ANKARA

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığından, İran’a yönelik uygulamaya konulan mütekabiliyet uygulamasının ardından İran taşıtlarının ikili, transit ve boş girişler dahil Türkiye girişinin düştüğü bildirildi.

Bazı basın yayın organlarında "Türkiye’nin ihracatı durdu, meydan İran tırlarına kaldı" şeklinde haberler üzerine Bakanlıktan yazılı açıklama yapıldı.

İran tarafının Türk taşıtlarından 480 avro, Tahran'a gidiş-dönüş yapan araçlardan ise 450 avro akaryakıt fiyat farkı adı altında ücret tahsil ettiği hatırlatılan açıklamada, Bakanlığın yaptığı tüm girişimlere karşın, İran'ın bu tutumundan vazgeçmediği ifade edildi. İran’ın uyguladığı haksız tutum karşısında bakanlığın, 10 Ekim 2014'ten itibaren mütekabiliyet uygulaması kapsamında İran tırlarından aynı ücretlerin alınmasına karar verdiği belirtildi.

İran'ın 11 Ekim 2014 tarihinde akaryakıt fiyat farkını iki katına çıkarması üzerine, yine mütekabiliyet esasları çerçevesinde, aynı uygulamanın hayata geçirildiği hatırlatılan açıklamada, şunlar kaydedildi:

"Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nın 10 Ekim 2014 tarihinde İran’a yönelik uygulamaya koyduğu mütekabiliyet uygulaması akabinde İran taşıtlarının ikili, transit ve boş girişler dahil ülkemize girişi düşmüştür. Uygulamamız sonucu özellikle İran’ın ülkemize boş girişleri durma noktasındadır. Şöyle ki; 10 Ekim-16 Ekim 2014 tarihleri arasında toplamda 725 İran tırının ülkemize giriş yaptığı; bunun 517 adedinin transit amaçlı olduğu, 208 taşımanın ikili olarak yapıldığı ve bunun da sadece 12 adedinin boş taşıma olduğu anlaşılmıştır. İkili bazda yapılan taşımaların çoğu Doğu Beyazıt antrepolarına boşaltılan taşımalar şeklindedir.

Boş taşıt girişlerinin azalması ise iki ülke arasındaki akaryakıt fiyat farkından kaynaklanan suistimalleri de önlemiştir. İran tırlarının ülkemize giriş ve çıkışlarının belirgin şekilde düşmesine rağmen, Türk tırlarının İran’a giriş-çıkış sayılarının düşmediği görülmektedir. 9 Ekim 2014 günü 354 Türk tırı Gürbulak-Esendere Sınır kapılarından giriş-çıkış yapmışken, mütekabiliyet uygulamasına başlandığı gün olan 10 Ekim günü 487 tır, 15 Ekim günü 505 ve 16 Ekim günü 406 tır giriş-çıkış yapmıştır."

Alternatif güzergahlar

Mütekabiliyet uygulamasıyla da yetinilmeyerek alternatif ulaşım yollarını kullanmak için tedbirler alınmaya başlandığı bildirilen açıklamada, bu kapsamda doğuya yönelik Türk ihracatının bu durumdan olumsuz etkilenmemesi için taşıtların Sarp ve Türkgözü sınır kapılarına yönlendirildiği ifade edildi. Gürcistan, Azerbaycan ve Hazar Denizi üzerinden diğer ülkelere taşıma yapılabilmesi için gerekli tüm tedbirlerin alındığı vurgulanan açıklamada, 16 Ekim'de 444'ü Sarp, 18'i Türkgözü sınır kapısından olmak üzere 462 Türk tırının çıkış, 326 Türk tırının giriş yaptığı belirtildi.

