HÜSEYİN BAĞIŞ

Qyteti antik Afrodisias në Aydın të Turqisë, i njohur si më i famshmi nga qytetet kushtuar Afërditës, perëndeshës së dashurisë dhe bukurisë, po përgatitet t'u ofrojë përvoja të reja vizitorëve të tij me muzeun e natës, qendrën e re të pritjes dhe peizazhin.

Afrodisia, e cila ka një histori prej afërsisht 2.500 vjetësh në qytezën Karacasu, zbulon historinë shumështresore të Anadollit me gjurmë të periudhave helenistike, romake, bizantine, bejlike (principatave) dhe osmane.

Punimet e gërmimit në qytet u bënë pa ndërprerje gjatë gjithë vitit pasi u përfshi në projektin "Trashëgimia për të Ardhmen" të Ministrisë së Kulturës dhe Turizmit vitin e kaluar. Përveç punimeve të gërmimit dhe restaurimit në Afrodisias, e cila është në Listën e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s, po zbatohen punime të reja si një qendër pritjeje, peizazh dhe muze nate.

Në kuadër të punimeve të rinovimit të qendrës së pritjes në hyrje të qytetit të lashtë, për qendrën e re të pritjes u hartua një projekt. Ndërtimi i qendrës, e cila është në fazën e tenderimit të zbatimit, është planifikuar të përfundojë deri në fund të vitit. Qyteti do të fitojë pamje të re me shtigjet e rinovuara të ecjes dhe objektet sociale. Si pjesë e punimeve, përforcimi i Muzeut Afrodisias do të përfundojë deri në vitin 2027.

Do të mbahet edhe tenderi i zbatimit për projektin e muzeut të natës, i cili është shpallur. Qyteti është planifikuar të hapet për vizitorët e natës në vitin 2026. Projektet e reja synojnë të rrisin si numrin e vizitorëve në qytet ashtu edhe kënaqësinë e vizitorëve.

- "Po përparojmë me një plan me tre faza"

Koordinatori i Projektit të Trashëgimisë së Ardhshme Afrodisias dhe anëtari i Fakultetit të Departamentit të Arkeologjisë në Universitetin "Pamukkale", prof. dr. Bahadır Duman tha për gazetarin e Agjencisë Anadolu (AA) se qyteti antik bashkë me projektin hyri në një proces gjithëpërfshirës pune.

Ai shpjegoi se qyteti antik u zhvillua në përputhje me një plan me tre faza me gërmime, restaurime dhe projekte të ndryshme infrastrukturore. "Përveç punimeve të gërmimit, po kryhen edhe aktivitete restaurimi dhe planifikimi të projektit. Punime të tilla si qendra e pritjes për Afrodisias, peizazhi, muzeu i natës dhe forcimi i Muzeut Afrodisias janë pjesë e këtij plani", tha Duman.

Ai theksoi se gërmimet e kryera në Banjën Osmane dhe Tetrastoon, pasi u përfshinë në Trashëgiminë për të Ardhmen, dhanë rezultate të rëndësishme dhe vuri në dukje se këto zona janë planifikuar të hapen për vizitorët brenda një viti pas restaurimit të tyre.

Duke tërhequr vëmendjen mbi rëndësinë e banjës osmane (hamamin) në qytetin e lashtë, Duman tha: "Banja osmane është strukturë e rëndësishme që tregon se Afrodisias nuk ishte vetëm një vendbanim romak, por edhe një vendbanim i pandërprerë deri në periudhën osmane. Ne duam ta bëjmë të dukshme një shtresë të kësaj shtrese shumëkulturore pas gërmimit dhe restaurimit. Restaurimi vazhdon në galeritë me kolona dhe dyshemetë prej mermeri në agorën e vendosur pranë teatrit".

Kemi zbuluar një rresht dyqanesh në galerinë në lindje të Tetrastoon-it vitin e kaluar, tha Duman.

"Zbuluam struktura dyqanesh ngjitur në këtë zonë. Mozaikë dyshemeje të përbërë nga motive bimore dhe gjeometrike u zbuluan në dy dhoma. Restaurimi i këtyre mozaikëve është duke vazhduar dhe do të hapet për vizitorët kur të përfundojë", shtoi ai.

- Hamami i Teatrit do të rindërtohet

Prof. dr. Duman tha se vazhdojnë punimet e gërmimit dhe restaurimit në Hamamin e Teatrit, i cili ndodhet pranë teatrit antik dhe është ndërtuar në shekullin e 2-të pas Krishtit.

Sipas tij, banja është përdorur deri në shekullin e 6-të. "Struktura përbëhet nga 9 salla të mëdha me seksione të ftohta, të ngrohta dhe të nxehta. Ajo pësoi disa ndryshime në shekullin e 4-të. Po përqendrohemi në rajon dhe përveç gërmimeve, synojmë ta rindërtojmë këtë strukturë me punime restaurimi", u shpreh Duman.