Ticaret Bakanı Ömer Bolat, geçen ay ihracatın yıllık bazda yüzde 3 artarak 22,6 milyar dolarla en yüksek eylül ayı rakamına ulaştığını belirterek, "Bu yıl sonu için belirlenen 390 milyar dolarlık mal ve hizmetler ihracatı hedefimize eylül itibarıyla ulaştık." dedi.

Bolat, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe ile Bakanlık'ta düzenlediği basın toplantısında, eylül ayı dış ticaret rakamlarını açıkladı.

Küresel Sumud Filosu'nun Gazze'ye insani yardım götürürken İsrail'in barbarca saldırısına uğramasını kınadığını söyleyen Bolat, "Gazze'de vahşi bir katliam ve soykırım örneği sergileyen İsrail'in, bundan önceki yardım filolarında da yaptığı gibi kahraman ve cesur insanların Gazze'ye insani yardım götürmesini engelleme çabası beyhudedir." ifadesini kullandı.

Bolat, Türkiye'nin, halkı ve devletiyle İsrail'in karşısında dimdik durduğuna işaret ederek, "Dünyada İsrail karşısında en büyük çabaları sarf eden ülke Türkiye oldu. Türkiye, 1,5 yıldan bu yana da İsrail ile hiçbir şekilde ihracat, ithalat, transit ticaret dahil dış ticaret yapmamaktadır. Gümrüklerimiz İsrail'e kapalıdır ve dış ticaret işlemi sıfırdır. Bu, Ticaret Bakanlığı'mızın, gümrüklerimizin, Türkiye İhracatçılar Meclisinin ve TÜİK'in verilerinde de net şekilde ortaya konmaktadır. Bunun yanında başka ülkeler de daha sonra Türkiye'yi takip etmeye ve İsrail'in suçluluğu karşısında Filistin'in yanında yer almaya başlamışlardır. Ayrıca, ulaştırma alanında da İsrail bayraklı gemiler, Türk limanlarına dahi yanaştırılmamaktadır." diye konuştu.

"İhracatta en yüksek eylül ayı rakamına ulaştık"

Bu yılın 9 ayının 7'sinde mal ihracatında aylık artış elde edildiğini ve yılın başından bu yana net mal ihracatında 8 milyar dolar artış sağlandığını bildiren Bolat, şöyle devam etti:

"Ocak-eylül döneminde hizmetler ihracatımızda da net 3,2 milyar dolarlık artışımız var. Eylül sonu itibarıyla son 12 ayda, yıllıklandırılmış hizmetler ihracatımız 120 milyar 400 milyon dolara ulaştı. Bu yıl sonu için belirlenen 390 milyar dolarlık mal ve hizmetler ihracatı hedefimize eylül itibarıyla ulaştık. İhracatımız, eylülde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 3 artarak 22,6 milyar dolarla en yüksek eylül ayı rakamına ulaştı."

Bolat, şubat ayında takvimsel etkiler, ağustosta da Türkiye'nin en önemli ihracat kalemlerinden olan otomotiv sektöründeki fabrikaların 3 hafta bakıma girmesi nedeniyle ihracatta küçük bir azalma yaşandığını söyledi.

İhracatın eylül ayı itibarıyla yeniden artmaya başladığına dikkati çeken Bolat, ocak-eylül döneminde ihracatın yüzde 4,1 artışla 200 milyar 600 milyon dolara ulaştığını, geçen yılın aynı dönemine göre net 8 milyar dolar ihracat artışı sağlandığını belirtti.

Bolat, kalan 3 ayda da bu tempoyu devam ettirerek hedeflere ulaşmak istediklerini dile getirerek şöyle dedi:

"Son 28 ayın 20'sinde mal ihracatımız artış kaydetti. Son 28 ayın 16'sında aylık mal ihracatımız rekor kırdı. Eylül ayında bu rekorların sonuncusu oldu. Yıllıklandırılmış mal ihracatımızda da rekor kırdık. En son temmuzda ihracat, 24 milyar 900 milyon dolarla aylık, 269,4 milyar dolarla da yıllıklandırılmış olarak rekor kırmıştı. Bugün 269 milyar 750 milyon dolarla son 12 aylık yıllıklandırılmış rekor rakama ulaştık."

