Ankara
Rüzgar ve güneş enerjisi için yapılan Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanı (YEKA) yarışmalarıyla 2 milyar dolarlık bir yatırım ekonomiye kazandırılacak.
AA muhabirinin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından edindiği bilgiye göre, YEKA projeleri Türkiye'de toplam elektrik üretimindeki yenilenebilir enerji kaynaklarının payının artırılması çalışmalarında kilit rol oynamakla kalmıyor, aynı zamanda üretim tesislerinden satın alınan elektrik enerjisi maliyetlerini azaltıyor, yenilenebilir enerji teknolojilerinde yerli üretimin geliştirilmesine ve kalifiye insan kaynağı kapasitesinin artırılmasına katkı sağlıyor.
İlk kez uygulanan ve yatırımcıların yoğun ilgi gösterdiği yeni YEKA modeli kapsamında gerçekleştirilen YEKA RES-2024 ve YEKA GES-2024 yarışmalarında toplam 11 projeye yerli ve yabancı şirketlerden 246 teklif geldi.
Yarışmalara, Türk Ticaret Kanunu'na göre anonim ya da limited şirket olarak kurulmuş tüzel kişiler ve sermaye şirketi statüsüne sahip yabancı şirketler katıldı. 28 Ocak'ta gerçekleştirilen YEKA RES-2024'te Edirne, Kırklareli (Balkaya ve Sergen) ve Sivas'ta (Yellice ve Gürün) toplam 5 YEKA alanında 1200 megavat gücündeki bağlantı kapasitesi yatırımcılara tahsis edildi. 4 Şubat'ta YEKA GES-2024'te ise Konya (Karapınar), Karaman, Malatya, Van, Antalya ve Kütahya’da toplam 6 YEKA alanındaki 800 megavat gücündeki bağlantı kapasitesinin tahsisatı yapıldı.
- Projelerden 3,5 milyar dolardan fazla ek değer
YEKA RES'te yarışmayı kazanan şirketler, sözleşme imza tarihinden itibaren ürettikleri elektriği 72 ay süre ile serbest piyasada satabilecek. Daha sonra 20 yıl süreyle ürettiği elektriği kilovatsaat başına 3,50 sent/dolar fiyat ile iletim sistemine verecek. YEKA GES'te ise sözleşme imza tarihinden itibaren üretilen elektrik, 60 ay süre ile serbest piyasada satılabilecek. Daha sonra 20 yılda kilovatsaat başına 3,25 sent/dolar'dan sisteme sunulacak.
Yarışmalar sonucunda projelere toplam 2 milyar dolarlık yatırım gerçekleşecek ve projelerin ana ekipmanları yerli üreticilerden temin edilecek. GES panellerinde en az yüzde 75, DC kablo ve taşıyıcı yapılarda yüzde 51 yerlilik koşulu aranırken, yerli invertöre de teşvik sağlanacak. RES ana ekipmanlarından olan kule, kanat ve jeneratörler de yerli üretim olacak.
Projelerin satış yapacağı elektrik bedeli mevcut elektrik piyasa fiyatının (PTF) yaklaşık yarısı olacak, böylece projeler satış yaptıkları 20 yıllık periyotta 3,5 milyar dolardan fazla ek değer yaratacak.
Gerçekleşecek GES ve RES projeleriyle yaklaşık 2 milyon 300 bin hanenin elektrik tüketimi karşılanabilecek ve 3,6 milyon ton karbon salımı azaltılacak. Böylece yıllık yaklaşık 1,1 milyar metreküp doğal gaz ithalatının önüne geçilerek 540 milyon doların ülkede kalması sağlanacak.
- 16 milyar dolarlık ithalat ikame edilecek
Projelerin beklenen en az ömrü olan 30 yılda toplam 16 milyar dolarlık doğal gaz ithalattan da kaçınılacak.
Yeni YEKA modelinde ihale yapısında yapılan değişimler sayesinde yerli ve yabancı firmalardan önemli katılımlar oldu. Sonuçlara göre çoğunlukla yerli firmalar yarışmaları kazanırken, 1 Alman ve 1 Çinli yatırımcı da kazananlar arasında yer aldı.
