ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyeleri Prof. Dr. Arda Aydın, Prof. Dr. Anıl Çay ve Prof. Dr. Habib Kocabıyık, 2 yıl önce Çanakkale'nin köylerini dolaşarak kümes hayvanı üreticilerinin taleplerini dinledi.

Hastalıkların erken tespitiyle ilgili gelen talepler doğrultusunda, ilk önce tavanda gezen bir sistem tasarlayan akademisyenler, yeni isteklerin ardından TÜBİTAK destekli "BroBot"u TEKNOPARK'ta kurdukları FarmX Tarım Teknolojileri Firması çatısı altında geliştirdi.

Kümes içinde tam otonom olarak 7/24 hareket halinde, her metrekareyi tarayarak haritalama yapabilen "BroBot", üzerindeki sensörlerle çok sayıda veriyi alıp anında bulut veri tabana aktarabiliyor, farklı kaynaklarda ve veri bankalarında saklayabiliyor.

Kümes hayvanları arasında herhangi bir problem tespit ettiğinde, bunu anlık olarak çiftlik sahibine, veterinere ya da bakıcıya bildirebilen, son derece hassas sisteme sahip "BroBot", hastalığı tespit ettikten sonra yayılmasını engellemek için üzerindeki ilaçlama sistemiyle anında müdahalede bulunarak o bölgedeki tavuklara lokal olarak ilaçlama yapabiliyor, ölü tavuğu kümes dışına çıkarıyor.

Piliçlerin istenilen düzeyde hareketlendirilmesini sağlayan yapay zeka destekli robotla, kümeslerde sürekli tarama yapılarak sürü sağlığının korunması ve kümes başına 3-4 tona kadar verimliliğin artırılması hedefleniyor.

Akademisyenler, "BroBot"un işleyişiyle ilgili çalışmalara, Dümrek köyündeki tavuk üretim çiftliklerinde devam ediyor.

Şimdiden onlarca talep var

ÇOMÜ Rektörü Prof. Dr. Cüneyt Erenoğlu, AA muhabirine, Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümündeki akademisyenlerin, teknolojiyi ve yapay zekayı kullanarak bir model geliştirdiğini aktardı.

Bu robotun, kümesin içini modelleyebildiğini, kümes hayvanlarının vücut ısılarını ölçebildiğini, riskli bir durum varsa kısa mesaj yoluyla üreticiye bilgi verdiğini aktaran Erenoğlu, robotun aynı zamanda insan müdahalesi gerekmeden ölü hayvanı ortamdan uzaklaştırdığını söyledi.

Üniversite olarak birinci önceliklerinin bilimi sahaya indirmek, üreticinin ihtiyacına göre bilim yapmak olduğunu belirten Erenoğlu, BroBot'a şimdiden onlarca talebin olduğunu dile getirerek, robotun üreticilere hayırlı olmasını diledi.

"Endüstriyel tasarıma geçtiğimizde çok daha farklı bir şekil alacak"

Projeyi geliştiren akademisyenlerden ÇOMÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Arda Aydın da 20-30 bin hayvanın bulunduğu ortamda herhangi bir pilicin hastalandığını tespit etmenin çok zor olduğunu, çiftçilerin bunu ya hayvanın vücut sıcaklığını elleriyle ölçerek ya da 4-5 bin hayvanın hareketsiz kaldığını gözlemlediklerinde anladığını söyledi.

Kümesteki mikrop riskinin azaltılması talebiyle TÜBİTAK destekli yerde ilerleyen "BroBot"u geliştirdiklerini anlatan Aydın, şu bilgileri aktardı:

"Şu an geldiğimiz noktada BroBot'un prototipini çıkartmış durumdayız. Tabii ki henüz kavram veya fikir ispatı noktasında. Henüz tam olarak endüstriyel tasarım kısmına geçmedik. Endüstriyel tasarıma geçtiğimizde çok daha farklı bir şekil alacak. Ülkemizde muadili ve rakibi olmayan, ÇOMÜ akademisyenleri ve sektördeki üreticilerin işbirliğiyle Çanakkale'de üretilmiş olan bir prototipten bahsediyoruz. Yurt dışı rakipleri var elbette fakat yurt dışı rakiplerinde de olmayan bazı özellikler robotumuzda mevcut."

Aydın, "BroBot"un kümes içinde sorun tespit ettiği bölgeye anında dezenfeksiyon uygulayarak, hastalığın yayılımını engellediğini vurguladı.

"AB'nin gerekçe olarak önümüze koyduğu birçok problem de ortadan kalkacak"

Kümes denemelerinin devam edeceğini anlatan Aydın, "Daha önce tavuksuz ortamlarda denemeler yapıldı, tavuklu ortamlardaki denemeler devam edecek. BroBot ile ilgili bazı hedeflerimiz var. Örneğin literatür bilgisi bize bir pilice günde 4 grama kadar kilo aldırabileceğini söylüyor. Biz bunun ispatını da yapmak istiyoruz. Bu, 20 binlik bir tesiste yaklaşık 3-4 ton fazla et demek." ifadesini kullandı.

Aydın, Avrupa Birliği ülkelerine beyaz et ihracatına da değinerek, "Her yıl ülkemize gelip denetliyorlar ve bazı gerekçeler koyuyorlar. Bu gerekçelerden bir tanesi de hayvanların sağlık takvimin yeter düzeyde olmadığı. Tabii ki bu gerekçeleri politik sebeple olabiliyor. Geliştirmiş olduğumuz robotun ülke çapında kullanılabilir olması durumunda, hastalıklar çok erken tespit edilecek ve ilaç kullanımı azalacak. AB'nin gerekçe olarak önümüze koyduğu birçok problem de ortadan kalkacak. 600 milyon dolarlık bir ihracat kapısının açılmasından bahsediyoruz. Onun için şu anda büyük bir heyecanla çalışmalarımız devam ediyor." değerlendirmesinde bulundu.

Üretici Yakup Takım da robotun, bakıcıların fark etmediği hasta tavukları fark edebildiğini, bu şekilde hastalığın yayılmasının önleneceğini, ölümler azalacağı için ekonomik anlamda da katkı sağlayacağını belirtti.

Takım, robotun kümesteki tavukların hareket etmesini sağlamasının, 7/24 takipte olmasının ve üreticiyi kısa mesajla bilgilendirmesinin işlerini kolaylaştıracağını dile getirdi.