Anadolu Ajansı'nın (AA), "Eğlenceden Bağımlılığa Oyunlar" başlıklı beş bölümlük dosya haberinin üçüncü bölümünde, insanların oyun oynama motivasyonları, oyunların eğlencenin yanı sıra öğretim aracı olarak kullanımı ve oyunların bağımlılık yönü oyuncu, psikolog ve oyun geliştiricilerle görüşülerek ele alındı.

Her insanın oyun oynama motivasyonu değişkenlik gösterse de temel nedenler eğlence veya "gerçeklikten kaçış" olarak nitelendiriliyor. Farklı sebeplerle insanlar "iyi hissetmek" için oyuna yönelse de oyunların olumsuz yönleri de yok değil.

AA muhabirine konuşan psikolog ve yazar Rachel Kowert, dijital oyunları öğrenmek, bağlantı kurmak, stresle baş edebilmek, keşfetmek ve bazen fiziksel aktivitede bulunmak için bir araç olarak değerlendirirken, oyunların dikkate alınması gereken sosyal zararları olduğuna da işaret etti.

Kowert, bazı insanların oyunları bir mücadele ya da baş edebilme stratejisi olarak kontrolsüz şekilde kullandığını aktardı. Diğer taraftan oyun oynayanlara yönelik "onlar bağımlılar, oyunları ellerinden alalım" gibi bir yaklaşımın doğru olmayacağına işaret eden Kowert, "Aslında onların bir şeylerle başa çıkma stratejisini ellerinden alıyor olabilirsiniz." dedi.

"Concerned Ape" olarak bilinen "Stardew Valley" oyunu geliştiricisi Eric Barone da "video oyunlarıyla gerçek hayatta mümkün olmayan şekilde bir dünya keşfedilebilir" görüşünü savunanlardan.

Video oyunlarında her şeyin yapılabilmesinin insanları oyunlara çeken etmenlerden biri olmasıyla ilgili olarak Barone, "(Oyunlarda) Tek sınır, geliştiricinin hayal gücü sanırım." ifadelerini kullandı.

Bazı oyunların "yaşam simülasyonu" gibi olduğunu savunan Barone, ev inşa etme, etkileşim kurma gibi faaliyetlerin içgüdüsel olarak insanları memnun ettiğine işaret etti.

Barone, bazı oyunların rahatlama yolu olduğunu ve kendi oyununun da hayattaki sorun veya stres konusunda "iyileştirici" bir tecrübe olarak tanımlandığını aktardı.

Ancak Barone "rahat bir kaçış" olarak tanımlanan bu oyunların "gerçeklikten kaçmayı" sağladığına ve sanal dünyada çok fazla vakit geçirme riskinin bulunduğuna dikkati çekti.

"Dünyayı unutmak ve kaçmak motivasyonumdu"

Anonim Oyun Bağımlıları (AOB-Gaming Addicts Anonymous) gönüllülerinden Scott J, ilk etapta stres atmak, eğlenmek, kendini sınamak gibi nedenlerle oyun oynamaya başladı. 30'lu yaşlarında ilk oyun oynamaya başladığında bunun bir sorun yerine boş zamanlarında yaptığı bir aktivite olduğunu söyleyen Scott için bu durum zamanla değişti.

Zor zamanlar olarak tanımladığı dönemlerinde oyun oynama süresini artıran Scott, bir süre iyi hissedip belli bir düzeyde kalsa da her zor zamanında oyun oynama çıtasını yükseltti.

Oyun dışında hiçbir şeye hayatında yer vermemeye başladığını kaydeden Scott, "Diğer hobilerimi ve egzersiz yapmayı bıraktım. Arkadaşlarımı ve ailemi aramayı, davet edildiğim sosyal aktivitelere gitmeyi bıraktım. En sonunda birçok şeyi hayatımdan çıkardım. Uykudan vazgeçmeye başladım. Gece geç saatlere kadar oyun oynuyordum çünkü bazen istediğim gibi oyun oynayabileceğim tek vakit o zamanlar oluyordu." diye konuştu.

Scott, oyun oynama motivasyonuna ilişkin, "Daha çok dünyayı unutmak, kaçmak, uyuşmak ve zaman içinde yaşadığım duygusal acıyla başa çıkmaya çalışmak oldu." şeklinde konuştu.

"Babam için oyunlar benimle etkileşim kurma yoluydu"

"Mario" takma adını kullanan başka bir oyun bağımlısı, oyun oynamaya çok küçük yaşta başladığını ve ilk Nintendo çıktığında ördek ya da güvercin vurma oyunu ile "Super Mario" oynadığını anlattı.

Mario, babasının oyunlara çok ilgili olduğunu belirterek, "Babam için oyunlar benimle etkileşim kurmanın bir yoluydu. Annem ve babam boşanmıştı. Oyunlar ve konsollar benim istediğim, doğum günlerimde bana hediye alınan şeylerdi." dedi.

Büyüdükçe oyunlar için bütçesinin yeterli gelmemeye başladığını ifade eden Mario, telefondan oyun oynamaya başladığını aktardı. Mario, oyun bağımlılığı nedeniyle eğitim, kariyer ve aile açısından da zor bir süreç yaşadığını kaydederek, geldiği noktada yaklaşık 860 gündür oyun oynamadığını söyledi.