"Son 28 ayın 16'sında aylık dış ticaret açığını azalttık"

Bolat, eylülde ithalatın ise yüzde 8,8 artışla 29,5 milyar dolar olarak gerçekleştiğini belirterek, 30 milyar doların altındaki ithalat rakamlarını iyi olarak kabul ettiklerini söyledi.

İthalatta geçen yılın eylül ayına göre 2,4 milyar dolar artış olmasının sebebinin, özellikle altın ithalatı olduğunu ifade eden Bolat, eylül ayı boyunca dünya piyasalarında ons altın fiyatında çok büyük artışlar olduğuna dikkati çekti.

Bolat, bu yılın 9 ayı itibarıyla hem altın hem de binek otomobil ithalatındaki artışlar nedeniyle ithalatta kısmi artış olduğunu, eylül ayında dış ticaret açığının 6,9 milyar dolar olarak gerçekleştiğini ifade etti.

Bolat, ocak-eylül döneminde dış ticaret açığının 67 milyar dolar seviyesinde olduğunu belirterek şu değerlendirmede bulundu:

"12'nci ay itibarıyla dış ticaret açığımızın 89 milyar dolar civarında olması bekleniyor. Geçen yılın tamamı da 82,2 milyar dolardı. İhracatın ithalatı karşılama oranı eylül ayında yüzde 76,7 oldu, geçen yıl bu oran yüzde 81'di. Bu ay elde ettiğimiz oran gayet iyi. Çünkü 60'ları, 65'leri bundan 2-3 sene önce yoğun dış ticaret, ithalat akımı olduğunda görmüştük. Son 28 ayın 16'sında aylık dış ticaret açığını azalttık."

Ocak-eylül dönemi itibarıyla ve yıllıklandırılmış olarak dış ticaret cephesinde istikrarlı bir durum olduğunu belirten Bolat, dünyadaki yoğun rekabet şartları ve batılı ülkelerdeki ekonomik durgunluğa rağmen Türkiye ihracatçılarının, azimle, şevkle ve Bakanlığın destekleriyle ihracat başarısı göstermeye devam ettiğini söyledi.

Bolat, 2024 sonunda hizmetler ihracatında 117 milyar dolara ulaşıldığını, 2025 hedefinin 121 milyar dolar olduğunu dile getirerek şunları kaydetti:

"Bakanlığımızın eylül ayı tahminlerine göre hizmetler ihracatımız 120 milyar 400 milyon dolara yıllıklandırılmış olarak ulaştı. Bu da yüzde 6'lık artış anlamına geliyor. Bakanlığımızın tahminlerine göre eylül sonu itibarıyla yıllıklandırılmış cari işlemler açığımız 20 milyar dolar civarında bulunmaktadır. Bu da milli gelirin içinde yüzde 1,3 civarında bir paya tekabül ediyor. Merkez Bankasının temmuz ayı ödemeler dengesi verilerine göre de yüzde 1,3'lük cari işlemler açığının milli gelir içindeki payı, son derece başarılı bir performanstır. 390 milyar doları, Sayın Cumhurbaşkanı'mız bize senenin başında hedef belirlemişti, mal ve hizmetler ihracat toplamı için. Biz ihracatçılar ailesi olarak, şu anda 389 milyar dolara zaten ulaşmış durumdayız eylül ayı itibarıyla. Kalan ekim, kasım, aralık aylarında da ihracatımızın canlı şekilde artış trendini koruyacağına inanıyoruz."

