DAR ES SALAAM (AA) – Pak më tej urës së ndryshkur metalike që shënon kufirin e lagjes Tandale të Dar es Salaam, ritmi kaotik i kryeqytetit gjen muzikën më të famshme.

Midis kanaleve dhe tezgave të ushqimit, një ritëm i fuqishëm mbush ambientin – pulsi i Singeli-t, tingulli vendas i Tanzanisë që tani bën valë shumë përtej qytetit Dar es Salaam.

Fëmijët, zbathur dhe të pluhurosur, instinktivisht fillojnë të kërcejnë. Një grua e moshuar që shet ëmbëlsira orizi, e njohur në vend si "vitumbua", shkëlqen ndërsa shikon. "Huu ni muzika wetu," tha ajo në suahili – "kjo është muzika jonë".

Singeli, i prodhuar në studiot e rrugës nga producentë autodidaktë duke përdorur pajisje të ricikluara, ky zhanër kinetik me tempo të lartë, është bërë peizazhi zanor i klasës së ulët të Tanzanisë.

Doli nga cepat e lagjeve më të populluara të Dar es Salaam - Manzese, Tandale dhe Mburahati - ku nuk ka energji elektrike, uji vjen me kovë dhe qiraja shpesh vonohet.

Duke përdorur laptopë të dorës së dytë, software të piratuar dhe kufje të çara të arnuara me shirit ngjitës, muzikantët e rinj filluan të krijonin një stil që përputhej me mjedisin e tyre kaotik: 300 rrahje në minutë, rikthime agresive dhe tekste të shpejta në swahili.

"Sapo fillon Singeli, i harroj të gjitha problemet e mia," tha për Anadolu Said Halfani, një mekanik praktikant 22-vjeçar nga Manzese. "E harroj qiranë. E harroj urinë. Jam i lirë - edhe nëse vetëm për tre minuta."

- Pionerët e Singeli-t

Midis pionierëve të Singeli-t janë Seleman Jabil, i njohur si Msaga Sumu, dhe Mohamed Hemed, i njohur edhe si Sisso. Të dy filluan në studio të improvizuara ku çatitë pikonin dhe ndërprerjet e shpeshta të muzikës ishin normale.

"Nuk ka vend për heshtje këtu", tha Sumu për Anadolu, duke bërë shaka se studioja e tij është aq e vogël sa mund të gatuajë dhe miksojë një ritëm pa lëvizur. “Nëse muzika juaj nuk bërtet, ajo mbytet nga vetë jeta", tha ai.

Duke u bazuar në ritmet tradicionale suahili si “mchiriku” dhe “segere”, këngët e hershme Singeli fituan terren në festat rrugore “kigodoro” – tubime të gjalla në ajër të hapur që festonin dasma ose momente të rëndësishme të komunitetit.

Me dyshekë të shtruar në rrugë dhe altoparlantë të drejtuar nga qielli, lagje të tëra dridheshin nga ritmi.

Edhe pse Singeli filloi si një domen mashkullor, gratë tani po formësojnë lëvizjet e tij më të fuqishme. Midis tyre është 22-vjeçarja Rehema Tajiri, që performon si Tajiri wa Singeli.

Kënga e saj e famshme, Mtoto wa Kike, tregon historinë e një gruaje të re të braktisur pas shtatzënisë. Këngë të tjera trajtojnë çështje si dhuna në familje dhe hipokrizia shoqërore me të cilën përballen gratë e varfra.

Një tjetër yll në ngritje, Young Duda, emri i vërtetë i së cilës është Doreen, filloi si shitëse kikiriku në terminalin e autobusëve Ubungo. Tani 23-vjeçe, ajo regjistron muzikë në pajisje të huazuara dhe promovon këngët e saj derë më derë. Vargjet e saj përziejnë mençurinë e rrugës me vetëbesimin e guximshëm.

- Nga margjinalizimi në rrymën kryesore

Në ditët e para të Singeli-t, zhanri u përball me rezistencë: policia shpesh bastisi shfaqjet, tekstet që trajtonin seksin, krimin dhe jetën në rrugë shiheshin si kërcënime për mirësjelljen publike, dhe artistët damkoseshin si shkaktarë problemesh.

"Njerëzit mendonin se ishim kriminelë," tha Jay Mitta, tani një producent i respektuar.

Tani, Singeli gjëmon nga paradat qeveritare, ngjarjet e korporatave dhe shfaqjet e talenteve.

Edhe burokratët po fillojnë të kuptojnë atë që rrugët kanë njohur gjatë gjithë kohës. Një iniciativë e udhëhequr nga qeveria, e mbështetur nga UNESCO, tani po kërkon ta listojë Singeli-n si Trashëgimi Kulturore Jomateriale.

Ndërsa Singeli fiton njohje në vend, po kalon edhe kufijtë. Në vitet e fundit, zhanri ka tërhequr vëmendjen ndërkombëtare, me artistë që performojnë në qytete si Berlini dhe Parisi.

"Kjo muzikë nuk erdhi nga akademitë elitare apo studiot me ajër të kondicionuar - ajo lindi në pluhurin e rrugëve të Dar es Salaam," tha Gerson Msigwa, sekretar i përhershëm në Ministrinë e Informacionit, Kulturës, Arteve dhe Sporteve të Tanzanisë.