TBMM
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, enerjide son yıllarda yaşanan bölgesel ve küresel krizlerle artan maliyetlerin vatandaşa yansımasını önlemek için destekleri önemli ölçüde artırdıklarını belirterek, "Bu bağlamda, tüm vatandaşlarımızın elektrik ve doğal gaz faturalarında 2023 yılında 328 milyar lira, 2024 yılının 11 aylık döneminde ise 314 milyar liralık tutar devletimiz tarafından karşılanmıştır." dedi.
Bayraktar, Genel Kurulda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının 2025 yılı bütçesine ilişkin sunum yaptı.
Madenlerin güvenilir ve sürdürülebilir bir şekilde işletilmesini temin edebilmek için arama faaliyetlerinden üretim süreçlerine kadar her aşamada radar, sonar, drone, elektronik takip ve dijital uyarı sistemleri gibi teknolojileri kullanarak, kapsamlı denetimler yaptıklarını belirten Bayraktar, "Bu çerçevede, 2024 Kasım sonu itibarıyla yaptığımız denetim sayısı 8 bin 546'ya ulaştı. Yıl sonuna kadar yaklaşık 9 bin saha denetimi gerçekleştirmiş olacağız." diye konuştu.
Bayraktar, faaliyeti tamamlanan maden sahalarının rehabilite edilmesinin temel öncelikli alanlardan olduğunu belirterek, "Madencilik faaliyetlerinin sonlandırıldığı alanları yeniden doğaya kazandırıyoruz. Bu kapsamda, bugüne kadar 45 ilde 9 bin hektar rehabilitasyon alanına 21 milyon ağaç dikildi. Madencilik sektörümüzün Gayrisafi Yurtiçi Hasıla içindeki payını 20 yıl içinde bugünkü fiyatlarla 65 milyar liradan 270 milyar liraya, yıllık maden ihracatımızı ise aynı sürede 7 kat artışla 5,7 milyar dolara yükselttik." ifadelerini kullandı.
Bor rezervlerinin katma değerli üretimini sağlayarak Türkiye'yi küresel bor pazarının lideri konumuna getirdiklerini vurgulayan Bayraktar, "2024 yılında, yüzde 97'si ihracat olmak üzere, 2,5 milyon ton bor ürünü satışından toplam, 1,3 milyar dolarlık satış geliri ile yeni bir rekora daha imza atacağız." dedi.
Bayraktar, geçen yıl kömür ve altın dahil ara ve uç ürünler hariç toplam madencilik ithalatının yaklaşık 40 milyar dolara ulaştığını anımsatarak, özellikle son dönemde dünyada yaşanan tedarik zinciri sorunları ve madencilik ürünlerinin ticari yaptırım aracı olarak kullanılması nedeniyle Türkiye'nin ihtiyaç duyduğu madenlerin kendi kaynaklarından sağlanmasının hayati bir öneme sahip olduğuna dikkati çekti. Bayraktar, şunları söyledi:
"Bunun için madencilikte yurt içi üretimin yanında yurt dışındaki sahalarımızdan da üretime odaklandık. Asya'dan Afrika'ya farklı coğrafyalarda yürüttüğümüz madencilik çalışmaları kapsamında Nijer'de ruhsat sahibi olduğumuz altın sahalarından birinde 2025'te ilk üretime başlıyoruz. Stratejik ve kritik madenlere, savunma sanayi ve ileri teknoloji gerektiren alanlarda, özellikle enerji dönüşümünün temel unsurları olan yenilenebilir enerji, depolama ve elektrikli araçlarda yoğun olarak ihtiyaç duyulmaktadır. Nadir toprak elementleri alanında Eskişehir Beylikova’da keşfettiğimiz rezervleri işleyeceğiz. Ülkemizi önemli bir tedarikçi yapacağız. Dünyanın en büyük 2. Nadir Toprak Elementleri rezerv sahasında, üretimimizi geliştirmek için gece gündüz çalışmaya devam ediyoruz."
- Nüfusun yaklaşık yüzde 85'ine doğal gaz sağlandı
Petrol ve doğal gaz alanında yeni keşifler yaparak altyapıyı her geçen gün güçlendirdiklerini anlatan Bayraktar, doğal gazın bugün 81 il, 896 yerleşim yeri ve 222 organize sanayi bölgesine götürüldüğünü, nüfusun yaklaşık yüzde 85'ine doğal gaz kullanım imkanı sunulduğunu söyledi.
Bayraktar, son 20 yılda devreye alınan doğal gaz iletim ve dağıtım boru hatları, yer altı doğal gaz depoları, kara sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) terminalleri ve yüzer gazlaştırma tesisleriyle doğal gaz altyapısını ve giriş kapasitesini artırdıklarını belirterek, "Özellikle LNG alanında yaptığımız yatırımlarla son 8 yılda gazlaştırma kapasitemizi 5 katına çıkararak günlük 161 milyon metreküpe ulaştırdık." dedi.