"İran'ın mütekabiliyet ilkesine saygı göstermesini bekliyoruz"

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Lütfi Elvan, İran'a giriş yapan tırlardan akaryakıt fiyat farkı adı altında ücret tahsil edilmesiyle ilgili, "Biz tabiki sorunun çözülmesini istiyoruz. Komşu, dost ülkemiz. Yani İranla bizim önemli ticari bağlarımız, önemli ilişkilerimiz var. Biz bunları önemsiyoruz ama İran'ın da mütekabiliyet ilkesine saygı göstermesini bekliyoruz" dedi.

Mersin Valiliği'ni ziyaret eden Elvan, burada yaptığı konuşmada, liman kenti olan Mersin'in aynı zamanda turizm, sanayi ve tarım kenti olduğunu söyledi.

Mersin'in ulaştırma terminali olarak kabul edilmesi gerektiğini belirten Elvan, "Özellikle bundan sonraki süreçte Orta Anadolu'nun ve Akdeniz'in ürünlerinin yurtdışına pazarlanması ağırlıklı olarak hızlı demir yolu projelerinin tamamlanmasıyla birlikte Mersin limanından sağlanacak. Böylece gerçekten Mersin önemli bir üs haline gelecek. Hem lojistik hem üretilen ürünlerin dış pazarlara satımı, stoklanması ve pazarlanması açısından çok önemli bir merkez haline gelecek" dedi.

Çukurova Havalimanı'nın yap-işlet-devret modeli çerçevesinde yapımına başlandığını fakat projeyi alan firmanın yaşadığı finansal sıkıntılar yüzünden 6 ay gibi bir gecikmenin söz konusu olduğunu hatırlatan Elvan, şöyle devam etti:

"Projede yüzde 15 seviyesinde gerçekleşme var. Biz firmaya ilave bir süre daha verdik. Şu anda bir veya bir kaç yabancı şirketle ortak yapma konusunda temasları devam ediyor. Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü de yakinen bu görüşmeleri takip ediyor. İnşallah bir iki hafta içerisinde netleşecek. Buna göre yol haritamızı ortaya koyacağız ama Mersin halkımız şundan emin olsun, Çukurova Havalimanı ilk aşamada 15 milyon yolcu kapasitesi, ikinci aşamada da 30 milyon yolcu kapasitesine ulaşacak ve bu bölgenin çok önemli havalimanlarından biri olacak. Şunu özellikle ifade etmek istiyorum, havaalanının yapılmasıyla ve bizim şuanda Konya'dan Karaman'a Karaman'dan Ulukışla ve Mersin'e uzanan hızlı demir yolu hattının tamamlanması buna paralel bir şekilde yine Yozgat, Yerköy oradan Aksaray, Kırşehir, Kırşehir'den yine Ulukışla'ya oradan da Mersin'e hızlı tren hattının bağlanmasıyla bu bölgede inanılmaz bir canlılık olacak."

Böylelikle özellikle orta Anadolu'da üretim yapan firmaların taşımacılık maliyetinde çok ciddi düşüşün gerçekleşeceğini ve rekabet gücünün artacağını belirten Elvan, Mersin limanının tüm ulaşım sektörünün terminali haline dönüşeceğini aktardı.

Öte yandan Elvan, Çukurova Havalimanı'nın 2016 yılı itibariyle tamamlanacağını bildirdi.

İran’a yönelik uygulamaya konulan mütekabiliyet uygulaması

Konuşmasının ardından gazetecilerinin sorularını yanıtlayan Elvan, bir gazetecinin İran'a giden Türk tırlarından fazla geçiş ücreti alınmasıyla ilgili son gelişmelerin neler olduğunu sorması üzerine şöyle cevap verdi:

"Bizim İranla yapmış olduğumuz anlaşma gereği mütekabiliyet çerçevesinde taşımacılığın yapılması ön görülüyor. Yani buradaki mütekabiliyetten kastımız şu, İran tarafı ne uyguluyorsa Türk tarafı da onu uygulayacak veya Türk tarafı ne uyguluyorsa İran tarafı da onu uygulayacak. Ancak maalesef İran bu mütekabiliyet ilkesini bozup bizim tırlarımızdan bir kaç yıldan beri ilave para almaya başladı. Örneğin bizim sınırımızdan Tahran'a kadar gidecek bir tırdan 420 avro, transit geçiş yapandan 450 avro civarında bir para almaya başlamıştı. Biz bunların yanlış olduğunu mütekabiliyet çerçevesinde bizim bu paraları almadığımızı dolayısıyla İran'ın da bu parayı almaması gerektiğini ifade ettik. Ancak İran bu konuda ısrar etti. Biz 10 Ekim 2014 tarihi itibariyle açıkçası İran tırlarından da mütekabiliyet çerçevesinde para almaya başladık onlar ne alıyorsa biz de onu alıyoruz. Biz tabiki sorunun çözülmesini istiyoruz. Komşu, dost ülkemiz. Yani İranla bizim önemli ticari bağlarımız, önemli ilişkilerimiz var. Biz bunları önemsiyoruz ama İran'ın da mütekabiliyet ilkesine saygı göstermesini bekliyoruz."

Şu anda bazı tırların Sarp Sınır Kapısı'nı tercih ettiğini kaydeden Elvan, "Gürcistan ve Azerbaycan Hazar'dan özellikle transit olarak Kazakistan, Türkmenistan'a gitmek isteyen taşımacılık şirketlerimiz Gürcistan hattını da kullanabiliyorlar ama şu an itibarıyla bizden de İran tarafından da meblağ yüksek olmasına rağmen geçişler devam ediyor ancak şunu da ifade etmem gerekiyor bizim tırlarımızdaki geçişlerde bir azalma görünmüyor ancak İran tarafından Türkiye'ye geçen İran tırlarında bir azalma görüyoruz" şeklinde konuştu.

Lojistik merkezin yapılması

Başka bir gazetecinin lojistik merkeziyle ilgili Mersin'in büyük beklenti içerisinde olduğunu ve yapılacak projeler hakkında bilgi almak istemesi üzerine Elvan, konunun Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın kontrolünde olduğunu hatırlatarak şu ifadeleri kullandı:

"Organize sanayi bölgelerinin kurulmasına ait yetki Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'na ait. Yani bizim bakanlığımız yetkisinde olan bir husus değil. Başlangıçta arkadaşlarımız yola çıkarken lojistik organize sanayi bölgesi adı altında yola çıkmışlar dolayısıyla organize sanayi bölgesi ifadesi kullanıldığı için bir anlamda Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığıyla ilintili bir durum söz konusu oluyor. Ben arkadaşlara şunu söyledim Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığımızı doğrudan ilgilendirdiğini ifade etmiştim. Dolayısıyla bunun isminin 'lojistik merkez' olarak dönüştürülmesi halinde Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı olarak gereken her türlü desteği vermeye hazırız. Onu çok açık ve net olarak ifade etmek istiyorum. Burada lojistik bir köy kurulması son derece anlamlı ve önemli. Türkiye'nin en öncelikli illerinden birisi. Çünkü Doğu Anadolu'nun belirli bir kısmı ile orta Anadolu'nun tüm mal ve hizmet akımlarının birleştiği nokta Mersin. Dolayısıyla bizim açımızdan da önemli, bunun bir lojistik merkez olarak başlanılması halinde kamulaştırmada dahil gerekli her türlü desteği vereceğiz."

Mersin Valisi Özdemir Çakacak ziyarette Bakan Elvan'a vazo hediye etti. Elvan'ın Valilik ziyaretine Karayolları Genel Müdürü Mehmet Cahit Turhan, AK Parti Mersin Milletvekilleri Ahmet Tevfik Uzun, Nebi Bozkurt ile AK Parti İl Başkanı İsmail Taşpınar'da katıldı.

Muhabir: Tamer Toğanaş, Lale Köklü