AA muhabiri, Filistin'i tanıyan yaklaşık 150 ülke arasına giren İngiltere'nin Filistin ve Gazze konusundaki tutumunda 7 Ekim 2023'ten bugüne yaşanan değişimi ele aldı.

• Kanada, Avustralya, İngiltere ve Portekiz, Filistin Devleti'ni tanıdıklarını duyurdu
• ANALİZ - Soykırımın gölgesinde iki devletli çözüm: Filistin'i tanıma kararları neyi değiştirir?

İsrail, Hamas'ın 7 Ekim'deki saldırılarını bahane ederek Gazze'ye büyük bir askeri saldırı ve abluka başlattı. O dönemde İngiltere Başbakanı olan Muhafazakar Parti lideri Rishi Sunak, 8 Ekim'de İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'yu arayarak İngiltere'nin İsrail'e her konuda destek vermeye hazır olduğunu söyledi.

Bu sırada İngiltere'de ilk İsrail karşıtı eylemler başladı, bir grup Filistin destekçisinin İsrail'in Londra Büyükelçiliği yakınlarında başlattığı eyleme binlerce kişi katıldı.

İsrail, 12 Ekim'e gelindiğinde Gazze'ye enerji ve su girişini durdurdu. O dönem ana muhalefetteki İşçi Partisi lideri Keir Starmer ise İsrail'e bu hamlesinde destek vererek "İsrail'in bunu yapma hakkı var." dedi.

Starmer, her ne kadar bu yorumu diğer bir soru için yaptığını belirtse de o dönemde halkın büyük tepkisini çekti.

"Ateşkesi doğru bulmuyoruz"

Tarihler 19 Ekim'e geldiğinde ise Başbakan Sunak, İsrail'e destek ziyareti düzenledi. Bunun ardından 25 Ekim'de Başbakanlıktan, "Şu aşamada ateşkesin doğru olmadığını düşünüyoruz." açıklaması geldi.

İngiliz milletvekillerinin "etnik temizlik" uyarısı yaptığı ülkede ekim boyunca düzenlenen onlarca Filistin'e destek eylemi, İngiltere hükümetinin hedefine oturdu.

Başbakan Sunak, bu yürüyüşleri "provokatif" olmakla eleştirirken İçişleri Bakanı Suella Braverman ise "nefret yürüyüşü" ifadesini kullandı. Polisi bu eylemlere karşı sert olmaya çağıran Braverman, halkın tepkisinin ardından görevinden alındı.

Kasım ayında Filistin'e destek tutumunu güçlü şekilde dile getiren İskoçya Ulusal Partisi (SNP), parlamentoya ateşkes çağrısı yapan bir önerge getirdi. O dönemde parlamentonun üçüncü büyük partisi olan SNP'nin önergesi kabul edilmedi.

Önergeye iktidar ve ana muhalefet birlikte "hayır" oyu kullandı. Sıra ana muhalefetin "çatışmalara insani ara" çağrısı yapan önergesine geldiğinde bu sefer de iktidarın oylarıyla önerge reddedildi.

İşçi Partisinin ateşkes önergesine "hayır" demesine tepki gösteren 8 Gölge Bakan görevinden istifa etse de partinin tutumu bir süre daha değişmedi.

İngiltere hükümetinin Gazze saldırılarının ikinci ayında İsrail'e verdiği diplomatik desteğe bir de askeri destek eklendi. İngiltere, Kraliyet Hava Kuvvetlerinin (RAF) gözlem uçaklarının Gazze üzerinde uçuşlar yapacağı ve İsrail'e istihbarat sağlayacağını açıkladı.

Gözlem uçuşlarının "Esirleri bulmak için" yapıldığını duyuran İngiltere, bugün hala İsrail'e Gazze üzerinde uçan uçaklar aracılığıyla istihbarat sağlıyor.

Ülkede iktidar ve İsrail yanlısı tutum 2024'te değişti

İngiltere'de 21 Şubat 2024, İsrail'e ateşkes çağrısının yapıldığı ilk gün oldu. Sunak, SNP'nin yeniden sunduğu ateşkes önergesinin oylaması öncesinde "evet" oyu vermeyeceğini açıkladı.

Ancak tabanından gelen baskıya dayanamayan İşçi Partisi, SNP'nin teklifi üzerinde düzenleme yaparak, "acil ateşkes" ifadesini "insani ateşkes" ifadesiyle değiştirerek parlamentoya sundu.

İşçi Partisinin önerisinin onaylanmasıyla İngiltere Parlamentosu İsrail'e Gazze'de insani ateşkes çağrısı yaptı.

