Uzmanlara göre, klan temelli dolaylı seçim sisteminin hakim olduğu Somali siyasetinde, vatandaşların sandığa doğrudan gitmesi hem devlet kapasitesinin geldiği noktayı hem de demokratik temsil açısından yeni bir eşiği ortaya koyuyor.

SETA Dış Politika Araştırmacısı Dr. Tunç Demirtaş ve Somalili siyaset analisti Abdinor Dahir, Somali seçimleriyle ilgili AA muhabirinin sorularını yanıtladı.

Demirtaş, başkent Mogadişu’daki Benadir Bölgesi’nde düzenlenen doğrudan yerel seçimlerin, yalnızca yerel yönetimlerle sınırlı olmayan yapısal etkiler barındırdığını söyledi.

Klan temelli dolaylı seçim düzeninin hakim olduğu bir siyasal sistemde doğrudan oy verme modelinin pilot bir bölgede uygulanabilmiş olmasının önemine işaret eden Demirtaş, bunun “Somali’de doğrudan seçim yapılamaz” yönündeki yerleşik varsayımı fiilen zorladığını belirtti.

Benadir’de yapılan seçimlerin, güvenliğin nasıl sağlanacağı, seçmen kaydının nasıl yürütüleceği ve devlet kapasitesinin sahada nasıl işleyeceğine dair somut bir uygulama ortaya koyduğunu vurgulayan Demirtaş, özellikle genç Somalililerin sandığa gösterdiği ilginin demokratik katılım algısını güçlendirdiğine dikkati çekti.

Demirtaş, vatandaşların ilçe meclislerini doğrudan seçmesinin temsil zincirini kısalttığını ifade ederek bu durumun seçilmişlerin hesap verebilirliğini daha görünür hale getirdiğini kaydetti.

Araştırmacı Demirtaş, 2026 yılında ülke genelinde doğrudan seçimlere geçişin ise ancak geniş toplumsal ve siyasal mutabakatla sürdürülebilir olabileceği uyarısında bulundu.

"Tarihi bir dönüm noktası"

Uzmanlara göre, Mogadişu’da ortaya çıkan bu deneyim ülkenin diğer bölgeleri için de örnek teşkil edebilecek bir zemin sunarken Somali’nin uluslararası alandaki konumuna da olumlu katkı sağlıyor. Güvenilir ve şeffaf seçim süreçlerinin, bölgesel ve küresel ortaklara ilerleme mesajı verdiği, bunun da diplomatik destek, yatırım ve kalkınma işbirliğini teşvik ettiği ifade ediliyor.

Somalili siyaset analisti Abdinor Dahir de Mogadişu’da 25 Aralık 2025’te yapılan doğrudan yerel seçimlerin Somali açısından siyasi, toplumsal ve sembolik boyutları olan tarihi bir dönüm noktası olduğunu dile getirdi.

Dahir’e göre yaklaşık 1 milyona yakın seçmen için seçmen kaydı yapılması, kampanya sürecinin yürütülmesi ve uzun yıllar çatışmalarla anılan bir şehirde sandıkların kurulması, güvenlik koşullarındaki iyileşmeye ve devlet kapasitesindeki artışa işaret ediyor.

Bu sürecin, Somali kurumlarının karmaşık sivil süreçleri yönetebilme ve vatandaşların oy kullanma hakkını güvenli şekilde temin edebilme yeteneğini yansıttığını belirten Dahir, doğrudan oy kullanma imkanının vatandaşlara gerçek bir temsil hakkı sunduğunu söyledi.

Dahir, seçimlerin halkın siyasal katılımını ve devlete olan güvenini artırdığına dikkati çekerek Mogadişu’daki yüksek katılım oranlarının siyasi sürecin somut değişim üretebileceğine dair artan inancı yansıttığını ifade etti.

Son olarak Dahir, sandıktan çıkan yerel yöneticilerin meşruiyetini doğrudan halktan almasının, ilçe ve şehir meclisleri açısından hizmet üretme ve hesap verme sorumluluğunu güçlendirdiğini vurguladı.

Somali, en son 1969 yılında doğrudan genel seçim düzenlemişti. Ülke, 1991’deki iç savaşın ardından uzun yıllar “4,5 sistemi” olarak bilinen kabile temelli dolaylı temsil modeliyle yönetildi.

Federal hükümet, demokratik temsilin güçlendirilmesi amacıyla “1 kişi 1 oy” modelini ülkenin kalıcı seçim sistemi haline getirmeyi hedefliyor.