БРИСЕЛ (АА) - Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, денес изјави дека ова е „историски ден“ за Европската Унија откако преговарачите постигнаа прелиминарен договор за запирање на увозот на руски гас и целосно укинување на руските фосилни горива, изјавувајќи дека Европа „ја врти таа страница, и тоа засекогаш“.

„Ова е зората на нова ера, ерата на целосна енергетска независност на Европа од Русија, многумина веруваат дека ова би било невозможно“, изјави Фон дер Лајен пред новинарите во Брисел, нагласувајќи дека договорот означува крај на децениската енергетска зависност од Москва.

Според Европската комисија, увозот на руски гас од ЕУ и течен природен гас и преку цевковод, се намалил од 45 % на почетокот на војната во Украина на 13 % денес. Увозот на јаглен се намалил од 51 % на нула, додека увозот на сурова нафта се намалил од 26 % на 2 %.

Фон дер Лајен нагласи дека заедничките напори под програмата „REPowerEU“ ѝ овозможиле на Унијата да ја надмине „најтешката енергетска криза во последните децении“, при што ЕУ успеала да ги диверзифицира набавувачите, да склучи нови енергетски партнерства и значително да го забрза развојот на обновливи извори и нуклеарната енергија.

„Денес, половина од нашата електрична енергија доаѓа од обновливи извори, а ако ја погледнете нискојаглеродната енергија, како што се нуклеарната и обновливите извори, тоа е 74 % и ова е само почеток“, рече таа.

Таа додаде дека драматичното намалување на увозот на енергенти од Русија ги скратило приходите на Москва кои се користат за финансирање на војната против Украина.

Плаќањата за руски фосилни горива паднале од 12 милијарди евра месечно на почетокот на војната на 1,5 милијарди денес.

„И тоа е сè уште премногу. Целта е да стигнеме до нула“, рече таа.

Фон дер Лајен изјави дека ЕУ продолжува да го поддржува украинскиот електричен систем, досега испорачувајќи над 16.000 генератори и трансформатори, како и повеќе од 2 гигавати електрична енергија вклучени во мрежата на Украина.

Извршниот директор на Меѓународната агенција за енергија (IEA), Фатих Бирол, го поздрави договорот, опишувајќи го како крај на „пола век долга приказна“ во која Русија станала доминантен снабдувач на енергија во Европа. Тој го пофали „неверојатниот раст“ на обновливата енергија во Европа, кој пораснал за 40 % во последните три години, и посочи дека повеќе земји членки ги преиспитале претходните планови за укинување на нуклеарната енергија.

Пофалувајќи го брзото воведување на чиста енергија во Европа, Бирол рече дека производството на обновлива енергија се зголемило за 40 % во последните три години, опишувајќи го како „неверојатен раст“, и истакна дека неколку земји од ЕУ ги преиспитале претходните планови за постепено укинување на нуклеарната енергија.

Во соопштението се вели дека ЕУ „ефикасно и трајно“ ќе го запре увозот на руски гас и ќе се движи кон постепено укинување на руската нафта според привремениот политички договор постигнат од Европскиот парламент и Европскиот совет.

Блокот, според соопштението, останува посветен на обезбедување постепено укинување на целиот преостанат увоз од Русија до крајот на 2027 година.

Договорот, исто така, обезбедува „постепен, но траен“ крај на рускиот гас, при што увозот на течен природен гас (ЛНГ) ќе биде постепено укинат до 31 декември 2026 година, а гасот преку цевковод до септември 2027 година.