Muhammed VI Politeknik Üniversitesinin ev sahipliğinde Fas’ın Ben Guerir kentinde 8-9 Mayıs’ta düzenlenen 2. DeepTech Zirvesi’ne (DTS) katılan İngiltere merkezli "Geographies of Ethnic Diversity and Inequalities" (GEDI) firmasının kurucusu ve CEO’su Sophia Swire, insanların yerinden edilmesini önlemeye yönelik Afrika merkezli girişimcilik ve teknoloji çözümleri üzerine AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.

Londra finans dünyasındaki kariyerini sosyal etki odaklı girişimciliğe dönüştüren Swire, 1980'li yıllarda Afgan mülteci krizinden bu yana zorla yerinden edilme olgusuyla iç içe çalıştığını kaydetti.

Afrika'daki genç beyinleri yapay zeka destekli çözümler geliştirmeleri için teşvik eden bir girişim sermayesi fonu oluşturmak için çalıştığını kaydeden Swire, söz konusu girişime ilişkin detayları anlattı. 

Kariyerine İngiltere'nin en büyük yatırım bankasında başladığını ancak finans sektörünün kar odaklı yapısının onu tatmin etmediğini belirten Swire, "Aynı parayı, müşterimin hisseleri artsa da azalsa da kazanıyordum ve bunun tamamen ahlaki olmadığını hissettim." dedi.

Swire, 21 yaşındayken National Geographic dergisi kapağında gördüğü meşhur "yeşil gözlü Afgan kızı" fotoğrafının etkisiyle Afgan kız çocuklarına yardım etmeye karar verdiğini dile getirdi.

Afganistan'dan Afrika’ya uzanan bir yolculuk

İlk sivil toplum girişimiyle Pakistan'daki Afgan mülteci kamplarında 200'den fazla okul kurduğunu belirten Swire, 2007'de Prens Charles'ın kendisinden Afganistan'a dönüp bir mücevher okulu kurmasını istemesiyle bu ülkeye döndüğünü söyledi.

Swire, böylece Afganistan'daki Maden ve Petrol Bakanlığında çalışmaya başladığını, yasa dışı değerli taş madenciliğini resmileştirmeye, değerli taş ve mücevherler için ulusal politikayı ve ulusal stratejiyi geliştirmeye çalıştığını dile getirdi.

Girişimcilik sürecini "Ben her zaman eğrinin önünde olmaya çalıştım ya da en azından zamanın ruhunun bir parçası olmaya çalıştım." sözleriyle özetleyen Swire, teknolojik dönüşümün hızına dikkati çekti.

Swire, "Bence uyum sağlama, direnç geliştirme ve yaratıcı girişimcilik becerileri, yapay zekaya doğru giden ve analogdan tamamen dijitale geçiş yapan dünyada hayatta kalmak için gelecek nesillerin ihtiyaç duyacağı şeyler." dedi.

"Mültecilerin deneyimi 19. yüzyılda kalmış durumda"

Son dört yıldır Afganistan'dan büyük çaplı tahliye çalışması yürüttüğünü, Pakistan'da güvenli evler yönettiğini ve dünyanın dört bir yanındaki insanların sığınma hakkı için müzakereler yaptığını anlatan Swire, bu süreçte mültecilerin eğitim, sağlık ve finansal hizmetlere erişimlerinin yetersizliğini gördüğünü vurguladı.

Swire, mevcut mülteci politikalarını eleştirerek, "Mültecilerin deneyimi 19. yüzyılda kalmış durumda, en iyi ihtimalle 20. yüzyılda. Bu sistem de diğer her şey gibi dönüştürülmeli." ifadelerini kullandı.

Kuzey Afrika'nın yerinden edilmiş insanlar için Avrupa'ya açılan bir kapı olduğunu vurgulayan Swire, iç göçün başlıca nedenlerinden birinin de çölleşme olduğunu söyledi.

"Bir kurşunu bir işten daha hızlı durduracak başka hiçbir şey yoktur"

Swire, "Bugün dünyada yaklaşık 137 milyon insan yerinden edilmiş durumda. 2050'ye kadar bu sayının 1,2 milyara çıkabileceği öngörülüyor." ifadelerini kullandı.

Bu potansiyel krizle mücadele için yerel düzeyde fırsatlar yaratılması gerektiğini savunan Swire, "Her zaman derim ki; bir kurşunu bir işten daha hızlı durduracak başka hiçbir şey yoktur." dedi.

Swire, "Girişimcilik sadece ekonomik değil, aynı zamanda insani ve siyasi bir çözüm üretme biçimidir. Göçü kaynağında durdurmak istiyorsak, burada, Afrika’da ekonomik umut yaratmamız gerekiyor." değerlendirmesini yaptı.

Kadın girişimciler sermayeye erişemiyor

Kadın girişimcilerin küresel ölçekte yatırım ekosisteminde halen yeterince temsil edilmediğine dikkati çeken Swire, kadınların yüksek eğitim oranlarına rağmen, girişim fikirlerine yeterli finansman desteği bulamadığını belirtti.

Swire, "Kadınlar, startup fikirleri olduğunda finanse edilmiyorlar. Tamamen göz ardı ediliyorlar, hak ettikleri değeri görmüyorlar." diye konuştu.

Yatırımcılıkta "erkek kulübü" etkisi

Kadınların küresel düzeyde sadece yüzde 2 oranında girişim sermayesi fonu alabildiğini kaydeden Swire, "Bunun sebebi sistemik. Dünyadaki servetin çoğunu kontrol eden insanlar Harvard, Oxford ya da Cambridge mezunu yaşlı beyaz adamlar. Bu, bir erkek kulübü gibi." ifadelerini kullandı.

Swire, bu sorunun temel nedenlerinden birinin "kadın yatırımcı sayısının az olması" olduğunu belirterek, "Bugün girişim sermayesi şirketlerinde karar verici pozisyondaki kadınların oranı yaklaşık yüzde 11. Geri kalanı erkek. Hepimiz bilinçli ya da bilinçsiz ön yargılar taşıyoruz. Kendimize benzeyen insanlara yöneliyoruz." değerlendirmesini yaptı.

Kadınlara yatırımcı olmaları yönünde çağrıda bulunan Swire, "Bu işi öğrenmenin ilk adımı melek yatırımcı olmak. 11 yıldır melek yatırımcıyım. Arkadaşlarınızla yatırım fırsatlarını paylaşabilirsiniz." diye konuştu.

Yatırım yaklaşımında "sömürücü değil, iş birliği odaklı" bir tutum benimsediğini söyleyen Swire, birçok kadın girişimciye stratejik destek verdiklerini anlattı.

Kuzey Afrika'dan Türkiye'ye kadınlar iş dünyasında yükselişte

Kuzey Afrika’dan Türkiye'ye ve Suudi Arabistan'a kadar uzanan geniş coğrafyada kadınların iş dünyasında yükselişe geçtiğini belirten Swire, bu dönüşümün Batı medyası tarafından yeterince fark edilmediğini vurguladı.

Bunun nedenine değinen Swire, "Çünkü bu tablo, Müslüman kadınları yalnızca mağdur olarak gösteren anlatıya uymuyor." dedi.