"İhracatı en fazla artış gösteren ürün motorlu kara taşıtları"

Ocak-eylül döneminde ihracatı en fazla artış gösteren ürünün, 3,1 milyar dolar yükselişle motorlu kara taşıtları olduğunu bildiren Bolat, savunma sanayisinde 1,3 milyar dolarla silah ve mühimmatlarda artışın görüldüğünü söyledi. Bolat, kimya sanayisinde 934 milyon dolar, elektrikli makine ve cihazlarda 800 milyon dolar, altın ve mücevherat ihracatında da 648 milyon dolar artış kaydedildiğini aktardı.

Bolat, ihracatta bu dönemde en fazla azalış gösteren fasılların ise mineral yakıtlar, yani rafine petrol ürünleri olduğuna işaret ederek, "Türkiye, ürettiğinden fazla ihtiyacı olan petrolü ham petrol olarak ithal etmek zorunda ama bunun da bir kısmını işliyor, bütün dünyaya benzin, mazot olarak ihraç ediyor. Dünyada petrol fiyatları 2024'e kıyasla bu yıl aşağı yukarı varili 70 dolar olmak üzere gerilediği için bizim rafine petrol ihracatımızda da azalma söz konusu oldu. Miktar bazında değil, değer bazında yansıma oldu. 9 aylık azalışı 677 milyon dolar." diye konuştu.

İthalatta ise 9 ayda en çok azalış gösteren faslın, 1,3 milyar dolar düşüşle mineral yakıtlar ve ham petrol olduğunu kaydeden Bolat, bunun ardından 636 milyon dolar düşüşle demir ve çeliğin, 343 milyon dolar azalışla organik kimyasal ürünlerin geldiğini söyledi.

Bolat, ithalatta en fazla yükseliş gösteren fasılların da 3,6 milyar dolar artışla motorlu kara taşıtları, 3,4 milyar dolar artışla kıymetli ve yarı kıymetli taşlar olduğunu belirterek, bu kapsamda 9 aylık 15 milyar dolarlık ithalat artışının 7 milyar dolarının bu kalemlerde meydana geldiğini dile getirdi. ABD'nin nisan ayında gümrük vergilerini artırmasıyla ticaret savaşlarının başladığını anımsatan Bolat, bu nedenle üreticilerin, fiyat artışından kendisini korumak amacıyla ithalatı fazla yaptığına işaret etti.

"AB'ye ihracatın bu yıl 115 milyar dolara ulaşılacağını tahmin ediyoruz"

Ocak-eylül döneminde Avrupa Birliği'ne (AB) yüzde 8,2 artışla 86,8 milyar dolarlık ihracat yapıldığını aktaran Bolat, bunun, Uzak Doğu ülkelerinin ABD pazarı daralınca ürünlerini AB'ye daha ucuza satmasına rağmen gerçekleştirildiğine dikkati çekti.

Bolat, AB'ye geçen yılki ihracatın 108,5 milyar dolar olduğunu anımsatarak, bu yıl ihracatın en az 115 milyar dolara ulaşılacağını tahmin ettiklerini bildirdi.

Aynı dönemde İslam İşbirliği Teşkilatının 57 ülkesine ihracatın yüzde 4,1 artışla 53 milyar dolara yükseldiğini belirten Bolat, "OECD ülkelerine yüzde 6 artışımız var, ​​​​​​​106 milyar dolar. Türk Devletleri Teşkilatı ile ihracatımız 8 milyar dolar. ABD, Meksika, Kanada bölgesine de ihracatımız yüzde 0,3 artışımızla 14,2 milyar dolardır." ifadesini kullandı.

Bolat, 9 ayda ihracatta Almanya'ya 1,3 milyar dolar, İngiltere'ye 1,2 milyar dolar, Birleşik Arap Emirlikleri'ne 1,1 milyar dolar, Suriye'ye 824 milyon dolar ve Fransa'ya 804 milyon dolar artış olduğunu söyledi. Bu dönemde ihracatta Rusya'ya ise 1,6 milyar dolar azalış olduğunu dile getiren Bolat, "Malum hem ticari, hem mali ambargolar bu azalışta etkisini gösteriyor. Ayrıca Irak'ta 838 milyon dolar, Singapur'da 419 milyon dolar, Pakistan'da ise 281 milyon dolar azalış söz konusu." dedi.