David Cameron'un Dışişleri Bakanlığına gelmesiyle İsrail'e yönelik tonda değişiklik olsa da Sunak, mayısta "İsrail'e silah satışları devam edecek." ifadesini kullandı.

Ana muhalefetteki İşçi Partisinin İsrail karşıtı duruşu ise 4 Temmuz 2024'teki genel seçimlerinden bir ay önce değişmeye başladı.

Haziran başında "İsrail'e silah satışına ilişkin hukuki tavsiyeleri gözden geçireceğiz." diyen Starmer, temmuzda ülkenin yeni başbakanı oldu, eylülde ise 350'ye yakın silah ihracat lisansının 30'unu askıya aldı.

Uluslararası Ceza Mahkemesinin Netanyahu hakkında verdiği yakalama kararına itiraz eden İngiltere, kasım ayında ise itirazını geri çekti.

İngiltere'nin İsrail'e tepkisi 2025'te artmaya başladı

Mayıs 2025'te ise İsrail'le yürütülen ticaret anlaşması müzakerelerini durduran İngiltere, Filistin topraklarını gasbeden çok sayıda İsrailliye ve İsrail kurumuna yaptırım uyguladı.

İngiltere'nin yaptırımlarından İsrail'in aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir ve Maliye Bakanı Bezalel Smotrich de nasibini aldı.

Starmer, iki bakana yaptırımla ilgili, "Müttefiklerimizle birlikte şok edici yerleşimci şiddetini ve genişlemeyi kışkırtan kişilere yaptırım uyguladık. Bunu, insan haklarını ve iki devletli çözüm olasılığını savunmak için yaptık." dedi.

Temmuzda İsrail'in iki devletli çözüm yoluna dönmemesi ve ateşkes sağlamaması halinde Filistin Devleti'ni tanıyacaklarını duyuran Starmer, İsrail'e bu hafta yapılacak Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kuruluna kadar süre verdi.

İngiltere, dün dolan sürenin ardından Filistin Devleti'ni tanısa da İsrail'e F-35 parçası satışını sürdürüyor. Parçaları doğrudan satmadığını ancak uluslararası üretim havuzuna gönderilen parçaların satıldığını açıklayan İngiltere, F-35 programına zarar vermemek için satışa devam ettiğini belirtiyor.

İsrail'in soykırım yaptığına dair BM soruşturma komisyonu kararları ve uluslararası alanda yapılan uyarıları da kabul etmeyen İngiltere, İsrail eylemlerinin soykırım olup olmadığına uluslararası mahkemelerin karar vermesi gerektiğini savunuyor.

Eylemler tüm ülkeye yayıldı

İngiltere'de 7 Ekim 2023'ten bu yana binlerce Filistin'e destek eylemi yapıldı. Sadece bu yaz 3 binin üzerinde eylemin yapıldığı ülkede Filistin Dayanışma Kampanyası'nın başı çektiği Filistin Koalisyonu, Londra'da 30 ulusal eylem düzenledi.

Her birine 100 binlerce protestocunun katıldığı ulusal eylemlerin yanında kitleleri her gelişmede sokağa döken bir tepki mekanizması oluştu.

Ülkede Filistin destekçisi aileler, sağlık çalışanları, öğretmenler, sanatçılar ve Yahudiler, farklı farklı oluşumlar içinde İsrail'in Gazze saldırıları ve İngiltere'nin İsrail'e desteğini protesto etti.

"Filistin için Yahudi Sanatçılar", BBC'ye tepki gösterip Melbourne Senfoni Orkestrasının konserini durdururken "Filistin için Ebeveynler" İsrail'e destek veren Bilim Müzesine okul gezilerini engellemek için kampanyalar yürütüyor.

Palestine Action grubu ise İngiltere'de İsrail'le iş yapan şirketlerin üretimini ve çalışmalarını durduran eylemlerle adını duyurdu. Son olarak İngiliz savaş uçaklarına kırmızı boya püskürten grup, İngiltere'de yasaklı örgütler arasına alındı.

İsrail'in Gazze'de sebep olduğu kıtlık ve zorlu yaşam şartları, hem hükümetin hem de eylemcilerin tepkilerini çekti. Hükümet üyeleri İsrail'i defalarca kıtlığa son verecek önlemleri almaya ve yardımların Gazze'ye girişine izin vermeye çağırdı.

Eylemciler ise binlerce boş tencereyi Başbakanlık Ofisi 10 Numara'nın bulunduğu Downing Sokağı girişine bırakarak İsrail'e karşı harekete geçmeyen hükümete tepki gösterdi.