Milli Enerji ve Maden Politikası kapsamında, yeni bir vizyon ve anlayışla sondaj ve sismik araştırma gemileri, kuleleri ve insan kaynağıyla petrol ve doğal gaz arama ve üretim stratejisini de hayata geçirdiklerini dile getiren Bayraktar, "Kara alanlarımızın yanında mavi vatanımızda ve farklı coğrafyalarda yoğun arama çalışmaları yapıyoruz." diye konuştu.
Bayraktar, enerjide dışa bağımlılığı azaltmak amacıyla yaptıkları çalışmalar kapsamında Ağustos 2020'de Sakarya Gaz Sahası'nda Türkiye tarihinin en büyük doğal gaz keşfini gerçekleştirdiklerini belirterek, şunları söyledi:
"Sakarya Gaz Sahamızda günlük doğal gaz üretimimiz yaklaşık 7 milyon metreküpe, yurt içi ve yurt dışı toplam üretimimiz ise 20 milyon metreküpe ulaştı. Bu üretimle 8,6 milyon hanenin ihtiyacını kendi doğal gazımızla karşılar hale geldik. Sakarya Gaz Sahasındaki üretimi 2025 yılının ilk çeyreğinde günlük 10 milyon metreküpe, sonraki süreçte günlük 40 milyon metreküpe çıkarmayı hedefliyoruz. Böylece yaklaşık 17 milyon konut abonesinin gaz ihtiyacını Sakarya Gaz Sahasından karşılayacağız."
Sismik araştırma gemisi Oruç Reis'in, Somali'de faaliyetlerine devam ettiğini aktaran Bayraktar, "Irak'ta, Libya'da, Afrika’da, Orta Asya’da, Kafkas coğrafyasında, Güney Amerika’da uluslararası ortaklıklarla petrol ve doğal gaz üretimimizi artırmayı hedefliyoruz." ifadesini kullandı.
Bayraktar, petrol alanında ise Gabar'da Cumhuriyet tarihinin en büyük petrol rezervini keşfettiklerini anımsatarak, "Buradaki üretimimizi son bir yıl içinde 2,5 kat artırarak bugün itibarıyla günlük 61 bin varilin üstüne çıkardık. Bölgenin tamamında sondaj faaliyetlerimizi devam ettirerek 2025'te 143 yeni sondaj yapmayı hedefliyoruz. Gabar sahasıyla yurt içi ve yurt dışında ulaştığımız 160 bin varilin üzerindeki günlük üretimimizle yaklaşık 6,6 milyon aracın yakıt ihtiyacını karşılayabiliyoruz." diye konuştu.
- Elektrikte kurulu güç 115 bin megavatın üzerine çıktı
Türkiye'nin elektrik kurulu gücünü 32 bin megavattan AK Parti iktidarları döneminde 115 bin megavatın üzerine çıkardıklarını vurgulayan Bayraktar, rüzgar ve güneş kurulu gücü neredeyse sıfırdan 31 bin megavatın üzerine çıkartarak bu kısa sürede 23 Keban Barajı'na eşdeğer gücü devreye aldıklarını söyledi.
Bayraktar, gelinen noktada sadece rüzgar ve güneş santrallerinden üretilen elektrikle ülkedeki tüm konutların yıllık elektrik ihtiyacını karşıladıklarına dikkati çekerek, "Yenilenebilir enerjinin mevcut kurulu gücümüz içindeki payını yüzde 60'a, yerli kaynaklarımızın oranını ise yüzde 70'e çıkardık. Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı (IRENA) verilerine göre, yenilenebilir enerji kurulu gücünde Türkiye olarak, Avrupa'da 5'inci, dünyada 11'inci sırada yer alıyoruz. İnşallah 2025 yılında Avrupa’da ilk üçe, dünyada ise ilk dokuz ülke arasına gireceğiz." değerlendirmesinde bulundu.
Yenilenebilir enerjiden elektrik üretiminin yerli ekipmanları, yazılım ve insan kaynağıyla yapmanın öncelikleri arasında olduğunun altını çizen Bayraktar, "Kullanılan aksamlarda güneş santralleri bazında yüzde 75, rüzgar santrallerinde ise kule, kanat ve jeneratörde yüzde 70’in üzerinde yerlilik seviyelerine ulaştık. Bu sayede 2014 yılında yenilenebilir enerji sanayimiz sadece 27 imalatçıdan oluşurken, 10 yıl içerisinde bu sayı 500 firmaya ulaşmıştır. Böylelikle sadece yerli ekipman üretimi alanında, 50 bin insanımıza istihdam imkanı sağlamış olduk." dedi.