Oyuna ayrılan vakit hayattan gidiyor

Scott ve Mario'nun hayatlarında olduğu gibi oyunlar, insanların yaşayış şeklini etkiliyor çünkü en temelde oyuna ayrılan vakit, hayatın diğer alanlarına ayrılan zamandan çalıyor.

Oyuna harcanan emeğin artmasıyla hayatta yaşanan değişiklikler bireylerin karakter ve ruh halini de çoğunlukla olumsuz anlamda etkilemeye başlıyor.

Psikolog Kowert de karamsar örüntü ve tasarımlara sahip oyunların bazı oyuncuları etkilediğini söyledi.

Öte yandan, Kowert, oyunların kişileri bazı yönlerden etkilese de tamamen değiştirmediğini, çevresiyle sosyal etkileşimini etkilediğini savunuyor.

Kowert, oyun oynama öncesi ve sonrasında agresiflikte küçük artışlar gözlemlendiğini kaydederek, bu çalışmaların çoğunun o zamandan bu yana tahrif edilmiş veriler nedeniyle yeniden düzenlendiğinin altını çizdi.

Oyunların öğreticiliği

Video oyunlarının sosyal yaşantıdaki olumsuz etkisinin yanı sıra eğitimi dönüştürme potansiyeli olduğuna dair de görüşler mevcut. Bazı uzmanlar, bunun güçlü bir öğrenme yöntemi olabileceğine inanıyor.

Buna örnek olarak 1971'de "Oregon Trail" adında önemli kararlarla karşılaşılan ve bunların sonuçlarının öğrenilmesini sağlayan metin tabanlı bir oyun simülasyonu bulunuyor. Bir öğretmen tarafından Amerikan tarihi dersinde kullanılan bu oyunun 2011'de 65 milyon kopyası satıldı.

Bir oyunda başarılı olmak ve uzmanlaşmak isteyenler, oyun dünyasının kurallarını öğrenmek, analiz etmek, dünyadaki ilişkileri anlamak ve çevresini bu ilişkileri test etmek için manipüle etmek zorunda.

Görevleri tamamlayarak seviye atlanan oyunlarda uzmanlaşmak için oyuncular haftada 50 saatini harcayabiliyor.

Oyunların bir öğrenme aracı olduğunu ve bu konuda birçok araştırma bulunduğunu belirten Kowert, oyunların "istemsiz" bir öğrenme yolu olduğuna değindi.

Bazı oyunların da öğretmeyi amaçlamasa da tarih ve liderlere dair içerdiği bilgilerle istemsiz bir öğrenme yöntemi sağladığını aktaran Kowert, esnek düşünme, müzakere ve kaynak yönetimi gibi konularda da bu tür oyunların katkıları olduğunu anlattı.

Kowert, bu öğrenme şeklinin oyunlar öğrettiği için değil, insanlar oyunlara vakitlerini ayırdığı için sağlanabildiğini kaydederek, oyunların bu anlamda araçsallığına işaret etti.

Mario da pilotların eğitiminde oyunlar sayesinde uçuş simülasyonlarının kullanıldığına dikkati çekti.

Profosyonel yarış pilotu Jann Mardenborough da oyunların öğretici bir tarafının olduğunun canlı kanıtlarından. "Gran Turismo" oyunu oynayarak gerçek bir yarış pilotu haline gelen Mardenborough, video oyunlarının öğretici bir yönü bulunduğuna işaret ederek, "risk dünyasında" oyunların temelleri anlayabilmek için harika araçlar olduğunu belirtti.

Mardenborough, daha önce bulunmadığı yeni yarış pistlerini öğrenmek için simülasyonları kullandığına değinerek, son olarak Portekiz'de bulunan Algarve Uluslararası Pisti (Portimao) için simülatör kullandığını çünkü seri şekilde piste alışıp hızlanması gerektiğini ve fiziksel olarak piste ulaştığında bunun için geç olacağını anlattı.

Eğlenceli oyunlar bir nevi "bağımlılık yapıcı"

Öte yandan, oyunların nasıl geliştirildiği ve kullanıldığının önemine dikkati çeken oyunu geliştiricisi Barone, oyun geliştiricilerin "doğrusunu yapmak için" sorumluluk almaları gerektiğini söyledi. Barone, bağımlılığa neden olabilecek ve insanlara zarar verebilecek oyunlar geliştirmek istemediğinin altını çizdi.

Barone, insanların bağımlı olmamak için sorumluluk alarak dikkat etmesi gerektiğini kaydederek, "bağımlılık üzerinden para kazanıldığını" ifade etti.

Oyunlarda ilerlemek için daha fazla para verildiğini söyleyen Barone, oyunların eğlenmek için olduğunu belirtti.

Sevdiği oyunların da bir nevi bağımlılık yapıcı olduğuna değinen Barone, eğlenceli olmalarının bunun bir sonucu olduğunu, bu sayede tekrar oyun oynamaya devam edildiğini vurguladı.