Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Salih Yılmaz ve İstanbul Beykoz Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Ahmet Kasım Han, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'nin Avrupa ülkeleriyle hazırladıkları barış planına ve müzakere sürecine ilişkin AA muhabirine değerlendirmede bulundu.

Yılmaz, Zelenskiy'nin açıkladığı plana ilişkin, "Zelenskiy'nin ortaya koyduğu 20 maddelik plan ölçülü gibi gözüküyor. Baktığımız zaman aslında Rusya'nın da talep ettiği, daha önce Amerika Birleşik Devletleri'nin vermiş olduğu teklifteki unsurları karşılıyor." ifadelerini kullandı.

Planın en önemli açmazlarından birinin Donbas meselesi olduğuna işaret eden Yılmaz, Rusya'nın Donetsk ve Lugansk'ın Rus toprağı olarak uluslararası düzeyde tanınmasını istediğini, ancak Zelenskiy'nin 20 maddelik planında bu yönde açık bir kabul bulunmadığını dile getirdi.

Yılmaz, Rusya'nın dondurulmuş varlıkları ve savaş tazminatı konularının da planda net biçimde yer almadığını vurgulayarak, "Ukrayna savaş tazminatından vazgeçmiş değil." ifadesini kullandı.

Yeniden inşa için öngörülen 800 milyar dolarlık kaynağın önemli bir bölümünün Avrupa ülkeleri ve uluslararası finans kuruluşlarından sağlanmasının planlandığını belirten Yılmaz, Rusya'nın dondurulmuş varlıklarının da bu süreçte gündeme gelebileceğini kaydetti.

NATO'nun 5. maddesine benzer güvenlik garantisi talebinin, Rusya açısından hassas bir konu olduğuna işaret eden Yılmaz, "Rusya'nın çekincesi şu, burada Ukrayna'ya NATO'nun 5. maddesine benzer bir güvenlik garantisi verilmesi demek, Ukrayna'da aynı zamanda yabancı güçlerin bulunması anlamına geliyor. Ruslar bunu istemiyor. Yani barış olduktan sonra bile yabancı güçlerin Ukrayna'da konuşlandırılmasını, yerleştirilmesini istemiyor. Buradan amaçla Rusya'nın istediği talep arasında nüans farkı var ve bunun da yine çözülebileceğini düşünüyorum." değerlendirmesini yaptı.

Donbas’ta ABD’nin serbest ekonomik bölge önerisini de değerlendiren Yılmaz, bölgenin yer altı kaynakları ve sanayi altyapısı açısından taşıdığı önemi hatırlatarak, ekonomik kalkınmanın barış sürecine katkı sağlayabileceğini ifade etti.

Türkiye açısından planın özellikle Karadeniz boyutuna dikkati çeken Yılmaz, Zelenskiy'nin ticaret ve seyrüsefer güvenliğine ilişkin maddelerinin Ankara için önem taşıdığını vurguladı.

"Avrupa'nın Rusya ile baş başa kalmasına dair bir endişe mevcut"

Han da ABD Başkanı Donald Trump'ın barış sürecindeki gelişmelerde hakkaniyetli ve Ukrayna'yı koruyan bir barışla ilgilendiğine dair herhangi bir gösterge görmediğini belirterek, "Dolayısıyla güvenlik garantileri içeren bir planı ABD'nin Rusya ile nasıl müzakere edeceği konusunun havada olduğunu düşünüyorum." dedi.

Zelenskiy'nin demecinde henüz ABD ile Ukrayna arasında da tam bir anlaşmanın ve Ukrayna'nın şu anda işgal altında bulunan topraklarına ilişkin nihai düzenlemenin nasıl yapılacağı konusunda bir anlaşma olmadığını söyleyen Han, "Zelenskiy'nin bu hamlesinin daha ziyade Amerikan Başkanı'nın, Ukrayna'nın uzlaşmacı bir tutum içerisinde olmadığı yönünde daha önce dile getirdiği eleştirilere karşı bir inisiyatif alma hamlesi olduğunu düşünüyorum." diye konuştu.

Han, Ukrayna'nın 20 maddelik planı müzakere etmeyi şimdi ABD'nin üzerine bırakmak suretiyle, ABD'yi beraber hareket etme noktasında mazeretsiz bırakmaya çalıştığını belirterek, "Fakat Trump'ın bu tür hamlelerden etkilenen bir adam olmadığını biliyoruz." ifadesini kullandı.

Avrupa ülkelerinin de ciddi kaygılarının olduğunu vurgulayan Han, "ABD'nin NATO ya ilişkin taahhütlerini yerine getirmemesi durumunda Avrupa'nın Rusya ile baş başa kalmasına dair bir endişe mevcut." dedi.

Han, Ukrayna'nın hiçbir güvenlik garantisine sahip olmadığına işaret ederek, "Dolayısıyla Zelenskiy doğal olarak Ukrayna'nın Avrupa Birliği'ne üyeliğini istiyor." diye konuştu.