Vesna Bešić

Sikur të kishte familje, fëmijë, thotë Husejin Avdiq mes lotësh, i cili do të lëshojë eshtrat e paplota të djalit të tij Senajidit në varr në një funeral kolektiv në Potoçari më 11 korrik të këtij viti. Ai ishte 19 vjeç kur u vra në gjenocidin e kryer ndaj boshnjakëve në Srebrenicë në verën e vitit 1995, raporton Anadolu.

Tridhjetë vjet pas gjenocidit, Srebrenica ende flet. Jo me zë të lartë, por në heshtje – përmes lotëve, përmes varreve, përmes fjalëve të prindërve si Husejini, përmes pëshpëritjeve prindërore: "Sikur të kishte familje, fëmijë".

Eshtrat e Senajid Avdiqit u zhvarrosën në zonën e Suljiqit në tetor të vitit 2010, në sipërfaqen e lokalitetit.

Babai Husejini jeton me gruan e tij Alma në fshatin Bokaviqi në zonën e Llukavacit, pranë Tuzllës. Para luftës, ata jetonin në zonën e Pervanit, në komunën e Bratunacit.

"Kisha katër fëmijë - Jusufin, Senajidin, i cili nuk erdhi, Zejadin dhe vajzën Almedina", tha Husejini i cili punonte në Kroacinë fqinje kur filloi agresioni kundër Bosnjë e Hercegovinës në vitet 1990. Kur filloi lufta në Kroaci, ai erdhi për të vizituar familjen e tij.

Ai thotë se gjithçka dukej sikur diçka do të ndodhte në Bosnjë e Hercegovinë, por as nuk mund ta merrte me mend se çfarë. Ai u kthye në Kroaci me djalin e tij të madh Jusufin, megjithëse i sugjeroi gruas së tij që ajo dhe fëmijët të shkonin me të. Ajo refuzoi sepse duhej të kujdesej për shtëpinë dhe pronën e familjes.

"Senajidi dhe Zejadi me vëllain e gruas kaluan pyllin. Ata shkuan së bashku deri në Suljiq dhe u ndanë atje. Atje e gjetën Senajidin", tha Husejini duke shtuar se ata u sulmuan atje, u ndanë dhe nuk u takuan më kurrë.

- Kishte shpresë

Pasi gjetën eshtrat e Senajidit, ata informuan motrën e tij Almedinën, e cila nuk u tha asgjë prindërve të saj, duke shpresuar se do të gjendeshin më shumë.

Prindërit mësuan vetëm vitin e kaluar se mbetjet mortore të djalit të tyre ishin gjetur. Ata u telefonuan nga Tuzlla dhe u njoftuan për këtë.

"Ishte e vështirë kur ai nuk erdh nga Srebrenica. Ne jetonim me shpresën se ai do të vinte, se kishte shkuar diku dhe se do të vinte. Ishim optimistë se ai do të na kontaktonte", tha Husejini, i cili u ribashkua me familjen e tij në vitin 1998.

Gruaja dhe vajza e tij, Almedina, kaluan në territorin e lirë me autobusë pas rënies së Srebrenicës në korrik të vitit 1995.

"I gjeta nëpërmjet një personi. Pyeta për Senajidin, Alma më tha se nuk kishte ardhur ende. Ne shpresonim prej kohësh. Ti shpreson... Ata thanë se disa shkuan matanë Drinës, disa atje..." kujton ai.

Senajidi ishte nxënës i mirë, i tërhequr dhe i qetë. "Ai dëgjonte gjithçka. Ai kurrë nuk refuzonte të bënte diçka", tha Husejini.

Ai thotë se e pa në ëndërr të birin pasi mësoi se ishin gjetur mbetjet e tij. "E ëndërrova sikur të ishte në shtëpi. Ai po çalonte me njërën këmbë. E pyeta - çfarë kishte ndodhur, dhe ai tha: 'Diçka më goditi, nuk kam frikë'", tha shkurt Husejini.

Familje të shumta të viktimave të gjenocidit kanë pritur me vite për të gjetur të paktën eshtrat e të afërmve të tyre, në mënyrë që ata të varrosen me dinjitet.

"Vendosëm t'i varrosim eshtrat e tij, për të ditur se ku është, në mënyrë që të shkojmë dhe ta lexojmë Fatihanë, për të ditur se ku është ai sa të jemi gjallë. Do të jetë e vështirë më 11 korrik", tha Husejini duke shtuar se gruaja e tij është në gjendje të keqe shëndetësore, por se ajo tha se donte të shkonte në funeral.

Husejinit i ndihmoi besimi gjatë gjithë periudhës së pasluftës. "Më ndihmon kur lutem. Mund ta lehtësojë pak dhimbjen", shtoi ai.