Katkı payı mekanizmasıyla yenilenebilir enerji destekleme mekanizmasına 220 milyon dolarlık sıcak nakit girişi oldu. Taban fiyat uygulamasıyla da projelerin yapılabilirliği güvence altına alındı.
YEKA programının uzun vadeli ve her yıl olacak şekilde tasarlanması yerli ekipman üretimine olan yatırımları artırıyor ve enerji sektöründeki oyunculara uzun vadeli yatırım ve büyüme ortamı sunuyor.
- Her yıl en az 2 bin megavatlık YEKA ihalesi yapılması amaçlanıyor
Son 20 yılda enerji talebi 3 kat artan Türkiye, bu talebi karşılarken dışa bağımlığı azaltıp iklim ve emisyon hedeflerine odaklanıyor. Bu anlamda stratejik bir rol oynayan yenilenebilir enerjide 15 yıl önce neredeyse sıfır olan kurulu gücünü bugün 33 bin megavat civarına yükselten Türkiye'de halihazırda tüm hanelerin elektrik ihtiyacı rüzgar ve güneş enerjisinden karşılanıyor.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Yenilenebilir Enerji 2035 yol haritası doğrultusunda kurulu gücü 2035 sonunda 120 bin megavata yükseltmeyi hedefliyor. Bunun için de her yıl en az 2 bin megavatlık YEKA ihalesi yaparak hedefine ulaşmayı planlıyor.
- Erişilen taban fiyat, yenilenebilir enerjinin gücü
Güneş Enerjisi Sanayicileri ve Endüstrisi Derneği (GENSED) Genel Sekreteri Hakan Erkan, AA muhabirine, YEKA GES-2024 projelerine 146 teklif gelmesinin yarışmaya olan yüksek ilginin bir göstergesi olduğunu söyledi.
Yarışma kapsamında taban fiyatın piyasa takas fiyatının yarısının altında olmasının güneş enerjisi sektörünün geldiği noktayı net şekilde gösterdiğini belirten Erkan, "Bugüne kadar mevcut YEKA'ların gerçekleşme oranı ve süresine bakarak yapılacak yeni YEKA düzenlemeleri için bakanlığa sunduğumuz öneriler içerisinde, teşvikin döviz bazlı olması ve bir taban fiyatı içermesinin gerekliliği ile birlikte taban fiyata ulaşıldıktan sonra katılım bedelinin hemen yarışma sonrası kısa süre içerisinde ödenmesi gibi kuralların şartnamede yer almasının yarışmaya katılan firmalara baktığımızda ne kadar olumlu bir gelişme olduğunu görüyoruz." diye konuştu.
Erkan, yarışmalarda oluşan fiyat ve katkı paylarında önemli bir etkenin de sözleşme sonrası 5 yıllık sürede serbest piyasa satış imkanı tanınması olduğunu ifade ederek, "Yatırımcıların amacı izin süreçleri ve kurulumu hızlı tamamlayıp bu 5 yıllık süreden azami yararlanılması. Bu sebeple bakanlığın gündeminde olan izin süreçlerinin kısaltılması ile ilgili reform paketinin en çabuk şekilde uygulamaya geçmesi YEKA GES-2024'ün hızlı devreye girmesine önemli katkı sağlayacaktır." dedi.
Bakanlığın açıkladığı 2035 Yenilenebilir Enerji Yol haritasını anımsatan Erkan, "Haritada yer alan her yıl bin megavat YEKA GES'lere devam edilmesi, aynı bağlantı noktasında şebekeye enerji verilmeksizin öz tüketim amaçlı lisanssız projelere özel kapasite tahsis edilmesi, verilmiş çağrı mektupları ve depolamalı GES'lerin hayata geçmesi ile 2035'teki 77 gigavatlık güneş enerjisi kurulu güç hedefine ulaşacağımıza yürekten inanıyoruz." ifadelerini kullandı.