❮❯

Vatikan Kütüphanesi, 500 yılı aşkın geçmişiyle araştırmacılara önemli kaynaklar sunuyor

Dünyanın en küçük devletlerinden Vatikan'ın içinde bulunan ve bünyesinde pek çok kültürden farklı binlerce eseri barındıran Vatikan Apostolik Kütüphanesi, kapılarını aralarında AA muhabirinin de bulunduğu İtalya ve Vatikan'ı takip eden gazetecilerden oluşan Roma'daki Yabancı Basın Derneği üyelerine açtı.

Katolik Kilisesinin tarihine bakıldığında papaların, milattan sonra 4. yüzyıldan itibaren kütüphane ve arşiv oluşturma çabaları içinde olduğu ancak 13. yüzyıla gelindiğinde bu arşiv ve kütüphanenin bir şekilde dağıldığı görülüyor. Aynı yüzyılda dönemin papalarınca tekrar toparlanmaya çalışılan fakat papalığın bir süre Roma dışında başka merkezlere taşınması gibi süreçler nedeniyle pek çok eser kaybının yaşandığı belirtiliyor.

Tarihler 1475 yılını gösterdiğinde dönemin papası 4. Sixtus'un fermanıyla kurulan ve bugün Vatikan Apostolik Kütüphanesi olarak bilinen bu kütüphanede sadece dini değil tarih, hukuk, felsefe, bilim, teoloji ve edebiyat gibi pek çok farklı alanda ve dilde önemli eser bulunuyor.

Toplam raf uzunluğu 50 kilometreyi bulan kütüphane 80 bin el yazması, 8 bin 300 beşik devri kitabı (İnkunabel), 150 bin damga ve grafik eser, 150 bin fotoğraf, 2 milyon basılı antik ve modern kitabın yanı sıra 300 binden fazla sikke ve madalyondan oluşan önemli bir kültürel mirasa ev sahipliği yapıyor.

Kütüphanede tarih boyunca gelişen siyasi ve kültürel ilişkiler dolayısıyla Türkiye ve Osmanlı İmparatorluğu ile alakalı unsurlar da yer alıyor.

17. yüzyılın ünlü seyyahı Evliya Çelebi adıyla bilinen Derviş Mehmed Zılli'nin "Nil Haritası" da kütüphanenin 200 yılı aşkın süredir muhafaza ettiği bilinen eserlerden biri olarak öne çıkıyor. Yakın zamanda restore edilen Nil Haritası, son olarak Suudi Arabistan'ın Cidde kentinde "İslam Sanatları Bienali"nde sergilendi.

Vatikan Apostolik Kütüphanesi Direktörü Rahip Mauro Mantovani, kütüphanenin tarihi freskler bulunan Sistine Salonu'nda, AA muhabirine yaptığı açıklamada, "Vatikan Apostolik Kütüphanesi çok büyük, çok anlamlı bir mirası muhafaza eder, toplar ve sonra kullanıma sunar. Bu miras, yüzyıllar boyunca oluşmuştur." dedi.

Kütüphanenin günün gerekliliği açısından dijitalleşmeye de önem verdiğini anlatan Mantovani, "Yaklaşık 80 bin el yazması bulunmaktadır, bunların 30 bin kadarı dijital ortama aktarılmış ve bu nedenle internet sitesi üzerinden görseller aracılığıyla herkesin erişimine açıktır." diye konuştu.

"Türkiye'den akademisyen ve araştırmacıları ağırladık"

Mantovani, Evliya Çelebi'nin ünlü Nil Haritası'nın Vatikan Kütüphanesi'nde bulunmasına ilişkin, "Nil Haritası, çok ilginç belgelerden biridir. Yakın zamanda restore edilmiştir ve Suudi Arabistan'daki Cidde Bienali'nde düzenlenen sergide sergilenmiştir." dedi.

Türkiye ile alakalı takriben ne kadar eser olduğu sorusu yöneltilen Mantovani, "Doğrudan Türkiye ile ilgili belge sayısının ne kadar olduğunu açıkçası bilmiyorum, bunu teyit etmem gerekir çünkü kesin bir şey söylemek gerçekten zor, araştırma yapmak gerekir. Ayrıca, yakın zamanda burada ve Vatikan Apostolik Arşivleri'nde birden fazla kez çalışmış Türkiye'den akademisyen ve araştırmacıları ağırladık." ifadelerini kullandı.

Vatikan Apostolik Kütüphanesi ve Vatikan Apostolik Arşivi'nin iki kardeş kuruluş olduğunu anlatan Mantovani, "Akademisyenlere araştırmalarına uygun belgeleri sunmayı amaçlamaktadırlar. Dolayısıyla burada hem daha önce çalışılmış belgelerden hem de antik diller bağlamında, Türk diliyle ilgili olanlardan da çokça materyalin bulunduğunu biliyoruz. Türk edebiyatına dair olan her şey, kuşkusuz çok değerli olabilir ve burada hem önemli belgeler vardır hem de yeni araştırmalar yapılmasına imkan tanıyan kaynaklar mevcuttur." değerlendirmesinde bulundu.

Vatikan Anayasası'na göre kütüphanenin, bu büyük mirası korumak ve hakikati arayan herkesin hizmetine sunmak ve tanıtmak gibi bir görevinin bulunduğunu dile getiren Mantovani, "Dolayısıyla bir açılım boyutu da mevcuttur çünkü çalışma ve araştırma yoluyla sadece insanlar değil aynı zamanda farklı kültürel ve dini gelenekler de bir araya gelebilir. Hatta zor koşullarda veya çatışma içinde olan ülkelerden gelen araştırmacılar bile, araştırma sürecinde birbirlerine daha yakın olabilirler ve bazen aralarında köprüler kurabilirler." diye konuştu.

Kütüphanenin karşılaştığı zorluklar

Böylesine tarihi bir kütüphanede bu önemli kültürel hazineyi düzgün şekilde muhafaza etmekte karşılaştıkları sıkıntılara ilişkin Mantovani, "Hava koşulları açısından elbette su ve ateş, kütüphaneler için ciddi sorunlardır ancak toz, küf, böcek gibi unsurlar da belgelerin doğru biçimde ve en iyi koşullarda muhafaza edilmesini zorlaştıran önemli etkenlerdir. Sorun sadece bunlar da değildir, insan da bir tehdit olabilir, hırsızlık, zarar verme ya da ihmal gibi durumlarda." ifadelerini kullandı.