- Shtatë viktima të gjenocidit do të varrosen më 11 korrik

Mbetjet e shtatë viktimave të gjenocidit në Srebrenicë, të kryer nga pjesëtarët e Ushtrisë së Republikës Sërpska dhe ndihmësit e tyre në korrik 1995, janë gati për varrim në një funeral kolektiv më 11 korrik në Qendrën Përkujtimore të Srebrenicës në Potoçari.

Viktimat më të reja që do të varrosen këtë vit janë dy të rinj që ishin 19 vjeç në kohën e vdekjes së tyre - Senajid Avdiq dhe Hariz Mujiq. Të dy, të vrarë në korrik të vitit 1995, do të gjejnë paqen përfundimtare 30 vjet më vonë.

Mbetjet mortore të viktimave që do të varrosen këtë vit u gjetën në varre të zbuluara vitet e kaluara në lokalitetet Liplje, Baljkovica, Suljiq dhe lokalitetin e quajtur 'Kameniçko brdo'. Në shumicën e rasteve, trupat janë të paplotë, kështu që disa nga familjet e viktimave do të varrosin një ose dy eshtra të të afërmve të tyre.

Mbetjet mortore të Hasib Omeroviqit, i cili ishte 34 vjeç kur u vra, u zhvarrosën në vitin 1998, por familja, për shkak të numrit të vogël të pjesëve skeletore të gjetura, nuk mundi të vendoste të jepte pëlqimin për varrim më herët.

Deri më tani, 6.765 viktima të gjenocidit janë varrosur në Qendrën Memoriale Srebrenicë - Potoçari ndërsa 250 viktima janë varrosur në varrezat lokale me kërkesë të anëtarëve të familjeve.

Viktimat janë nga komuna të ndryshme, shumica e tyre nga zona e Bosnjë e Hercegovinës lindore - Srebrenicë, Bratunac, Vlasenicë, Zvornik dhe Miliq.

Viktimat e gjenocidit u gjetën në 150 lokalitete të ndryshme. Nga këto, 77 ishin në varre masive të zbuluara pas luftës. Viktima më e re e varrosur në Potoçari deri më tani ishte një vajzë e sapolindur, Fatima Muhiq ndërsa më e vjetra Shaha Izmirliq, e lindur në vitin 1901.

Më shumë se një mijë viktima të gjenocidit në Srebrenicë janë ende në kërkim.

- Krimet dhe gjykimet

Tribunali i Hagës, Gjykata e Bosnjë e Hercegovinës dhe gjyqësori në Serbi dhe Kroaci deri më tani kanë dënuar gjithsej 54 persona me 781 vjet burgim dhe pesë dënime me burgim të përjetshëm - për gjenocid, krime kundër njerëzimit dhe krime të tjera të kryera në Srebrenicë në korrik 1995.

Nga këta, Tribunali Ndërkombëtar Penal për ish-Jugosllavinë (ICTY) në Hagë dënoi 18 persona për gjenocid dhe krime të tjera të kryera në Srebrenicë, duke u dhënë atyre pesë dënime me burgim të përjetshëm dhe 219 vjet burg.

Ratko Mlladiq, Radovan Karaxhiq, Zdravko Tolimir, Vujadin Popoviq, Ljubisha Beara u dënuan me burgim të përjetshëm për gjenocid ndërsa Radisllav Kërstiq dhe Drago Nikoliq u dënuan me 35 vjet burg.

Për krime të tjera në Srebrenicë, ICTY dënoi 11 persona.

Gjykata e Bosnjë e Hercegovinës ka dënuar 27 persona me një total prej 446 vitesh burg për gjenocid dhe krime të tjera të kryera në Srebrenicë. Për shkak të gjenocidit 14 persona u dënuan me një total prej 243 vitesh burg ndërsa për krime të tjera në Srebrenicë 14 persona u dënuan me 221 vite burg.

- Gjyqësori i Serbisë dhe Kroacisë

Në Serbi, pesë persona janë dënuar me gjithsej 68 vjet burg për krime në Srebrenicë, katër prej të cilëve ishin ish-anëtarë të njësisë "Shkorpioni" ("Akrepat") të dënuar për vrasjen e banorëve të Srebrenicës në Tërnovë, pranë Sarajevës.

Në Kroaci, dy ish-anëtarë të njësisë "Shkorpioni" u dënuan me nga 15 vjet burg secili.

Dhjetë persona të akuzuar për gjenocid dhe krime të tjera të kryera në korrik të vitit 1995 në Srebrenicë janë aktualisht të paarritshëm për gjyqësorin në Bosnjë e Hercegovinë.