ОЛОВО (АА) – ВЕСНА БЕШИЌ -

Фата Бектиќ е единствената жена која ќе биде погребана на 11 јули на колективен погреб на гробиштата во Меморијалниот центар Сребреница - Поточари. Таа во моментот на смртта имала 67 години, а нејзините останки се пронајдени 26 години подоцна, при ексхумација во јуни 2021 година во Поточари, пишува Анадолу.

Таа е убиена од граната што паднала во нејзина непосредна близина додека заедно со нејзиното семејство оделе кон базата на Обединетите нации (ОН) во Поточари, како и многу други жители на Сребреница, надевајќи се дека таму ќе најдат засолниште. Имала потешкотии со движењето поради болеста, па затоа била на коњ во времето на гранатирањето.

Ќерката на Фата, Бехија Ротиќ (58), е единствената преживеана од петчленото семејство Бектиќ. Во времето на падот на Сребреница имала 28 години и живеела со нејзината мајка Фата, таткото Мехо и сестрите Кадира и Аза. Никој од нив не дочека да ги пронајде и погреба сопругата и мајката, освен Бехија. Мехо починал во 2002 година, а сестрите на Бехија во годините потоа.

- Пари во кутија кибрит -

„За време на војната цело време бевме во нашето село. Меѓутоа, со падот на Сребреница, се упативме, како и сите други, кон Поточари. Таа не можеше да оди, но не можевме ни да ја оставиме, одеше на коњ“, рече Бехија, која живее во село покрај Олово, на околу 60 километри од Сараево.

Во нивна близина експлодирала граната, се присети Бехија, а нејзината мајка починала на самото место.

„Тоа никогаш не може да се заборави. Тешко е кога се сеќаваме на она што го преживеавме“, рече таа кратко, бидејќи дури и денес ѝ е тешко да зборува и да се присетува на тоа време.

За судбината на Фата и за тоа што се случувало во Сребреница во 1995 година раскажа и Ремзо Ротиќ (55), сопругот на Бехија, кому неговиот дедо Мехо претходно му раскажал за сè што преживеале.

„Гранатата паднала во нивна близина, земјата ги покрила. Таа паднала од коњот мртва. Отишле во УНПРОФОР да го пријават тоа, а со нивните припадници дошле и двајца припадници на српските сили. Тие носеле четири млади мажи со лопати. Рекле да ја закопаат таму“, рече Ремзо.

Додаде дека Мехо му раскажувал дека побарал Фата да не ја закопуваат „толку плитко“, но српските војници му рекле дека треба да им се заблагодари, по што го плукнале.

Потоа биле однесени во Поточари. Мехо имал малку пари со себе, како што му раскажал на Ремзо, бидејќи продал теле. Парите ги чувал скриени во кутија кибрит.

„Истиот војник што бил на закопувањето на Фата му пришол на Мехо и го прашал дали има пари. Тој рекол дека има и му го дал кибритот. Потоа му рекол: „Дедо, еве ти ги скалите и ти и твоите ќерки влезете во камионот“. Мојот дедо беше голем верник и велеше дека тие пари го спасиле“, раскажа Ремзо.

- Идентификација во јануари 2025 година. -

Многу години по војната во Босна и Херцеговина, која заврши кон крајот на 1995 година, Ремзо со сопругата Бехија и нејзините сестри отишол во Поточари, на местото каде што, како што му било кажано, би требало да е закопана Фата.

„За време на еден од погребите, ме однесоа на местото каде што била закопана Фата, на околу 200 метри од Поточари. Закопана на меѓа. Го баравме и белиот камен, бидејќи мојот дедо ми кажа дека го ставил во близина на местото каде што ја закопале“, рече Ремзо, наведувајќи дека била закопана плитко, толку многу што дури се гледало и ќебето во кое била закопана.

Тие ја пријавиле локацијата за надлежните институции да имаат информации во случај нешто да им се случи на сестрите. По неколку години, повторно го посетиле местото и виделе дека ги нема посмртните останки.

