Asıl adı Osman Nuri olan yazar, Erzurumlu Topçuzadeler ailesinden Ahmet Efendi ile Fatma Hanım'ın oğlu olarak 1909'da İstanbul Süleymaniye'de dünyaya geldi.

Topçu'nun Erzurum'dayken hayvancılık ve tahıl işleriyle uğraşan babası, İstanbul'a taşınarak, Çemberlitaş'ta kasap dükkanı işletti.

İstanbul'un tarihi semtlerinde yetişen Nurettin Topçu, 6 yaşında Bezmialem Valide Sultan Mektebine yazıldı. Topçu, sonrasında devam ettiği Büyük Reşit Paşa Numune Mektebini birincilikle tamamladı.

O dönemlerde küçük bir sandıkta kitap ve gazeteler biriktiren Topçu, öğretmeni Nafiz Bey sayesinde Mehmet Akif Ersoy sevgisi ve hayranlığı kazandı.

Bir süre Vefa Lisesinde okuyan ve 1928'de İstanbul Erkek Lisesini bitiren Topçu, aynı yıl Fransa'ya gitti ve hem Fransızca öğrenmek hem fark derslerini tamamlamak için Aix Lisesine başladı. Buradan mezun olduktan sonra Strazburg Üniversitesine geçerek felsefe öğrenimi gören Topçu, felsefe, ahlak, psikoloji, sanat felsefesi, tarih, mantık, sosyoloji ile arkeoloji alanında eğitim aldı.

"İsyan Ahlakı" doktora çalışmasıyla birçok ödül kazandı

Felsefe doktorasını 1934'te Sorbonne Üniversitesinde veren Topçu, Türkler arasında ahlak üzerinde çalışan ilk öğrenci ve Sorbon'da felsefe doktorası veren ilk Türk oldu.

Usta edebiyatçı, "İsyan Ahlakı" anlamına gelen "Conformisme et Revolte" başlıklı doktora çalışmasıyla üniversiteden altın saat, Amerika ve Kuzey Amerika'ya seyahat ödülleri almaya hak kazandı. Ödülleri kabul etmeyen Topçu, üniversitenin giriş ve çıkış kulelerinde 24 saat ay yıldızlı Türk bayrağının dalgalanmasını istedi. Topçu'nun bu isteği, üniversite yönetimi tarafından yerine getirildi.

Fransızca yayımlanan eser, "İsyan Ahlakı" ismiyle Türkçeye de çevrildi. Avrupa'daki hayatı okul, ev, kütüphane arasında geçen Topçu, bu sırada Sosyoloji Cemiyetine girerek derneğin yayın organında felsefi yazılar yayımladı.

Yunus Emre ve Mevlana Celaleddin Rumi'nin düşüncelerinden etkilendi

O dönem Fransa'da bulunan Türk öğrenciler Samet Ağaoğlu, Ömer Lütfi Barkan, Besim Darkot ile tanışan yazar, öğrencilik yıllarını Remzi Oğuz Arık ve Ziyaettin Fahri Fındıkoğlu ile geçirdi.

Hareket felsefesinin kurucusu Maurice Blondel ile tanışması Topçu'nun fikirlerinin olgunlaşmasında önemli rol oynadı. Hareket felsefesinin etkisinde kalan Topçu, bunun kavramlarını ve metodunu kullanarak ahlak sorunlarına kendi kültürü açısından baktı.

Topçu, Dr. Adnan Adıvar'ın Türkçe dersi verdiği tasavvuf tarihçisi, Hallac-ı Mansur mütehassısı Fars kökenli yazar ve şair Luis Massignon'a ders vermeye başladı.

Sorbonne Üniversitesinde Bergson üzerine hazırladığı çalışmayla doçent ünvanı alan Topçu, İstanbul Üniversitesinde 2 yıl eylemsiz doçent olarak çalışmasına rağmen üniversitede kadro alamadı.

Düşünsel ve kültürel alanda çalışmalarının bir bölümünü, kuruluşuna da katıldığı Türk Kültür Ocağı, Türk Milliyetçiler Derneği, Milliyetçiler Derneği ve Anadolu Fikir Derneğinde sürdüren Topçu, Türkiye'ye döndükten sonra Galatasaray Lisesi başta olmak üzere farklı liselerde öğretmenlik görevi yürüttü.

Nurettin Topçu, vatani görevini 6 Mayıs 1936-31 Ekim 1937'de levazım asteğmeni olarak, İstanbul Hasköy'de tamamdı.

40 yıl öğretmenlik yaptı

Toplam 40 yıl öğretmenlik yapan Topçu, 1960 ihtilaline kadar Robert Kolejinde tarih, İstanbul İmam Hatip Okulunda psikoloji, felsefe ve dinler tarihi dersleri verdi.

Yazar Topçu, TBMM'nin birinci dönem milletvekillerinden Hüseyin Avni Ulaş'ın kızı Fethiye Hanım ile kısa süren bir evlilik yaptı.

Çocukluk arkadaşı Sırrı Tüzeer vasıtasıyla Nakşi şeyhi Abdülaziz Bekkine Efendi ve Nakşi Hasib Efendi ile tanışan ve Abdülaziz Efendi'ye intisap eden Topçu, düşünce dünyasına yeni bir yön veren şeyhinin ölümünden duyduğu büyük acı ve uğradığı yıkımı, "Taşralı" kitabındaki "Yıldırım'ın Huzurunda" başlıklı yazısıyla anlattı.

Topçu, İslami ilimler yönünden faydalandığı Celal Ökten ile imam hatip okullarının kuruluşunda, programların hazırlanmasında mesai arkadaşlığı yaptı.

