Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Varşova'daki Kraliyet Şatosu'nda devlet ve hükümet başkanlarının katıldığı Üç Deniz Girişimi'nin 10. Zirvesi'nin ana genel oturumunda Türkiye'yi temsil etti.

Türkiye, Üç Deniz Girişimi'nde "Stratejik Ortak" oldu

◾ Girişim, Orta ve Doğu Avrupa'da enerji, ulaştırma ve dijitalleşme alanlarındaki altyapı eksikliklerinin giderilmesini hedefliyor

◾ Girişimin öncelikli projeler listesinde 143 proje yer alıyor

◾ ABD, Japonya, Avrupa… pic.twitter.com/5wdFF6w8zf

— Anadolu Ajansı (@anadoluajansi) April 30, 2025

Burada yaptığı konuşmaya ev sahibi ülke Polonya'ya misafirperverliğinden dolayı şükranlarını sunarak başlayan Uraloğlu, Üç Deniz Girişimi'nin, Doğu ve Orta Avrupa'da kuzey-güney aksında güçlü bir bağlantı kuşağı kurarak bölgesel kalkınmayı önemli ölçüde artıracağını söyledi.

Uraloğlu, Türkiye'nin söz konusu girişimi en başından beri yakından takip ettiğini belirterek, "Üç Deniz Girişimi, 10 yıl içinde iddialı bir fikirden bölgesel kalkınma ve Avrupa bütünleşmesi açısından dönüştürücü bir güç haline gelmiştir. Viya Karpatya ve Rail Reil Baltika gibi projeler, bu ortak vizyonun somut yansımalarıdır." dedi.

Bakan Uraloğlu, Türkiye'nin Üç Deniz Girişimi'ne yönelik stratejik ortaklık başvurusunun ulaşım, enerji ve dijital altyapılar alanında bağlantısallığı artırmaya yönelik, ülkelerin ortak paydasına dayanan ileri bir görüş üzerine inşa edildiğini dile getirdi.

Uraloğlu, Türkiye'nin, Avrupa, Asya, Afrika ve Orta Doğu'nun kesişim noktasında yer alan coğrafyasıyla tarih boyunca bağlantı, ticaret ve enerji açısından önemli bir merkez olduğunu belirterek şöyle devam etti:

"Dünyanın giderek daha fazla bölgesel ortaklıklara yöneldiği bu dönemde Türkiye'nin jeostratejik konumu, ortaklıklara her zamankinden daha fazla değer katan bir seviyeye erişmiştir. Orta Koridor ve Kalkınma Yolu projeleri ile Türkiye, Avrupa'nın küresel pazarlara erişimini genişletmeye hazırdır. Orta Koridor, Güney Kafkasya, Hazar Denizi ve Orta Asya üzerinden Asya ile Avrupa arasında güvenli, verimli ve jeopolitik açıdan istikrarlı bir alternatif sunmaktadır. Kalkınma Yolu projesi ise Basra Körfezi'nden Irak ve Türkiye üzeri Avrupa'ya uzanan bir kuzey-güney hattı oluşturmayı hedeflemektedir. Dolayısıyla, üzerinden Hazar Denizi bağlantılı ulaştırma koridoru geçen ve Basra Körfezi ile koridor bağlantısı projesi yürüten Türkiye'nin stratejik ortaklığı, Basra ve Hazar erişiminde Üç Deniz Girişimi'ne sunacağı bütüncül koridor yönetimi ile girişimi 5 deniz stratejik ortaklığı seviyesine taşımaktadır.”

Asya ve Avrupa kıtaları 5 kara yolu geçişiyle Türk Boğazları üzerinden bağlandı

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Uraloğlu, Türkiye'nin Üç Deniz Girişimi'ne stratejik ortaklık perspektifinin yalnızca coğrafi konumuna değil, aynı zamanda altyapı kapasitesine de dayandığını söyledi.

Uraloğlu, Asya ve Avrupa kıtasının biri Avrasya Tüneli ile boğazın altından ve 3'ü köprü ile boğazın üstünden olmak üzere İstanbul Boğazı'nda 4, dünyanın en büyük açıklığına sahip 1915 Çanakkale Köprüsü de dahil edilirse 5 kara yolu geçişiyle Türk Boğazları üzerinden bağlandığını ifade etti.

Demir yolu ulaşımında ise İstanbul Boğazı'nın altından Marmaray geçişiyle kesintisiz raylı sistem taşımacılığı yapıldığına işaret eden Uraloğlu, şöyle konuştu:

"Ancak ileriye yönelik hedeflerimiz için bunu da yeterli görmüyoruz. Kara yolu taşımacılığı için İstanbul Boğazı üzerinden 3. köprüyü tasarlarken bugünleri düşünerek orta kısmında demir yolu geçişi planladık. Kara yolu taşımacılığı için halihazırda kullanılmakta olan ve dünyanın en geniş köprüsü olan bu köprünün çift hat demir yolu ile de hizmet vermesi için yaklaşık 5 milyar dolar yatırım hazırlığındayız.