Bu dönemde ithalatta en çok düşüş gösteren ülkenin 2,1 milyar dolarla İtalya olduğunu aktaran Bolat, "Bunun sebebi, 2024'te altın ithalatında kota uygulaması varken altını ham madde olarak kullanmak isteyenler mücevher olarak getirme yöntemini kullanıyordu. Kota miktarı artırılınca mücevher formunda getirme uygulaması azaldı, bu nedenle İtalya'dan bir azalış söz konusu." diye konuştu. Bolat, aynı dönemde en fazla ithalatın ise 3,6 milyar dolar artışla Çin'den yapıldığını ifade etti.

"İhracatçılarımıza 77 ayrı program dahilinde destek sunuyoruz"

Bolat, Türkiye'nin ihracat koşusunun yükselerek istikrarlı şekilde devam ettiğini belirterek, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Sayın Cumhurbaşkanımızın her konuşmasında ortaya koyduğu gibi bizim kırmızı çizgimiz, mal ve hizmet ihracatımızı artırarak ülkemizin döviz dengesini sağlamak, zorunlu ithalatımızı yapabilecek döviz arzını tedarik etmek, dış ticaret ve cari işlemler açığımızı makul seviyelere indirebilmektir. Bu çerçevede zaten ihracatçılarımıza 77 ayrı program dahilinde ihracat destekleri sunuyoruz. Bakanlık bütçemizin yüzde 60'ını onların istifadesine sunabiliyoruz. Bunun yanında da İhracatı Geliştirme AŞ kefalet veriyor, 171 milyar liraya ulaştı bu kefalet. Eximbank'ın günlük reeskont kredileri, diğer özel bankalarla beraber 4 milyar. Bu ay içinde Eximbank ve Merkez Bankasının reeskont kredilerinde artış bekliyoruz.

"9 ayda 44 ülkeyle üst düzey ticaret görüşmelerinde bulunduk"

İhracatçılara 5 puanlık kurumlar vergisi muafiyeti verildiğini bildiren Bolat, özellikle emek yoğun sektörlerde verilen işçi başına 2 bin 500 lira istihdam desteğinin yıl başından bu yana devam ettiğini, KOSGEB kapsamına giren firma sayısını artırabilmek için KOBİ tanımında yıllık cironun yükseltilerek bu kapsamın genişlemesinin sağlandığını anlattı.

Bolat, ihracata, uluslararası anlaşmalardan sektörel ticaret heyeti görüşmelerine kadar birçok çalışmanın katkısı olduğuna işaret ederek, şunları kaydetti:

"Bu yıl 9 ayda 44 ülkeyle üst düzey ticaret görüşmelerinde bulunduk ve çeşitli anlaşmalar imzaladık. AB ile Yüksek Düzeyli Ticaret Diyaloğu'nun ikincisini temmuz başında Ankara'da gerçekleştirdik. AB Komisyonu 15 Temmuz'da yoğun çabalarımız sonucunda üye ülkelere memorandum göndererek Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına vize kolaylığı sağlamasına yardımcı oldu. ABD gezimizde de Cumhurbaşkanımızın başkanlığında ABD'li ve Türk iş alemiyle önemli toplantılar gerçekleştirdik. Önümüzdeki hafta salı günü de Cumhurbaşkanımızın başkanlığında Türk Devletler Teşkilatının 12. Zirve Toplantısı Azerbaycan'da olacak. Geniş bir heyetimiz Azerbaycan'da görüşmeler yapacak."

Türk-Afrika Ekonomi Ticaret Zirvesi'nin de 16-17 Ekim'de 50'ye yakın Afrika ülkesinin ticaret, ekonomi bakanları, bakan yardımcıları ile iş insanlarının katılımıyla yapılacağını belirten Bolat, Türkiye'nin Afrika'yı ortak ve dost olarak gördüğünü bildirdi.