БРИСЕЛ (АА) - Лидерите на ЕУ се собраа денес во Брисел на последниот самит за оваа година за да се разговараат за растечките геоекономски и безбедносни предизвици, фокусирајќи се на стратешката конкурентност на Европа, одбранбената подготвеност и надворешните односи во услови на тековните кризи во Украина и на Блискиот Исток, јавува Анадолу.

Лидерите се собираат во Брисел на последниот собир од редовниот мандат и завршувањето на шестмесечното претседателство на Полска со Советот.

Самитот се одржува во време на растечка глобална неизвесност, при што шефовите на држави и влади на ЕУ се обидуваат да ја зајакнат позицијата на Блокот, додека се подготвуваат за идни шокови.

Поголемиот дел од лидерите ќе пристигнат по самитот на НАТО каде што ветија значително зголемување на трошоците за одбрана и работеа на смирување на тензиите со американскиот претседател Доналд Трамп.

- Безбедноста и одбраната се на врвот на агендата

Зајакнувањето на европската безбедност и одбрана останува високо на агендата, додека лидерите го оценуваат напредокот во зајакнувањето на одбранбените капацитети на ЕУ до 2030 година. Состанокот следува по самитот на НАТО во Хаг, при што се очекува членките на ЕУ, кои се и сојузници на НАТО, да ги усогласат напорите за подготвеност и индустриски капацитет.

„Одејќи напред, мора да бидеме водени од колективен пристап кон одбраната и безбедноста и фокус на ефикасно трошење“, изјави претходно претседателот на Европскиот совет, Антонио Коста.

Лидерите, исто така, ќе ја разгледаат способноста на Блокот да се спротивстави на хибридните закани и да ги зајакне внатрешните безбедносни структури во светлината на растечките киберзакани и странското мешање.

- Конкурентност и отпорност на трговијата

Во услови на растечка загриженост за економската фрагментација и тензиите во глобалната трговија, се очекува лидерите да се справат со долгорочната конкурентност и индустриската отпорност на Европа.

Дискусиите веројатно ќе се осврнат на зајакнувањето на стратешката автономија на ЕУ, зајакнувањето на критичните синџири на снабдување и одржувањето на еднакви услови во глобалната трговија, особено во светлината на неодамнешните геополитички тензии што влијаат на глобалните пазари.

Во меѓувреме, заканите за царини на Трамп вршат притисок врз ЕУ, која ги води трговските преговори за сите 27 земји членки. Вчера, Трамп ја критикуваше Шпанија за недоволно трошоци за одбрана и навести дополнителни царини. Францускиот претседател возврати, обвинувајќи го Трамп дека започнува трговска војна против традиционалните сојузници.

САД, под водство на Трамп, моментално одржуваат царина од 10 % за повеќето стоки од ЕУ, покрај повисоките стапки специфични за секторите (25 % за автомобили и 50 % за челик/алуминиум), воведени од април 2025 година.

Се приближува рокот од 9 јули: Трамп се закани дека ќе ги зголеми реципрочните тарифи на 50 % ако дотогаш не се постигне договор, иако неодамна го одложи тоа зголемување од 1 јуни за да ѝ даде повеќе време на дипломатијата.

Брисел понуди отстапки како што се усогласување на регулативите за автомобили без возачи и зголемување на набавките на бензин/оружје за да се постигне олеснување на царините за челик, автомобили, полупроводници и фармацевтски производи. Сепак, претседателката на Европската комисија, Фон дер Лајен, нагласи дека ЕУ нема да ја компромитира својата регулаторна автономија, особено во однос на дигиталните стандарди и еколошките норми.

- Блискиот Исток и Украина

Се очекува лидерите на ЕУ да ја потврдат својата непоколеблива поддршка за Украина, а дискусиите ќе го вклучат и патот на Украина кон членство во ЕУ и воената поддршка. Украинскиот претседател Владимир Зеленски треба да се придружи на самитот преку видеоконференција.

Лидерите ќе ги истражат опциите за зголемување на притисокот врз Русија, вклучувајќи повици за „значаен прекин на огнот и вистински преговори“.

Членовите ќе дебатираат за 18-тиот пакет санкции против Русија и иднината на ограничувањето на цените на руската нафта, мерки на кои некои земји се спротивставуваат поради загриженост дека тие би можеле да ги зголемат трошоците за енергија.

На самитот ќе се разговара и за влошувањето на хуманитарната ситуација во Газа и ризикот од понатамошна регионална ескалација. Се очекува лидерите на ЕУ да ја нагласат потребата од деескалација, пристап до хуманитарна помош и поддршка за решение со две држави.

Ирскиот премиер Мајкл Мартин за новинарите пред самитот изјави дека планира да го постави прашањето за ревизија на Договорот за асоцијација меѓу ЕУ и Израел и санкциите врз израелските доселеници на окупираниот Западен Брег, теми за кои се очекува да бидат дел од дискусиите.

- Миграција и гранична безбедност

Миграцијата останува клучно прашање, при што лидерите се подготвени да го следат спроведувањето на претходните договори и да го проценат напредокот во обезбедувањето на надворешните граници. Се очекува Европската комисија да даде придонес во врска со оперативните мерки и долгорочното управување со миграцијата.

Како одговор на неодамнешните кризи и новите закани, лидерите ќе разговараат и за зајакнување на целокупната подготвеност на ЕУ, вклучувајќи ја цивилната заштита, управувањето со кризи и отпорноста против хибридни активности.

Самитот ќе заврши со изјава за заклучоците што ќе ја обликуваат агендата на ЕУ за следните четири месеци и ќе послужат како барометар за политичкото расположение на Европа во однос на клучните регионални и глобални предизвици.