Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu 50 yaşında

Bölgesel işbirliği, barış ve kalkınma hedefleri doğrultusunda yarım asırlık mücadelesini geride bırakan ECOWAS, bugün 50. kuruluş yıl dönümünü çeşitli etkinliklerle kutluyor.

Topluluk, yarım asırlık tarihinde ekonomik bütünleşmenin yanı sıra barış, güvenlik ve siyasi istikrar alanlarında önemli rol oynadı.

ECOWAS birlik ve ekonomik işbirliği için kuruldu

ECOWAS, 28 Mayıs 1975'te Nijerya'nın başkenti Lagos'ta imzalanan Lagos Antlaşması ile 15 üye devlet tarafından kuruldu.

O dönemde kurucu ülkeler arasında Batı Afrika'dan Benin, Fildişi Sahili, Gana, Mali, Nijerya, Senegal ve Togo gibi ülkeler yer aldı.

Antlaşma, 1993 yılında gözden geçirilerek örgütün yapısı güçlendirildi ve siyasi bütünleşmeye yönelik hedefler netleştirildi.

Merkezi Nijerya'nın başkenti Abuja'da bulunan ECOWAS, üye devletler arasında kolektif birlik ve kendi kendine yeterliliği teşvik ederek ve ekonomik işbirliğini geliştirerek önemli bir ticaret birliği oluşturmak amacıyla kuruldu.

ECOWAS'a halihazırda, kıtanın batısında bulunan Benin, Burkina Faso, Cabo Verde, Fildişi Sahili, Gambiya, Gana, Gine, Gine Bissau, Liberya, Mali, Nijer, Nijerya, Senegal, Sierra Leone ve Togo olmak üzere 15 ülke üye. Söz konusu ülkelerde yerel dillerin yanı sıra, bu 15 ülkeden 8'inde Fransızca, 5'inde İngilizce ve geri kalan 2'sinde ise Portekizce konuşuluyor.

Üye ülkeler arasında ekonomik entegrasyonu sağlamak

Yıllardır bölgenin en üst düzey siyasi otoritesi haline gelen ECOWAS, siyasetten ekonomiye ve güvenliğe kadar çeşitli cephelerde yerel zorlukları çözmek için genellikle devletlerle işbirliği yapıyor.

Temel amacı, üye ülkeler arasında ekonomik entegrasyonu sağlamak, serbest ticareti teşvik etmek ve bölge içinde ortak bir pazar oluşturmak olan ECOWAS bu hedef doğrultusunda malların, hizmetlerin, sermayenin ve insanların serbest dolaşımını öngörüyor.

Ayrıca ECOWAS, demokrasinin güçlendirilmesi, insan haklarının korunması ve güvenlik alanında işbirliği konularında da aktif rol üstleniyor.

Topluluk, zaman zaman kıtadaki bazı ülkelerde askeri müdahalelerde bulunarak anayasal düzenin yeniden tesisine de katkı sunuyor.

Barış ve güvenlikte rolü

Sadece ekonomik değil, aynı zamanda siyaset ve güvenlik krizlerinde de önemli bir aktör olarak öne çıkan ECOWAS, gerektiğinde bir barış gücü olarak da görev yapıyor.

ECOWAS üyeleri zaman zaman siyasi istikrarsızlık ve huzursuzluk dönemlerinde blokun üye ülkelerine müdahale etmek üzere ortak askeri güç gönderiyor.

Liberya, Sierra Leone, Gine-Bissau ve Mali gibi ülkelerdeki iç çatışmalarda arabuluculuk yapan ECOWAS, buralarda barışı tesis etmek üzere barış gücü misyonları yürüttü.

ECOWAS'ın bu alandaki en bilinen yapılarından biri ECOWAS Müdahale Gücü (ECOMOG).

Bölgesel entegrasyon ve gelecek hedefleri

Topluluk, serbest ticaret bölgesi oluşturma ve ortak para birimi "Eco"yu devreye alma hedeflerini taşıyor.

Her ne kadar bu hedef çeşitli nedenlerle ertelense de ECOWAS ülkeleri mali ve ekonomik koordinasyonu geliştirmeye yönelik çalışmalarını sürdürüyor.

ECOWAS, ayrıca bölgesel ticaretin kolaylaştırılması, sınır ötesi altyapı projeleri ve dijitalleşme gibi alanlarda önemli adımlar atmaya devam ediyor.

Öte yandan, Afrika Birliği'nin kıta çapında entegrasyon vizyonu doğrultusunda, ECOWAS'ın daha geniş bir Afrika iç pazarına entegrasyon sürecinde öncü bir rol üstlenmesi bekleniyor.

Mali, Nijer ve Burkina Faso, ECOWAS'tan ayrıldı

Sahel bölgesinde birbirine komşu Mali, Nijer ve Burkina Faso, Eylül 2023'te Sahel Devletleri İttifakını (AES)" kurarak, geçen yıl 28 Ocak'ta ECOWAS'tan ayrılma kararı aldı.

Bu 3 ülkenin kararı, bir yılın sonunda resmiyet kazandı.

ECOWAS, böylelikle, 424 milyonluk nüfusunun yüzde 16'sını (yaklaşık 70 milyonunu) kaybetmiş oldu.

AES ülkeleri, topluluktan resmen ayrılmış olsa da 6 aylık geçiş süreci boyunca (28 Temmuz 2025'e kadar) fikir değiştirmeleri halinde yeniden ECOWAS'a katılabilecek.

Mali, Nijer ve Burkina Faso topluluğa geri dönüşün mümkün olmadığını belirtiyor.