1939'da Hareket dergisini çıkarmaya başladı

Hareket felsefesinden esinlenerek 1939'da "Hareket" adlı dergi çıkaran Topçu, bir ekol oluşturarak, hareket felsefesini Türk okurlarına tanıttı. Topçu, eğitim ve öğretime katkısını öğretmenlikte bırakmayıp, felsefe, sosyoloji, psikoloji, mantık ve ahlak dersleri için ders kitapları da yazdı.

Usta yazar, Anadolu coğrafyasında yaşayan herkesi merkeze koyan "Anadoluculuk" düşünce hareketini savundu, kadim İslam ve Türk tarihini, tasavvufu ve modern dönemdeki sosyolojik gerçekliği eserlerinde de tahlil etti.

Anadolu toprağına ve Türk tarihine sıkı sıkıya bağlı bir milliyetçilik anlayışı geliştiren Topçu, milliyetçiliğin "devirlerin tahakküm sermayesi olan siyasi hezeyanlardan sıyrılması" gerektiğini savunurken, "Hareket, Allah'la insanın terkibidir" sözünü ölçü alarak eğitimden ekonomiye, ahlaktan politikaya, felsefeden bilime, insanı ilgilendiren her alanda yazılar yazdı.

Nurettin Topçu, 1960 ihtilalinin ardından Ali Fuat Başgil ile Adalet Partisinin kuruluş çalışmalarına katıldı. Topçu, 1961 seçimlerinde Konya'dan aday gösterildiyse de cumhurbaşkanlığı seçimi esnasında Başgil'e gösterilen muameleye karşı ve Süleyman Demirel'in parti başkanlığına getirilmesinin ardından bu çevreyle ilişkisini kesti.

İstanbul Erkek Lisesinden 1974'te emekliye ayrılan Topçu, düşüncelerini sergilediği Hareket dergisini 1975'e kadar aralıklarla yayımladı.

Başarılı yazar, dergide yayımlanan "Çalgıcılar" başlıklı yazısıyla sürüldüğü Denizli'de tanıştığı Said Nursi'nin tüm mahkemelerini takip etti.

Fikirlerinin temel dinamiği İslam'a bağlılığı oldu

Nizam Ahmed imzasıyla da şiirler yayımlayan Topçu, medeniyeti "İnsanlığın muayyen tarihi devirlerinde bir zümre cemiyetin benimsediği vasıtalarla çalışarak ortaya koyduğu ve yaşattığı teknik eserlerin ve yaşayış şekillerinin bütünü", kültürü ise "Bir cemiyetin kendi tarihi içinde meydana getirdiği değer hükümlerinin bütünü" olarak tanımladı.

"İsyan"ı, "insanı Allah'a götürecek yolları tıkayan her şeye başkaldırı" olarak tanımlayan Topçu, Batıcılığın ve Batılılaşma çabalarının taklitten öteye gidemeyişinin nedenini kültür ile medeniyetin birbirine karıştırılmasında gördü.

"Hareket", "irade" ve "isyan" Topçu'nun düşünce dünyasının temel kavramlarını oluştururken Cumhuriyet devri Türk felsefecileri ve aydınları arasında ahlak konusunda en çok metin kaleme alan ve bu sahadaki vurgularını bütün hayatı boyunca ısrarla sürdüren yine Topçu oldu.

Nurettin Topçu, ilk yazılarından itibaren bütünlüğü olan çok taraflı bir fikir mücadelesi yürüttü, bir taraftan da Osmanlı-Cumhuriyet modernleşmesini hesaba katıp onu aşmayı hedefleyerek tenkitçi bakış açısıyla "yeni bir insan", "millet", "devlet modeli" keşif ve inşa etmeye çalıştı.

Nisan 1975'te pankreas kanserine yakalanan Topçu, 10 Temmuz 1975'te vefat etti. Topçu'nun cenazesi, Kozlu Mezarlığı'nda toprağa verildi.

"Vefa" ödülüne layık görüldü

Hayatı boyunca mücadeleci yapısıyla öne çıkan ve birçok usta ismin düşünce dünyasına büyük katkılarda bulunan Nurettin Topçu'nun öğrencilerinden Prof. Dr. İsmail Kara, "İsyan Ahlakı Peşinde ve Nurettin Topçu Albümü" başlıklı kitap hazırladı.

Nurettin Topçu'ya, 2017'deki Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülleri'nde, "İnsanın var oluşunu sadece et, kemik, kan ve maddeden ibaret görmeyip ruhun derinliklerine inen, isyanın da bir ahlakı olduğunu ve bireyin toplumda bir ahlak nizamı çerçevesinde kendine yer edineceğini anlatan, bu millete Anadolu irfanının kıymetini ve düzen kurucu ahlakını kuşanmayı telkin eden, kadim İslam ve Türk tarihini, tasavvufu ve modern dönemdeki sosyolojik gerçekliği tahlil eden eserleri" dolayısıyla Vefa Ödülü verildi.

Yazar Ezel Erverdi ve İsmail Kara tarafından Topçu'nun daha önce küçük kitap halinde basılan çalışmaları ve makaleleri taranarak, kitaplara girmemiş yazılarının da tasnifiyle bütün eserleri yeniden düzenlendi.

Deneme, inceleme, öykü, roman, çeviri ve ders kitapları kaleme alan Topçu, ardında "İsyan Ahlakı", "Yarınki Türkiye", "İslam ve İnsan", "Ahlak Nizamı", "Ahlak", "Devlet ve Demokrasi", "Mevlana ve Tasavvuf", "Kültür ve Medeniyet", "Türkiye'nin Maarif Davası", "Taşralı", "Bergson", "Mehmet Akif" ve "Büyük Fetih"in arasında olduğu birçok eser bıraktı.

Usta yazarın tüm eserleri, bugün Dergah Yayınları tarafından okuyucuyla buluşturuluyor.