Türkiye'nin 2035 yılında 510 teravatsaatlik bir enerjiye ihtiyaç duyacağına dikkati çeken Bayraktar, "Bu yüksek talebin temiz enerji ağırlıklı karşılanması için 'Yenilenebilir Enerji 2035' yol haritamızı geçtiğimiz ekim ayında kamuoyuyla paylaştık. Bu yol haritasıyla birlikte önümüzdeki 11 yılda rüzgar ve güneş kurulu gücümüzü dört katına çıkararak, 120 bin megavata yükseltmeyi hedefliyoruz." ifadelerini kullandı.
Bayraktar, bu yatırımların arasında Türkiye'de bir ilk olacak, toplam 5 bin megavat gücünde deniz üstü rüzgar santralinin kurulmasını sağlayacaklarını da kaydetti.
Yenilenebilir enerji sektöründe ülke olarak reform niteliğinde düzenlemelere ihtiyaç duyulduğunu aktaran Bayraktar, yenilenebilir enerji yatırım izin süreçlerini çevreyle ilgili hassasiyetleri asla göz ardı etmeden 24 ayın altına çekmek için gerekli yasal düzenleme TBMM'de hayat geçtiğinde güneş ve rüzgar enerjisi alanında yatırım hızının önemli ölçüde artacağını söyledi.
- "2030'a kadar 100 milyon ton emisyon azaltımını hedefliyoruz"
Bayraktar, enerji verimliliği alanında yaptıkları çalışmalarla, Uluslararası Enerji Ajansı'nın verilerine göre 2023'te enerji yoğunluğunu bir önceki yıla göre yüzde 4,5 azaltarak, yüzde 1 olan dünya ortalamasına göre çok daha iyi bir gelişme sağladıklarını ifade ederek, şunları söyledi:
"Ayrıca, enerji verimliliği alanındaki yatırımlar sayesinde 45 bin yeni istihdam oluşturduk. Enerji verimliliğinde 2024-2030 yıllarını kapsayan İkinci Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı'nı kamuoyu ile paylaştık. Bu plan kapsamında, 2030 yılına kadar birincil enerji tüketimimizi yüzde 16 oranında düşürerek toplamda 100 milyon ton emisyon azaltımını hedefliyoruz. Bunun için kamu ve özel sektör olarak 2030 yılına kadar toplam 20 milyar doların üzerinde yatırım planlıyoruz. Bu yatırımlarla önümüzdeki 15 yıl içinde 46 milyar dolar değerinde enerji tasarrufu sağlayacağız."
Kamu binalarında 2030'a kadar asgari tasarruf hedefinin, Cumhurbaşkanlığı Genelgesiyle yüzde 30'a yükseltildiğini, bu sayede, kamu binalarında 2030'a kadar yıllık 6 milyar lira değerinde enerji tasarrufu yapmış olacaklarını dile getiren Bayraktar, "Diğer taraftan, iklim değişikliği ile mücadelenin önemli araçlarından biri olan, karbon fiyatlaması için gerekli Emisyon Ticaret Sistemi'nin altyapısını, EPİAŞ bünyesinde hazır hale getirdik, inşallah İklim Kanunu'nun yasalaşmasını müteakip devreye alacağız." dedi.
- Doğal gaz ve elektrik destekleri
Bayraktar, küresel enerji sektöründe son birkaç yılda birçok krizin bir arada yaşandığını ve bu süreçte oluşan yüksek maliyetlerin vatandaşlara yansımasını önlemek için sağlanan destekleri önemli ölçüde artırdıklarını belirterek, "Bu bağlamda, tüm vatandaşlarımızın elektrik ve doğal gaz faturalarında 2023 yılında 328 milyar lira, 2024 yılının 11 aylık döneminde ise 314 milyar liralık tutar devletimiz tarafından karşılanmıştır. Halihazırda, meskenlerde kullanılan elektriğe düşük tüketim kademesinde yüzde 60, yüksek tüketim kademesinde yüzde 40, doğal gaza ise yüzde 63 oranında destek sağlıyoruz." dedi.
Bunun yanında, dar gelirli hanelere elektrik tüketim desteği kapsamındaki Cumhurbaşkanı Kararı ile hanedeki nüfusa bağlı olarak aylık 150 kilovatsaatlik tüketim seviyesine kadar destek verdiklerini 2024'ün başından itibaren 4,1 milyon haneye 8,1 milyar liralık elektrik tüketim desteği, 654 bin haneye ise 1,4 milyar liralık doğal gaz tüketim desteği sağladıklarını ifade eden Bayraktar, bu yıl içerisinde ise 1,6 milyon haneye 1,4 milyon ton kömür dağıtımı yaptıklarını dile getirdi.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının 2023 bütçe ödeneğinin toplamı 34,6 milyar lira olduğunu, kesin hesap rakamlarına göre bütçenin gerçekleşme oranının yüzde 98 olduğunu bildiren Bayraktar, "Bakanlığımız merkez teşkilatı için 2025 yılı bütçe teklifi genel aydınlatma giderleri dahil olacak şekilde 45,3 milyar lira olup, ilgili kurumlarımızla birlikte teklif edilen toplam bütçe tutarı 63,3 milyar liradır." dedi.