Piše: Gizem Bolat

(Autorica je doktorantkinja na Univerzitetu Medeniyet u Istanbulu iz oblasti Međunarodni odnosi s fokusom na migracije)

ISTANBUL (AA) - Pisanje o migracijama često počinje s konstatacijom da je kretanje ljudi staro koliko i ljudska istorija. Ovo je kliše, ali i vrlo realna poenta. Migracije su ostale u fokusu i 2021. godine kao nacionalni i globalni fenomen. Kretanje izbjeglica iz Bjelorusije prema Poljskoj u posljednjim mjesecima 2021. dovelo je do toga da su imigracija i izbjeglice pod sigurnosnim kišobranom, a granična politika često postaje glavna tačka dnevnog reda. S turske strane, izbjeglice su ponovo postale tema na državnom dnevnom redu nakon što je zapaljena kuća trojice Sirijaca u Izmiru na obali Egejskog mora.

- Broj i gustoća naseljenosti u izbjegličkim kampovima u porastu -

Jedno od pitanja o kojima je potrebno razgovarati o izbjeglicama su uslovi života u kampovima u periodu sve većeg ljudskog djelovanja. Broj izbjegličkih kampova je u rastu zbog restriktivne politike država, preferencije izbjeglica da žive u kampovima i intenziteta zvaničnih procesa koje je potrebno pratiti da bi se dobio status izbjeglice. Prema podacima UN-ove Agencije za izbjeglice za 2020. godinu, širom svijeta je registrovano 26 miliona izbjeglica, a njih 22 posto ili šest miliona živi u kampovima. Kamp Kutupalong u Bangladešu jedan je od skučenih izbjegličkih kampova i, ujedno, jedan od najvećih na svijetu s kapacitetom od 800.000 ljudi. Vrijedi napomenuti da je u ovom kampu veća gužva nego u američkoj prijestolnici Washingtonu.

Povećanje broja izbjegličkih kampova zbog sve većeg ljudskog djelovanja donosi razne probleme. Na primjer, požari su česta pojava, posebno u izbjegličkim kampovima. Ogroman požar izbio je u kampu, u kojem su uglavnom bile sirijske izbjeglice, u libanonskom gradu Miniyeh 31. decembra 2021. Štaviše, prošle je godine nekoliko požara izbilo u izbjegličkim kampovima; u Engleskoj (barake Napier) se to desilo u januaru, u Španiji (Nijar) u februaru, u Grčkoj (Solun) i u Bangladešu (Cox's Bazar) u martu, u Iraku (kamp Šarja) u aprilu, u Grčkoj (Samos) u septembru i u Italiji (Kastelvetrano) u oktobru. U 2020. požari su zahvatili i grčko ostrvo Lezbos u septembru i bosanskohercegovački kamp Lipa u decembru.

Nisu svi gore navedeni požari bili istog intenziteta i razmjera. Međutim, požari u Bosni i Hercegovini, Grčkoj i Bangladešu važni su i po broju ljudi na koje su utjecali, ali i po žrtvama koje su ostavili za sobom.

Požar u kampu Lipa kod Bihaća, u decembru 2020. godine, uništio je živote skoro 1.400 ljudi. U septembru 2020, nakon požara u kampu Moria na grčkom ostrvu Lezbos, poznatom i kao najvećem u Evropi, skloništa za oko 12.000 izbjeglica postala su neupotrebljiva. Navedeno je da u kamp Moria sklonište našlo 20.000 ljudi iako je izgrađen s kapacitetom da primi 3.000 osoba. Prema riječima Eve Cosse, koja u Grčkoj provodi istraživanje za "Human Rights Watch", ovi požari nisu bili iznenađenje, već očekivani.

U požaru koji je u martu 2021. godine izbio u izbjegličkom kampu u bangladeškom gradu Cox's Bazar, gdje su sklonište pronašle Rohingya izbjeglice koje su bježale pred mijanmarskim režimom, ostavio je 45.000 ljudi bez krova nad glavom, a 11 osoba je poginulo. Bio je to jedan od 84 požara u prvom tromjesečju 2021. U kampu Cox's Bazara tokom 2020. prijavljena su 82. Međutim, više požara dogodilo se u prva četiri mjeseca 2021. nego ukupno u 2020.

- Uzroci požara -

Nedavno se povećala gustoća naseljenosti u izbjegličkim kampovima u skladu s porastom kretanja izbjeglica, kao i požari u kampovima. Nevladine organizacije ukazuju na broj požara, ali navode da su oni koji su podmetnuti u manjini.

Nepovoljni uslovi u izbjegličkim kampovima dovode do toga da se razmatra mogućnost podmetanja požara. Naime, saopšteno je da je požar na grčkom ostrvu Samos izazvan drvima za ogrjev koji su izbjeglice zapalile u šatorima da bi se zagrijale. Nakon požara u kampu Moria, izbio je još jedan zbog upotrebe električnog sistema i kablova u kampu Kara Tepe.