Tabii ki bu altyapıları inşa etmek yetmiyor, iyi bir sınır işbirliği de yapmamız gerekiyor. Bu konuda komşumuz Bulgaristan'a teşekkür etmek istiyorum, iyi bir işbirliğimiz mevcut. Bulgaristan ile son olarak yeni bir demir yolu sınır geçişi açmak için mutabakat zaptı imzaladık. Bu yeni geçişle ilerleyen yıllarda demir yolu sınır geçişinde kapasite sorununun önüne geçmeyi hedefliyoruz.

Dünya standartlarındaki altyapımız ve genişleyen yüksek hızlı tren ve otoyol ağımızla, kıtaların kesişim noktasında bir lojistik gücüz. Projelerimiz sayısız ödüle layık görülmektedir. Son olarak, geçen hafta OECD bünyesinde başlatılan Mavi Nokta Ağı girişiminde sertifika almaya hak kazanan ilk proje biraz önce bahsettiğim Avrasya Tüneli olmuştur."

Bakan Uraloğlu, ayrıca Türkiye'nin büyük havaalanları ve otoyol projeleri gibi mega projelerle hayata geçirilen kamu-özel sektör işbirliği konusundaki engin tecrübesiyle Üç Deniz Girişimi Yatırım Fonu'nun dönüştürücü projeler gerçekleştirme kapasitesini artırmaya katkı sunmaya hazır olduğunu dile getirdi.

Türkiye'nin akıllı ulaşım, yeşil lojistik ve dijital altyapıya yönelik ulusal stratejilerinin, Avrupa'nın sürdürülebilirlik hedefleriyle uyumlu olduğuna işaret eden Uraloğlu, "Üç Deniz Girişimi'nin yeşil ve dijital hedeflerine de kıymetli katkılar sağlayacaktır." dedi.

Uraloğlu, enerji güvenliğinin Orta ve Doğu Avrupa için ön planda olduğuna dikkati çekerek şunları kaydetti:

"Türkiye, değişen enerji dinamiklerine başarıyla uyum sağlamıştır. Kendi enerji güvenliğini temin etmenin yanı sıra başta komşularımız ve ortaklarımız olmak üzere Avrupa'nın enerji arz güvenliğinin korunmasında da aktif rol oynamaktadır. Güçlü altyapımız ve temiz enerji potansiyelimizle, bölgemizin enerji güvenliğine katkı sunmaya devam edeceğiz.

Türkiye, Üç Deniz Girişimi ülkeleriyle birlikte bağlantısallığı artırılmış daha müreffeh bir bölge inşa etmeye hazırdır. Stratejik ortaklık başvurumuzun kabulü için tüm üye ülkelere ülkem adına teşekkürlerimizi iletmek isterim. Stratejik ortaklık ilişkisine sahip olduğumuz ev sahibi Polonya'ya da desteklerinden dolayı ayrıca teşekkür ederim."

Öte yandan, Bakan Uraloğlu, zirveye katılan diğer ülkelerin hükümet yetkilileriyle görüş alışverişinde bulundu.

Abdulkadir Uraloğlu: "Türkiye artık Üç Deniz Girişimi'nin stratejik ortağı oldu, bu bizim için kıymetli"

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, ülkelerin öncelikle bölgesel, sınır veya yakın komşularıyla işbirliği yapması gerektiğini belirterek, "Bölgenizi ne kadar geliştirirseniz küreselde de o kadar güçlü olursunuz, karşılıklı menfaat içinde olursunuz." dedi.

❝Geçen yıl başlattığımız ortaklık başvuru sürecini sonuçlandırdık. Türkiye artık Üç Deniz Girişimi'nin stratejik ortağı oldu❞

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Üç Deniz Girişimi'nin 10. Zirvesi'nin ardından AA'ya konuştu https://t.co/N0iNdKOs6g pic.twitter.com/j1NQbPKWf4

— Anadolu Ajansı (@anadoluajansi) April 30, 2025

Bakan Uraloğlu, Polonya'nın başkenti Varşova'daki Kraliyet Şatosu'nda devlet ve hükümet başkanlarının katıldığı Üç Deniz Girişimi'nin 10. Zirvesi'nin ardından AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye'nin bir geçiş noktasında bulunduğunu söyledi.

Uraloğlu, Türkiye'nin, Orta ve Doğu Avrupa'da enerji, ulaştırma ve dijitalleşme alanlarındaki altyapı eksikliklerinin giderilmesi hedefiyle Baltık, Adriyatik ve Karadeniz ülkelerinin başlattığı Üç Deniz Girişimi'nde "stratejik ortak" olarak yeni bir rol üstlendiğine işaret etti.

