Sultan I. Mahmut döneminde yapımına başlanan ve vefatından bir yıl sonra Sultan III. Osman tarafından tamamlanan Nuruosmaniye Külliyesi, Simoen (Sinan) Kalfa ve Mustafa Ağa tarafından inşa edildi.

Barok üsluptaki külliye, cami, medrese, imaret, kütüphane, türbe, çeşme, sebil ve dükkanlardan oluşuyor. Külliyenin içerisindeki kütüphane de barok üslubun kendine özgü örneği olarak öne çıkıyor.

Üst katında okuma salonu ve arşiv odası bulunan kütüphanenin iki kapısından birisi Hümayun kapısı. Bu kapının üzerinde "Beşikten mezara kadar ilim talep ediniz." anlamında Arapça kitabe bulunuyor.

Şehsuvar Valide Sultan Türbesi ise Nuruosmaniye Külliyesi'nin içinde bulunuyor. İki bölümden oluşan türbede 19 sanduka yer alıyor. Tarihi kayıtlara göre türbede III. Osman'ın annesi Şehsuvar Valide Sultan'ın yattığı belirtiliyor. Diğer sandukaların kime ait olduğu ise bilinmiyor.

"Yapılardaki kalem işleri ihya edildi"

Projenin kontrolörü mühendis Keriman Dursun, restorasyon çalışmalarına ilişkin AA muhabirine, kütüphanenin yangında hasar gördüğünü belirterek, harap vaziyette olduğunu ve bu yüzden de uzun yıllar kullanıma kapalı kaldığını söyledi.

Yaklaşan İstanbul depremini de dikkate alarak yapıda statik analizler yaptıklarını anlatan Dursun, "Kurşun üst örtüsü sökülerek güçlendirme imalatı yapıldı. İçeride özellikle yangından dolayı çok yoğun kirlenmeler vardı, bunlar temizlendi. Dış cephede de taşların birçoğu zaman içerisinde taşıyıcılığını kaybetmiş ve deforme olmuş, niteliksiz haldeydi. Bunlar da yenilendi." dedi.

Dursun, her iki yapıda da barok üsluptan dolayı kalem işlerinin yer aldığına işaret ederek, "Yapılarda gözle gördüğümüz kalem işleri ihya edildi. Görmediğiniz boya katmanı altında kalan kalem işleri de itinalı bir şekilde raspa yöntemiyle açığa çıkarıldı. Ayrıca daha önceki dönemlerde çimentolu uygulamalar vardı. Yapı, bunlardan da arındırıldı." diye konuştu.

"Çimento esaslı eklerden arındırıldı"

Keriman Dursun, kütüphanenin mevcut özgün kotuna ulaştıklarını dile getirerek, "Zaman içerisinde burada bodruma inilen merdivenler, moloz birikerek kapanmıştı. Koruma Kurulu onaylı proje doğrultusunda yapı, özgün haline getirildi." ifadesini kullandı.

Şehsuvar Sultan Türbesi'nde de yine aynı şekilde kurşun örtüsünün yenilendiğini söyleyen Dursun, şunları kaydetti:

"Kubbede güçlendirme imalatı yapıldı. Yine çimento esaslı eklerden arındırıldı. İçeride bulunan 19 sanduka, elden geçirilerek örtüleri yenilendi ve bunların sedef kakmalı ahşap korkulukları ve buradaki kalem işleri ihya edildi. Yine dış cephede derz işlemleri ve mermerlerdeki temizlik işleri tamamlandı. Her iki yapıdaki ahşap doğramalar da yenilendi. Yapıların çevre düzenlemesi de tamamlandı."

Restorasyon çalışmaları

Restorasyonda dış cephe imalatlarında yapıların üst örtüsündeki kurşunlar yenilendi. Üst örtüsünde karbon tekstil donatı ile güçlendirme yapıldı. Kırık söve ve lentolar değiştirildi.

Tüm yüzeyde siyah tabaka oluşturmuş kalkerik tortu ve atmosferik kirler, kontrollü mikro kumlama yöntemiyle yüzeyden arındırıldı. Derzler yenilendi ve tüm yüzey, hava şartlarına karşı koruma altına alındı. Kırık ve niteliksiz dışlık pencereler de değiştirildi.

İç cephe imalatlarında ise mermer yüzeylerde bulunan yoğun sis ve muhdes polimer katmanı ve tuzlanmalar yüzeyden arındırıldı. Ayrıca özgün mermer ve taş yüzeylerindeki tane boyutunda dağılma ve bozulmalar sağlamlaştırıldı.

Zemindeki niteliksiz beton kaldırıldı ve orijinal döşeme olan mermer ile kaplandı. Mevcut içliklerin ve ahşapların ihyası yapıldı. İç mekanda orijinal sıvalar mikro enjeksiyon yöntemi ile sağlamlaştırıldı. Kapı üzerindeki yazı kitabeleri ve sütun başlarındaki altın varaklar yenilendi.

Türbe içindeki sandukaların ahşapları ve puşideleri yenilendi. Sandukaların önündeki sedef seperatörlerle türbe içindeki celi sülüs kuşak yazı, varak altın ile ihya edildi.