AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, Trablusgarp Valiliği ve Ayan Meclisi üyeliği yapan Kafkasya kökenli Mehmed Muzaffer Paşa'nın oğlu Orbay, 1881'de İstanbul'da dünyaya geldi.

İlk öğrenimini Trablusgarp'ta tamamladıktan sonra Trablusgarp Askeri Rüştiyesi'ne giren Orbay, Denizcilik mesleğine yönelerek İstanbul'a döndü ve Mühendishane-i Bahri-i Hümayun'a (Heybeliada Bahriye Mektebi) kaydoldu, 1899'da mühendis asteğmen rütbesiyle mezun olarak Osmanlı Donanması'nda subaylık görevine başladı.

1. Balkan Savaşı sırasında komutasındaki Hamidiye Kruvazörü ile Çanakkale'de Yunan ablukasından kaçmayı başararak tarihin ilk korsan kruvazör harekatını gerçekleştiren Orbay, kamuoyunda büyük takdir topladı ve "Hamidiye Kahramanı" unvanıyla tanındı.

Bahriye'de Alman etkisine karşı mücadele

Donanma yönetiminde Alman subayların etkisinin arttığı dönemde, Bahriye Nezareti Erkan-ı Harbiye Reisliği görevini yürüten Orbay, Alman amirallerin projelerine karşı bir Osmanlı planı hazırladı.

Enver Paşa'nın değerlendirmesine sunulan bu karşı teklif kabul edildi ve Alman etkisinin artması engellendi.

Rauf Bey, donanmadaki birçok liyakatsiz atamaya da doğrudan karşı çıkarak, dönemin Bahriye Nazırı Cemal Paşa'ya açık şekilde "bu görevin ehli değilseniz bırakın" ifadesiyle tepkisini dile getirdi.

Milli Mücadelede aktif rol üstlendi

1918'de Bahriye Nazırı olarak görev yaparken, Osmanlı Devleti adına Mondros Mütarekesi'ni imzalayan Rauf Bey, İstanbul hükümetinden ayrılarak Anadolu'da başlayan Milli Mücadele'ye katıldı.

Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ü Samsun'a uğurlayan isimlerden biri olan Orbay, ardından Batı Anadolu'ya geçerek direnişi örgütleyen kadroda yer aldı.

Milli Mücadele'de Atatürk'ün yakın mücadele arkadaşlarından Orbay, Amasya Genelgesi'ne katkı sundu, Erzurum ve Sivas Kongreleri'ne katıldı.

Orbay, 1920'de toplanan Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nda, Felah-ı Vatan grubunun kurulmasına öncülük etti, Meclis'in İngiliz kuvvetleri tarafından basılması üzerine tutuklanarak Malta'ya sürgüne gönderildi.

1921'de sürgünden dönen Orbay, Sivas milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne katıldı.

12 Temmuz 1922-4 Ağustos 1923'te TBMM hükümetinde İcra Vekilleri Heyeti Başkanlığı'na getirilen Orbay, Büyük Taarruz ve Mudanya Ateşkesi dönemlerinde başbakan olarak görev yaptı. Lozan görüşmeleri sırasında İsmet Paşa ile yaşadığı anlaşmazlık nedeniyle görevinden istifa etti.

İlk muhalefet partisinin kurucuları arasında yer aldı

Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk muhalefet partisi Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın kurucuları arasında yer alan Orbay, genel başkan yardımcılığı görevini üstlendi. Parti, bir yıl içinde kapatıldı.

Orbay, Atatürk'e İzmir'de yapılması planlanan suikastla ilgili davada idamla yargılandı, 10 yıla mahkum edildi.

Hakkındaki suçlama ve kararı kabul etmeyen Orbay, 1933'te çıkan Af Kanunu'ndan yararlanmayı "...benim asla ve hiçbir suretle en ufak bir cürümle dahi suçlu olmadığım için ilan edilen aftan katiller ve şakiler gibi faydalanmayı düşünmem mümkün değildir." diyerek reddetti.

Orbay, 1935'te tekrar siyasete girerek TBMM'nin 6. döneminde Kastamonu'dan milletvekili seçildi ancak Cumhuriyet Halk Partisi'ne katılmadı.

Diplomatik görev ve son yılları

Orbay, 2. Dünya Savaşı sürerken, Türkiye'nin İngiltere ile ilişkilerinde dengeyi korumak amacıyla 1942'de Londra Büyükelçisi olarak atandı.

Görevi sırasında Türkiye'nin savaşa girmemesi yönünde etkili raporlar sundu. 1944'te kendi isteğiyle bu görevinden ayrıldı.

1949'da bağımsız aday olarak seçime girse de Meclis'e giremedi. Siyasi hayatını noktalayan Orbay, uzun yıllar köşesine çekildi.

Yaşamının geri kalanını üniversitelerde ders ve konferanslar vererek, seyahat ederek geçiren Orbay, 16 Temmuz 1964'te İstanbul'da geçirdiği kalp krizi sonucu 83 yaşında hayatını kaybetti.

Hatıraları, iki ciltlik eser olarak yayımlandı.