Türkiye'nin 2025'te tarım ve su yönetiminde karşı karşıya kaldığı riskler, uyguladığı destekler ve yürüttüğü yeni projeler, açıklanan verilerle daha görünür hale geldi. Zirai don ve kuraklıktan dijital dönüşüme, tarımsal desteklerden su planlamasına kadar birçok başlıkta önemli gelişmeler yaşandı.

• DOSYA: 2025 böyle geçti

Zirai don ve destekler

AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, yılın ilk aylarında etkili olan ılık hava yalancı bahar etkisi yaparak meyve ağaçlarının erken çiçek açmasına neden oldu. Ardından nisan ayı döneminde 65 ilde yaşanan don olayı, 16 üründe ciddi hasar oluşturdu. Tarım ve Orman Bakanlığı, kasım ayı itibarıyla dondan etkilenen üreticilerin hesaplarına yaklaşık 23 milyar lira zirai don desteği aktardı.

Bu süreçte TARSİM, kuraklık, don ve aşırı yağış risklerinin teminat kapsamını genişletti, prim desteğini artırdı. Köy bazlı verim sigortasında destek oranı yüzde 70'e çıkarılırken gelir koruma sigortasının da yaygınlaştırıldığı açıklandı.

Kuraklık birçok bölgede su krizine yol açtı

Türkiye'de, yağışlardaki azalma ve artan sıcaklıklar kuraklığı derinleştirdi. Söz konusu dönemde İç Anadolu ve Güneydoğu'daki tarım havzalarında toprak nemi kritik seviyelere geriledi. Trakya, İzmir ve Bursa'da barajlar tükenme noktasına geldi, İzmir ve Bursa'da su kesintileri uygulanırken İstanbul ve Ankara'da da baraj dolulukları kritik seviyelere düştü.

Bakanlık ağustosta Türkiye'nin su kaynaklarını korumak, geliştirmek ve verimli şekilde kullanmak için 10 yıllık Ulusal Su Planı'nın yol haritasını paylaştı. Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, kuraklık riski altında olan Eğirdir Gölü için eylem planını uygulamaya başladıklarını, Akşehir, Eber, Bafa, Beyşehir, Burdur, İznik, Seyfe ve Sapanca gölleri için de benzer eylem planlarının tamamlanarak 2026'da uygulamaya geçileceğini bildirdi.

Yüksek Düzeyli Tarım Bakanları Paneli

Yüksek Düzeyli Tarım Bakanları Paneli,"Gıda ve Su İsrafını Önlemek-Geleceği Sahiplenmek" temasıyla kasım ayında İstanbul'da düzenlendi. Gıda ve su israfına karşı küresel işbirliğinin güçlendirilmesi ve sürdürülebilir tarım politikalarına yön verilmesi amacıyla düzenlenen etkinliğe Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan ile Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı katıldı.

Sulama altyapısı modernize ediliyor

Türkiye Sulama Modernizasyonu Projesi'nin devamı niteliğindeki Türkiye Sulama Modernizasyonu-2 Projesi kapsamında Dünya Bankası İcra Direktörleri Kurulu tarafından 757,1 milyon avro tutarında kredi onaylandı.

Hazine ve Maliye Bakanlığının tahsis edeceği kaynakla yürütülecek proje, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ) tarafından uygulanacak. Ayrıca DSİ, Ulusal Su Kurulu'nun 4'üncü toplantısında Türkiye'nin su yönetimine ilişkin yeni hedefleri ele aldı. Bakan Yumaklı, sulama yatırımlarına 147 milyar lira kaynak ayırarak 321 projeyi hayata geçireceklerini duyurdu.

Genel tarım sayımı çalışmaları sürüyor

Tarım ve Orman Bakanlığı ile Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 1 Temmuz 2025'te ülke genelinde 2025 Genel Tarım Sayımı'nı başlattı. Bu kapsamda, 2 milyon 750 bin tarımsal işletme ile 18 milyon 840 bin parsele ilişkin veri toplanıyor. Çalışmanın yaklaşık yüzde 80'i tamamlandı. Çalışmalar kapsamında, tarımsal alanlar, tarım işletmelerinin tasarrufunda olan diğer tarım dışı alanlar, tarımsal alet ve makineler ile tarımsal istihdam gibi veriler derleniyor.

Karekod uygulaması zorunlu hale getirildi

Tarım ve Orman Bakanlığı, gıda güvenilirliğini artırmak amacıyla karekod uygulamasını 7 Haziran 2024'te başlattı, ardından 28 Temmuz 2025 itibarıyla tüm gıda satış ve toplu tüketim yerlerinde zorunlu hale getirdi. Böylece tüketicilerin ürünün üretim yeri, içeriği ve denetim geçmişine kolayca ulaşması sağlanırken sahte ve güvensiz ürünlerin tespitinde yeni döneme geçildi.

