Çekya Cumhurbaşkanı Petr Pavel, hükümeti kurma görevini 3-4 Ekim'deki genel seçimi kazanan ANO'nun lideri Babis'e verdi.

• Çekya Cumhurbaşkanı, seçimin galibi ANO'nun lideri Babis'i başbakan olarak atadı
• Çekya'da genel seçimi kazanan Babis, koalisyon hükümeti konusunda anlaşmaya varıldığını açıkladı

Babis, 3 Kasım'da aşırı sağcı Özgürlük ve Doğrudan Demokrasi Partisi (SPD) ve sağcı Motorcular Partisi ile koalisyon hükümeti konusunda anlaşma imzaladı.

İş ilişkilerinden doğan çıkar çatışmalarını açıklığa kavuşturan Babis, bugün Cumhurbaşkanı Petr Pavel tarafından başbakan olarak atandı.

Cumhurbaşkanının, diğer kabine üyelerini de gelecek hafta ataması bekleniyor. Kabinenin resmen göreve başlaması için Temsilciler Meclisinde güvenoyu alması gerekiyor.

İş dünyasından siyasete uzanan kariyeri

Slovakya kökenli Babis, 1990'lı yıllarda tarım, kimya ve medya alanlarında faaliyet gösteren Agrofert Holding'i kurarak ülkenin en büyük iş gruplarından birinin sahibi oldu. Agrofert, 2010'lara gelindiğinde 200'den fazla şirketi bünyesinde barındıran devasa bir yapıya dönüştü, Babis de Çekya'nın en varlıklı iş insanları arasına girdi.

Siyasete, 2011'de kurduğu Memnuniyetsiz Vatandaşlar Hareketi (ANO) ile giren Babis, sistemi değiştirme ve yolsuzlukla mücadele söylemleriyle kısa sürede geniş destek topladı. Babis, Avrupa Birliği'nin (AB) bürokrasisine, karar alma hızına ve mali yükümlülüklerine eleştirel bir yaklaşım sergiledi.

ANO, 2013 genel seçimlerinde ikinci parti çıkarken Babis, koalisyon hükümetinde yer alarak Maliye Bakanı ve Başbakan Yardımcısı olarak hükümete girdi.

İlk başbakanlık dönemi ve tartışmalar

Partisi 2017'deki genel seçimlerde birinci çıkan Babis, 2017-2021 yıllarında başbakanlık görevini yürüttü. Bu dönemde göç, AB politikaları ve bütçe yönetimiyle ilgili uygulamaları kamuoyunda geniş tartışmalara yol açtı. Hakkındaki "çıkar çatışması" iddiaları ve AB şirket fonlarıyla ilgili soruşturmalar da siyasi tartışmaları etkileyen unsurlar arasında yer aldı.

Babis, Çekya ve Orta Avrupa'da tarım, gıda, kimya, sağlık ve medya dahil birçok sektörde faaliyet gösteren, büyük bölümü Agrofert grubuna ait yüzlerce şirketin sahibi konumundaydı. Bu şirketlerin önemli bir kısmı yıllar içinde yerel ve Avrupa Birliği (AB) fonlarından yararlandı.

Yolsuzlukla mücadele kuruluşu Uluslararası Şeffaflık Örgütü (Transparency International), çıkar çatışması iddialarına işaret ederek Babis'in şirketleriyle bağlarını tamamen koparması gerektiğini, bunun için ya şirketleri satması ya da kamu görevinden çekilmesinin uygun olacağını açıklamıştı.

Babis, 2017-2021 yıllarındaki başbakanlık döneminde bu iddialar nedeniyle çeşitli yasal süreçler ve soruşturmalarla karşı karşıya kaldı. Babis hakkındaki "çıkar çatışması" tartışmaları ve AB fonlarının kullanımına ilişkin incelemeler, siyasi gündemin önemli başlıklarından biri oldu.

Babis, 2021 seçimini de önde tamamladı ancak hükümeti kuramadı

Babis, 2021 genel seçimlerinde ANO'yu yeniden birinci parti yapmasına rağmen, merkez sağ ve liberal partilerin oluşturduğu geniş koalisyon, Temsilciler Meclisinde gereken çoğunluğu elde ettiği için hükümeti kuramadı. Böylece Babis, seçimi kazanmasına rağmen başbakanlığa dönemedi ve muhalefete geçti.

2023'te ise cumhurbaşkanlığına aday olan Babis, ikinci turda mevcut Cumhurbaşkanı Pavel'e yenildi ancak ANO, ülke genelinde aldığı yüksek oy oranını korumaya devam etti.

AB'ye eleştirel bir yaklaşım sergilenmesi bekleniyor

ANO lideri Babis, seçim kampanyası boyunca AB'nin iklim politikalarının birçoğuna karşı çıkarken Ukrayna'ya verilen destek konusunda ise Çekya bütçesinden fon ayırmayacağını bildirdi.

Andrej Babis, Avrupa'nın Ukrayna'ya top mermisi tedarik etmesini sağlayan "Çek Mühimmat Girişimi"nin durdurulması ihtimalini de gündeme getiriyor.

Uzmanlar, Babis'in, Macaristan Başbakanı Viktor Orban ve Slovakya Başbakanı Robert Fico'nun çizgisini takip ederek AB'nin Rusya'ya yönelik yaptırımlarında muhalif pozisyonda duracağını ve AB politikalarına karşı eleştirel bir yaklaşım sergileyeceğini değerlendiriyor.

Öte yandan koalisyonda yer alan Temsilciler Meclisi Başkanı SPD lideri Tomio Okamura ise ülkenin, AB ve NATO üyeliğini "sorgulayan" ve Ukraynalı mültecilerin "kontrol edilmesini" talep eden biri olarak tanınıyor.