Ülkenin bulunduğu konumun önemine değinen Uraloğlu, "Türkiye, öncelikle bir geçiş noktasında hem Doğu Batı'da Orta Koridor'da ve Kuzey Güney'de de Kalkınma Yolu Koridoru var. Burada da Üç Deniz Girişimi, Baltık'tan başlayıp Adriyatik Denizi'ne ve Karadeniz'e ulaşan ülkelerin başlattığı 10 yıllık bir girişim ve zirvenin 10'uncusu yapıldı. Bizim de geçen yıl başlattığımız bir ortaklık başvuru sürecini dün itibarıyla sonuçlandırmış olduk ve Türkiye artık Üç Deniz Girişimi'nin stratejik ortağı oldu, bu bizim için kıymetli." ifadelerini kullandı.

Uraloğlu, burada 800 kilometre civarında bir kara yolu yapılmasının gündemde olduğunu, bunun yaklaşık 3'te 1'lik kısmının yapıldığını, 3'te 1'lik kesiminin devam ettiğini ve geri kalanının da yapılmasının planlandığını anlattı.

Yapılan ortaklıkla hem koridorların kullanılmasının sağlanacağını hem de Türk müteahhitlerinin iş yapma noktasında bir imkana sahip olacağını vurgulayan Uraloğlu, "Üç Deniz Girişimi ama Türkiye üzerinden biz bunu Hazar Denizi'ne ve Basra Körfezi'ne bağladığımızda, esasında 5 denizi bir anlamda da kapsayan bir proje ve girişim haline gelmiş oluyor. Bundan sonraki süreçten katkı sağlayacağız hem de ülkemizin bu projeden, ortaklıktan daha fazla istifade etmesini sağlamış olacağız." diye konuştu.

Uraloğlu, Polonya'da, Moldova'da, Romanya'da, Bulgaristan'da, Arnavutluk'ta, Yugoslavya'da, Sırbistan'da birçok Türk firmasının çalıştığına dikkati çekerek, ilerleyen zamanda bunun daha da artacağını öngördüklerini dile getirdi.

"Firmalarımız hazır olsun"

Moldova Altyapı ve Bölgesel Kalkınma Bakanı Vladimir Bolea ile görüştüklerini aktaran Uraloğlu, "Yaklaşık iki milyar avro bir Avrupa Birliği fonuyla, Türk firmalarına ve müteahhitlerine buradaki işleri yaptırmak istediklerini, halihazırda çalışan firmaların olduğunu söyledi. Her türlü katkıyı, desteği vermeye hazır olduğumuzu ilettik. Bizim için de buralarda bir iş imkanı olması söz konusu. Elbette bu kıymetli ama dediğim gibi buradaki strateji, ortaklık bizim için en değerli olanı." değerlendirmesinde bulundu.

Uraloğlu, hiçbir ülkenin kendi kendine yetmediğinin altını çizerek, ülkelerin öncelikle bölgesel, sınır veya yakın komşularıyla işbirliği yaparak, bir gelişme içinde olması gerektiğini vurguladı.

Üç Deniz Girişimi'nin tam da bunu anlattığını ifade eden Uraloğlu, şunları kaydetti:

"Türkiye'ye baktığınız zaman Kalkınma Yolu projesinde 4 ülke var. Orta Koridor, Azerbaycan başta olmak üzere Gürcistan ve Türk Cumhuriyetleri ve Çin'e kadar. Bölgenizi ne kadar geliştirirseniz küreselde de o kadar güçlü olursunuz, karşılıklı menfaat içinde olursunuz. Bizim firmalarımız hazır olsun, onlara güveniyoruz. Türk Cumhuriyetleri'nde, Afrika'da, Avrupa'da, Uzakdoğu'da, her tarafta çok başarılı işler yapıyorlar, bizi mahcup etmiyorlar. Onun için daha fazlasına hazır olsunlar, buralarda iş imkanları olacak diye bekliyoruz."

Üç Deniz Girişimi

Üç Deniz Girişimi'ne Karadağ ve Arnavutluk resmi pozisyonda ortak üye olarak katılırken, Türkiye'nin yanı sıra İspanya girişime stratejik ortak oldu.

Enerji, ulaştırma ve telekomünikasyon sektörlerindeki altyapıyı birbirine bağlamayı hedefleyen girişim, kuzey-güney eksenindeki ülkeleri entegre etmek amacıyla Avrupa Birliği (AB) desteğiyle 2015'te Polonya ve Hırvatistan'ın öncülüğünde başlatıldı.

Girişim, Orta ve Doğu Avrupa'da enerji, ulaştırma ve dijitalleşme alanlarındaki altyapı eksikliklerinin giderilmesini hedefliyor.

