Piše: Zoltan Egeresi

Autor je naučni saradnik u Institutu za strategiju i politiku "John Lukacs" sa sjedištem u Mađarskoj.

ISTANBUL (AA) - Posjeta mađarskog premijera Viktora Orbana Turskoj 8. decembra 2025. označila je najnoviji sastanak Visokog savjeta za stratešku saradnju, osnovanog 2013. godine. Turski predsjednik Recep Tayyip Erdogan bio je domaćin ovog susreta u historijskoj palati Dolmabahce u Istanbulu, pruživši priliku mađarskom i turskom rukovodstvu da sagledaju trenutno stanje bilateralnih odnosa. Uz prisustvo njihovih ministara, dvije strane potpisale su 16 sporazuma iz širokog spektra oblasti, od inovacija i tehnologije do odbrane i ekonomske saradnje.

Ova godina proglašena je Mađarsko-turskom godinom inovacija, otvarajući put novim inicijativama nakon Mađarsko-turske kulturne godine (2023–2024), koja je pokrenuta povodom obilježavanja 100 godina diplomatskih odnosa. Važno je napomenuti da je Mađarska bila prva država koja je potpisala sporazum o prijateljstvu s novoosnovanom Republikom Turskom u decembru 1923. godine.

- Zlatno doba u mađarsko-turskim odnosima -

Posljednjih godina odnosi između Mađarske i Turske nesumnjivo su ušli u svojevrsno zlatno doba. Bilateralna trgovina rapidno raste i približava se šest milijardi dolara, zbog čega su lideri postavili novi, ambiciozni cilj, 10 milijardi dolara u narednim godinama. Energetska sigurnost bila je također jedna od ključnih tema tokom razgovora. Gasovod Turski tok snabdijeva ogromnu većinu mađarskog uvoza prirodnog gasa, čineći ga strateški važnom rutom i ilustracijom nastojanja Turske da postane regionalno energetsko čvorište.

Nedavni razvoj događaja, međutim, transformisao je Tursku iz puke tranzitne zemlje u samog dobavljača, budući da je Mađarska 2024. počela uvoziti turski gas. Mađarska naftna kompanija MOL Group i Turska naftna korporacija (TPAO) nedavno su pokrenule zajedničke bušotine u Mađarskoj u potrazi za novim nalazištima nafte. Ova saradnja nije nova. Dvije kompanije sarađuju i u Azerbejdžanu, gdje je MOL Group 2019. preuzeo udjele u naftnom polju Azeri-Chirag-Gunashli.

Tokom posjete pokrenut je i novi Mehanizam zajedničkih konsultacija, osmišljen da okupi ministre vanjskih poslova i odbrane Mađarske i Turske, savjetnike za nacionalnu sigurnost i predstavnike odbrambene industrije. Cilj je bliža koordinacija u suočavanju sa zajedničkim izazovima. Iako se dvije države nalaze u različitim geografskim okruženjima, Mađarska u srcu Evrope, a Turska na raskrsnici Evrope i Azije, njihove se geopolitičke brige sve više preklapaju.

Rat između Rusije i Ukrajine, čiji se kraj teško može predvidjeti, predstavlja ključno pitanje za obje države. Balkan, kao strateški važna regija za obje zemlje, i dalje generira zajedničke sigurnosne izazove i rezultirao je kontinuiranom saradnjom u međunarodnim misijama poput EUFOR Althea u Bosni i Hercegovini i KFOR-a na Kosovu. KFOR-om je ranije komandovao mađarski general Ferenc Kajari, a trenutno njime komanduje turski general Ozkan Ulutas. Šire gledano, migrantska kriza 2015–2016. podsjetila je EU da razvoj događaja na Bliskom istoku može brzo utjecati na Evropu ako ona ne sarađuje s Turskom. To iskustvo ohrabrilo je i mađarsku vladu da pokaže veće razumijevanje turskih interesa unutar evropskih okvira.

- Mađarska u Organizaciji turskih država -

Uz podršku Turske, pristupanje Mađarske 2018. Organizaciji turkijskih država (tadašnjem Turkijskom savjetu) kao posmatrača postalo je novi stub tradicionalne mađarske vanjske politike. Od 1990-ih, ta je politika počivala na njegovanju dobrih odnosa sa susjednim državama (uključujući Višegradsku grupu), zaštiti mađarskih manjina u inostranstvu te promovisanju integracije u EU i NATO.

Od 2018. godine saradnja s turkijskim svijetom se proširuje: 2019. godine otvoren je Ured OTS-a u Budimpešti, otvorene su mađarske ambasade u svim državama članicama, i obratno, a trgovinska razmjena ubrzano raste. Velike mađarske kompanije stekle su snažno uporište, posebno u energetskom i bankarskom sektoru u zemljama turkijskog svijeta. Danas je Mađarska treći najveći strani investitor u Azerbejdžanu, ponajviše zahvaljujući ulaganjima MOL-a i MVM Grupe, a mađarska OTP banka preuzela je Ipoteka Banku i tako osigurala značajan tržišni udio u Uzbekistanu. Najnovija posjeta Turskoj rezultirala je i novim sporazumom s mađarskom kompanijom 4iG, koja posluje u telekomunikacijama, svemirskom i odbrambenom sektoru. Jačanje odbrambene saradnje s jednom članicom EU učvršćuje poziciju Turske u evropskoj sigurnosnoj arhitekturi, a istovremeno otvara nove mogućnosti za mađarske kompanije u brzo rastućoj turskoj odbrambenoj industriji.

Mađarska, zahvaljujući svom specifičnom položaju, nastoji djelovati kao most između turkijskog svijeta i Evropske unije. Hiljade studenata iz OTS zemalja dobilo je stipendije Stipendium Hungaricum, što im je omogućilo da studiraju u Mađarskoj i upoznaju centralnoevropski kontekst iz prve ruke. Kulturne inicijative, poput poznatog Velikog Kurultaja, koji se bienalno održava na jugu Mađarske, privlače desetine hiljada posjetilaca iz cijelog turkijskog svijeta, zainteresovanih za zajedničko naslijeđe stepske kulture.

Mađarska je diplomatski više puta pokazala razumijevanje turskih interesa u EU, uključujući i tokom turske operacije Izvor mira 2019. godine. To Mađarsku čini vrijednim partnerom i drugim državama članicama OTS-a. U eri geopolitičkih transformacija, obilježenoj stvaranjem blokova i različitim strategijama balansiranja, zemlje OTS-a imaju potencijal značajno profitirati od jačanja ekonomske, vojne i energetske saradnje. Savremena mađarska vanjska politika, koja teži povezivanju različitih blokova i brzom odgovoru na globalne pomake, ima brojne paralele s turskom diplomatijom, što pruža širu osnovu za daljnje jačanje partnerstva. Mađarsko domaćinstvo neformalnog OTS samita u maju 2025, prvog takvog u EU, predstavlja značajan uspjeh mađarske diplomatije i pokazuje da turkijski svijet ima snažnog i pouzdanog partnera u Evropi.

U zaključku, Mađarska i Turska su od 2013. godine značajno produbile međusobne odnose, uspostavivši brojne mehanizme saradnje u širokom spektru oblasti. Ovo produbljivanje partnerstva omogućava im da istraže nove domene saradnje u vremenu rastuće geopolitičke i geoekonomske složenosti.

*Stavovi izneseni u ovom tekstu isključivo su autorovi i ne odražavaju nužno uredničku politiku Agencije Anadolu.