyor. Bu platformların hızlı erişim ve görsellik sunması, haber tüketiminde yazılı içeriklere talebi azaltıyor.

Buna karşılık, sosyal medya haberlerinin güvenilirliği konusunda ciddi endişeler de dile getiriliyor.

Sosyal medya kişilikleri "haberfluencerlar" revaçta

Araştırmanın başyazarı, Reuters Enstitüsünde kıdemli araştırmacı ve gazeteci Nic Newman, bu trendlerin ardındaki nedenleri AA muhabirine şöyle açıkladı:

"Haber tüketimindeki bu büyük değişim, bölgelere göre farklılık gösteriyor. Örneğin, Kuzey Avrupa'da insanlar, hala yazılı içerikleri tercih ediyor ancak Türkiye, Hindistan ve Meksika gibi ülkelerde kısa videolar, özellikle genç izleyiciler arasında ana haber formatı haline geldi."

Kısa videoların paylaşıldığı TikTok, Reels ve YouTube Shorts gibi platformlar, gençlerin dikkatini çekmekte başarılı oluyor. Newman, "Bu tür içerikler, kısa, dikkat çekici ve gayriresmi bir ton taşıyor. Geleneksel haber medyasının bu formatlara uyum sağlaması şart." diye konuştu.

Bu değişim beraberinde riskler de getiriyor. Araştırmada "haberfluencer" olarak adlandırılan ve genellikle denetimsiz çalışan sosyal medya habercilerinin yükselişi de ele alındı. Newman, konuya ilişkin, "Bu kişiler, çoğunlukla tek başlarına hareket ediyor, içeriklerinin kalitesi veya doğruluğu üzerinde herhangi bir denetim yok. Birilerine hesap verme zorunlulukları yok." değerlendirmesinde bulundu.

Newman, bu durumun, yanlış bilgi ya da komplo teorilerini yaymaları durumunda sorunlara neden olacağını söyledi.

Kısa videolar, kullanıcıların dikkatini çekmekte başarılı

Araştırmada, sosyal medyanın haber tüketimindeki büyüyen rolü, haberlerin kalitesi ve doğruluğunun yanı sıra okuyucular üzerindeki etkisi de incelendi.

Newman, sosyal medyayı düzenli kullananların haberlerin doğruluğu konusunda daha fazla endişe duyduklarını belirtti.

"Sosyal medya, farklı görüşlerin duyulmasına imkan tanıyor ancak bu durum çoğu zaman bilginin doğruluğu ve güvenilirliği konusunda sorunlara yol açıyor." diyen Newman, sosyal medyada yanlış bilgilerin isyanlara ya da çeşitli şiddet olaylarına neden olduğu birçok örneğe işaret etti.

Kısa video formatları, sosyal medya kullanıcılarının dikkatini hızla çekme konusunda oldukça etkili.

Newman, bu konuyla ilgili, geleneksel medya ile sosyal medyadaki haber sunum tarzının farklı olduğunu vurgulayarak, şunları söyledi:

"İnsanlar, (sosyal medyada) doğrudan haber almak için bulunmuyor, bu yüzden dikkatlerini hızla çekmek gerekiyor. Formatlar da farklı. Daha kısa ve hızlı içerikler tercih ediliyor, ayrıca daha samimi bir üslup gerekiyor. Takipçilerle yorumlar ve diyaloglar üzerinden iletişim kurmak da önemli. Bunların hepsi geleneksel medya kuruluşlarının yapmakta zorlandığı şeyler."

Yapay zeka sohbet robotları haber kaynağı oluyor

Raporda öne çıkan başka bir tema ise yapay zeka sohbet robotlarının ilk kez haber kaynağı olarak kullanılmaya başlanmasıyla ilgili.

Araştırmaya katılanların yüzde 58'i doğruyu yanlıştan ayırt etmekte zorlandığını belirtirken yapay zeka destekli haber kaynakları da tartışmaların odağında.

Ülkeler genelinde yapılan anketlere göre katılımcılar, yapay zekanın haberleri üretmeyi ucuzlatacağını düşünürken aynı zamanda haberlerin güvenilirliğini azaltacağından endişe ediyor.

Newman, yapay zeka sohbet robotlarını daha çok arama motorlarına benzettiğine dikkati çekerek, "Yapay zeka tabanlı sohbet robotları, bilgiye hızlı erişim sağlıyor. Öte yandan, derinlemesine analiz ve insani temas gerektiren konularda gazetecilerin hala önemli bir rolü olacak." değerlendirmesinde bulundu.

Bu dönüşüm, gazetecilik mesleği için hem fırsatlar hem de zorluklar sunuyor. Newman'a göre, gazetecilerin güveni yeniden inşa etmesi için tarafsızlık, doğruluk ve şeffaflık gibi değerleri ön planda tutması gerekiyor.

Newman, haber tüketicilerinin "tıklama tuzaklarından ve sansasyondan uzak, açık ve objektif içerikler" beklediğini ancak şu anda birçok kişinin bu kaliteyi bulamadığını dile getirdi.