Girişimin öncelikli projeler listesinde 143 proje yer alıyor. Üç Deniz Girişimi, başlangıçta Avusturya, Bulgaristan, Hırvatistan, Çekya, Estonya, Macaristan, Letonya, Litvanya, Polonya, Romanya, Slovakya ve Slovenya olmak üzere 12 AB üye ülkesini bir araya getirmişti.

Söz konusu işbirliğinin Üç Deniz Girişimi olarak adlandırılmasında, 12 ülkenin coğrafi bakımdan Baltık, Adriyatik ve Karadeniz arasında konumlanması ve bu 3 deniz üzerinden dünya pazarlarına erişmeyi hedeflemesi belirleyici oldu.

Girişim, 2023'te Yunanistan'ı da kapsayacak şekilde genişledi.

ABD, Japonya, Avrupa Komisyonu ve Almanya da girişimin stratejik ortakları arasında yer alıyor.

Yaklaşık 550 milyar avroluk altyapı ihtiyacı

Türkiye, Üç Deniz Girişimi'nin önemli projelerinden biri olan Via Carpatia'da da yer alıyor. Otoyol, Litvanya'nın Klaipeda Limanı'ndan (Polonya, Slovakya, Macaristan, Romanya, Bulgaristan'dan sonra) Selanik Limanı'na ve buradan İstanbul'a uzanıyor.

Türkiye'nin söz konusu girişimde daha fazla yer alması, bölge güvenliğine, özellikle Karadeniz havzasına, savunmasına ve ekonomik canlılığına artı ve somut değerler katması bekleniyor.

Öte yandan, Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinde başta ulaşım olmak üzere altyapı Batı Avrupa ülkelerine kıyasla daha eski ve yetersiz durumda olduğundan 2030'a kadar ulaştırma alanında 290 milyar avro, enerjide 88 milyar avro ve telekomünikasyonda 160 milyar avro tutarında altyapı yatırım ihtiyacı olduğu tahmin ediliyor.

Sadece AB ülkelerinin "Katılımcı Üye" olabildiği uluslararası bir platform olarak kuruldu

Bu arada, Dışişleri Bakanlığı kaynaklarından edinilen bilgiye göre, Üç Deniz Girişimi (ÜDG), 2015'te Polonya ve Hırvatistan'ın girişimleriyle, Baltık Denizi, Adriyatik Denizi ve Karadeniz'i içeren, görece daha eski ve yetersiz enerji, dijital ve fiziki ulaştırma altyapısına sahip Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinin altyapılarını ve bağlantısallığını güçlendirmeyi amaçlayan, sadece Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin "Katılımcı Üye" olabildiği uluslararası bir platform olarak kuruldu.

ÜDG'nin 10. Zirvesi 28-29 Nisan 2025'te Varşova'da düzenlendi.

Türkiye'nin "Stratejik Ortaklık" başvurusu 10. Zirve'de üye ülkelerce kabul edildi.

ÜDG'ye herhangi bir statü için başvuru yapan ülkelerin başvurularının onaylanması, katılımcı üyelerin oydaşmasıyla mümkün olabiliyor.

ÜDG'nin 11 Nisan 2024'te Vilnius'ta düzenlenen 9. Zirvesi'nde Türkiye dahil İngiltere, Finlandiya, Karadağ, İspanya ve İsrail özel konuk statüsünde katılım sağlamıştı.

Bu platform, Türkiye'nin enerji, ulaştırma, ve dijital altyapı alanlarında tesisine çalışılan bağlantısallık projelerinde ikili düzeyde sürdürdüğü işbirliklerini çok taraflı bir arenada ele almasını sağlayacak.

ÜDG içerisinde sadece AB üyesi ülkelerden oluşan "Katılımcı Üyeler" (Avusturya, Bulgaristan, Çekya, Estonya, Hırvatistan, Letonya, Litvanya, Macaristan, Polonya, Romanya, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan), girişime mali destekte bulunabilecek veya prestij kazandırabilecek ülkelerden oluşan "Stratejik Ortaklar" (AB Komisyonu, ABD, Almanya, Japonya) ile Ukrayna ve Moldova gibi ülkeleri dahil etmek üzere tasarlanan "Ortak Katılımcılar"dan oluşan üç farklı statü bulunuyor.

Bu girişim kapsamında, Türkiye de öncelik verdiği ekonomik büyüme, yeni altyapı yatırımları ve enerji güvenliğini öne çıkarmakta.

Bu bağlamda, Ukrayna'nın yeniden imarı ve altyapının iyileştirilmesi de bu platformun ana gündem maddelerinden biri olacak.

Ayrıca, somut projelerle ilerleme sağlanması amacıyla anılan girişimin bir diğer önemli boyutu özel sektörle sağlanan etkileşim olup, her zirve paralelinde bir de iş forumu düzenlenmekte.