DSİ yatırımları

DSİ tarafından 2025'te 22 baraj, 7 gölet ve bent, 3 yeraltı barajı, 70 sulama tesisi, 8 toplulaştırma projesi, 12 içme suyu ve atıksu tesisi, 193 taşkın tesisi ve 6 HES olmak üzere toplam 321 tesis tamamlandı.

Bu tesislerle 70 bin 213 hektar alan sulamaya açıldı. Yıllık 7,2 milyar lira ekonomiye katkı sağlanması ve 64 bin kişiye tarımsal istihdam sağlanması hedefleniyor.

TEKNOFEST 2025'te tarım teknolojileri öne çıktı

İstanbul Atatürk Havalimanı'nda düzenlenen TEKNOFEST 2025'te tarım özel bir yer tuttu. Etkinlikte ilk kez 2 bin 500 metrekarelik "akıllı ahır" alanı kurularak, sütün sağımından gübre temizliğine, tropikal meyve hasat sistemlerine kadar birçok işin tek tuşla yapılabildiği teknolojiler tanıtıldı. Tarım Teknolojileri Kümelenmesinin (TÜME) "Gıdada Tam Bağımsız Türkiye" hedefi doğrultusunda gençlere tarımın yeni nesil uygulamaları anlatıldı.

IPARD destekleri devam ediyor

Tarımın modernleşmesi, kırsal gelirlerin artırılması, gıda üretimi ve işleme yatırımlarının geliştirilmesi için Avrupa Birliği (AB) ile Türkiye'nin ortaklaşa finanse ettiği bir destek mekanizması IPARD-III kapsamında 81 ilde hibeler veriliyor. Bu kapsamda bu zamana kadar Türkiye genelinde 5 milyar avroluk yatırım gerçekleşti, 105 bin civarı istihdam sağladı ve 26 bin proje desteklendi.

Bitkisel üretimde düşüş tahmin edildi

TÜİK'in "Bitkisel Üretim 2. Tahmini, 2025" verilerine göre toplam bitkisel üretimde geçen yıla göre düşüş bekleniyor.

Üretim miktarlarının, 2025 yılı ikinci tahmininde bir önceki yıla göre tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde üretimin yüzde 10,4, sebzelerde yüzde 0,8, meyveler, içecek ve baharat bitkilerinde ise yüzde 30,4 azalacağı öngörülüyor.

Toplam üretimin tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde 67,1 milyon ton, sebzelerde 33,3 milyon ton, meyve ve baharat grubunda ise 19,8 milyon ton olması tahmin edildi.

Hayvansal üretimde son durum

Öte yandan, büyükbaş hayvan sayısı 17 milyon 189 bin baş oldu. Sığır sayısı yılın ilk yarısında bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 1,2 artarak 17 milyon 30 bin başa çıkarken manda sayısı yüzde 2,3 azalarak 158 bin başa düştü.

Küçükbaş hayvan sayısı ise 58 milyon 206 bin baş olarak kaydedildi. Koyun sayısı bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 6,7 artarak 47 milyon 15 bin başa, keçi sayısı yüzde 3,4 artarak 11 milyon 191 bin başa yükseldi.

Tarımsal girdi fiyatları yükseldi

TÜİK'in, Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi (Tarım-GFE) rakamlarında Ağustos 2025'te bir önceki aya göre yüzde 1,30, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 23,81, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 34,09 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 31,94 artış gerçekleşti.

Tarımda kullanılan mal ve hizmetlerde bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 35,07, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerde yüzde 28,51 artış kaydedildi.

Tarımda dijital dönüşüm ve hayata geçirilen projeler

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), Türkiye'nin dijital tarım dönüşümünde kritik bir rehber olması hedeflenen "Türkiye'de Tarıma Yönelik Dijital Teknolojiler Raporu"nu tanıttı.

Kırsalda Bereket Hayvancılığa Destek ve Güçlü Besi Güçlü Üretim projeleri ekim ayında başladı. Bu projelerle sektöre yeni bir vizyon kazandırılması hedefleniyor.

4. Tarım Orman Şurası gerçekleştirildi

Tarım ve Orman Bakanlığınca dördüncüsü gerçekleştirilen Tarım Orman Şurası "Türkiye Yüzyılı Bereketin Yüzyılı" temasıyla gerçekleştirildi. Yapılan çalışmaların sonucunda 371 hedef ve 2 bin 678 strateji belirlendi.