Бехија подоцна дала примерок од крв за ДНК анализа за да се утврди дали се совпаѓа со ДНК-та на останките пронајдени во Поточари.

„Во јануари оваа година, Бехија беше повикана во Тузла. Требаше да ја идентификува својата мајка. Ги препозна опинците со ремен на нејзината мајка, Фата“, рече Ремзо.

- Седум жртви на геноцидот ќе бидат погребани на 11 јули -

Посмртните останки на седум жртви во геноцидот во Сребреница, извршен од припадници на Армијата на Република Српска и нивните соучесници во јули 1995 година, се подготвени за закоп на колективниот погреб на 11 јули во Меморијалниот центар Сребреница во Поточари.

Најмладите жртви што ќе бидат погребани оваа година се две млади момчиња кои за време на смртта имале 19 години - Сенаџид Авдиќ и Хариз Мујиќ. Двајцата, убиени во јули 1995 година, ќе го најдат своето последно почивалиште 30 години подоцна.

Посмртните останки на жртвите што ќе бидат погребани оваа година се пронајдени во гробници откриени во претходните години на локалитетите Липље, Баљковица, Суљиќи и Каменичко брдо. Во повеќето случаи, станува збор за нецелосни тела, па затоа некои од семејствата на жртвите во земја ќе спуштат една или две коски од своите најблиски.

Останките на Хасиб Омеровиќ, кој имал 34 години кога е убиен, се ексхумирани во 1998 година, но семејството, поради малиот број пронајдени делови од скелетот, претходно не можело да се одлучи да даде согласност за закоп.

Досега во Меморијалниот центар Сребреница-Поточари се погребани 6.765 жртви на геноцидот, додека 250 жртви се погребани на локалните гробишта по барање на членовите на семејството.

Жртвите доаѓаат од различни општини, а повеќето од нив се од областа на источна Босна и Херцеговина - Сребреница, Братунац, Власеница, Зворник и Милиќи.

Жртвите на геноцидот се пронајдени на 150 различни локации. Од нив, 77 биле во масовни гробници откриени по војната. Најмладата жртва погребана во Поточари досега е новородено девојче, Фатима Мухиќ, а најстарата бабата Шаха Измирлиќ, родена во 1901 година.

По повеќе од илјада жртви на геноцидот во Сребреница сè уште се трага.

- Злосторства и пресуди -

Хашкиот трибунал, Судот на Босна и Херцеговина и судовите во Србија и Хрватска досега осудиле вкупно 54 лица на 781 година и пет доживотни затворски казни - за геноцид, злосторства против човештвото и други злосторства извршени во Сребреница во јули 1995 година.

Од нив, Меѓународниот кривичен трибунал за поранешна Југославија (МКТЈ) во Хаг осуди 18 лица за геноцид и други злосторства извршени во Сребреница, на кои им се изречени пет доживотни затворски казни и 219 години затвор.

Ратко Младиќ, Радован Караџиќ, Здравко Толимир, Вујадин Поповиќ, Љубиша Беара се осудени на доживотен затвор за геноцид, додека Радислав Крстиќ и Драго Николиќ се осудени на 35 години затвор.

За други злосторства во Сребреница МКТЈ осуди 11 лица

Судот на Босна и Херцеговина осуди 27 лица на вкупно 446 години затвор за геноцид и други злосторства извршени во Сребреница. За геноцид осудени се 14 лица на вкупно 243 години затвор, а за други злосторства извршени во Сребреница се осудени 14 лица на 221 година затвор, објави Детектор.ба.

- Правосудството на Србија и Хрватска -

Во Србија, пет лица се осудени на вкупно 68 години затвор за злосторства во Сребреница, од кои четворица се поранешни припадници на единицата „Скорпиони“ осудени за убиствата на жителите на Сребреница во Трново, кај Сараево.

Во Хрватска, двајца поранешни членови на „Скорпиони“ се осудени на по 15 години затвор.

Десет обвинети за геноцид и други злосторства извршени во Сребреница во јули 1995 година во моментов се недостапни за правосудството во Босна и Херцеговина.