Uzrok požara u kampu Moria i dalje je nepoznat, ali se sumnja na moguće podmetanje. Lokalni mediji u Grčkoj iznijeli su mogućnost da su požar možda izazvale izbjeglice koje žive u kampu u znak protesta zbog karantinskih mjera koje se primjenjuju zbog pandemije COVID-19. Međutim, Aurelie Ponthieu iz organizacije "Ljekari bez granica" rekla je da su razlog požara imigracijska politika, humanitarna patnja i nasilje koje Grčka i Evropa sprovode godinama. Saopšteno je da su četiri izbjeglice uhapšene i osuđene na 10 godina zatvora zbog izazivanja požara u kampu.

Nakon požara u francuskom izbjegličkom kampu Grande-Synthe 2017. godine, Francois Guennoc, službenik "Auberge des Migrants", dobrovoljne organizacije za pomoć imigrantima, najavio je da oni više neće dozvoliti izgradnju velikih kampova. Prema Guennocovim riječima, veliki kampovi povećavaju vjerovatnoću požara, jer zahtijevaju složene električne instalacije.

- Šta učiniti? -

Porast masovnih ili pojedinačnih zahtjeva za status izbjeglice produžava cjelokupni proces podnošenja zahtjeva za dobijanje službenog izbjegličkog statusa.

Nakon toga, države, koje su uglavnom ciljne zemlje izbjeglica, izbjegavajući im dati status i pozivajući se na procedure, čine da izbjeglice tokom procesa podnošenja zahtjeva čekaju u kampovima što dovodi do ograničenih mogućnosti.

Za izbjeglice koje bježe od rata i nasilja, kampovi postaju kao novo borbeno polje. Ipak, treba napomenuti da će povećanjem broja migranata kampovi postati trajniji za izbjeglice. Iz tog razloga, kao što je već navedeno, neophodno je poboljšati nepovoljne uslove u kampovima. Trebalo bi izgraditi objekte tako da izbjeglice ne moraju paliti vatru radi grijanja ili kuhanja. Međunarodna zajednica treba da prepozna situaciju izbjeglica koje ne mogu zadovoljiti svoje osnovne potrebe.

Međunarodni izbjeglički režim, koji je uspostavljen Ženevskom konvencijom iz 1951. godine i Njujorškom deklaracijom iz 1967. godine, za regulisanje migracijskih kretanja u Evropi nakon Drugog svjetskog rata, trebao bi stupiti na snagu nakon požara, uglavnom u izbjegličkim kampovima u Evropi. Kampovski požari u zemljama u razvoju kao što je Bangladeš, gdje su infrastrukturne mogućnosti koje nude vlastitim građanima nedovoljne, ne smatraju se iznenađujućim za međunarodnu zajednicu. Međutim, nemogućnost evropskih zemalja da dodijele infrastrukturne resurse za takve osnovne potrebe je pitanje o kojem treba razgovarati.

Pored svega navedenog, važna je i saradnja međunarodnih organizacija i grupa za humanitarnu pomoć na tom planu te da se sprovode infrastrukturni radovi i mjere zaštite od požara u kampovima kako bi se otklonila eventualna šteta tokom i nakon požara.

IZVORI:

[1] UNHCR, "Refugee Camps", https://www.unrefugees.org/refugee-facts/camps/

[2] https://www.infomigrants.net/en/post/30853/fires-in-migrant-camps-most-fires-are-caused-by-bad-wiring

[3] https://www.nytimes.com/2020/08/14/world/europe/greece-migrants-abandoning-sea.html

[4] https://www.aa.com.tr/tr/dunya/turkiye-bangladeste-multeci-kampindaki-yanginda-tahrip-olan-sahra-hastanesini-yeniden-insa-ediyor/2195034

[5] https://reliefweb.int/report/bangladesh/rohingya-refugees-fear-another-disaster-waiting-happen-after-84-fires-just-four

[6] https://www.infomigrants.net/en/post/30853/fires-in-migrant-camps-most-fires-are-caused-by-bad-wiring

[7] https://www.dw.com/en/greece-refugee-camp-fire/a-54861061

[8] https://www.doctorswithoutborders.org/what-we-do/news-stories/news/greece-fires-destroy-europes-largest-refugee-camp

(Tekst je izvorno objavljen na turskom jeziku pod naslovom "ANALİZ - Mülteci Kamplarındaki Yangınlar: İhmaller Yumağı")

* Mišljenja iznesena u ovom članku pripadaju autoru i ne odražavaju nužno uređivačku politiku Anadolu Agency.