ANKARA

AA muhabirinin edindiği bilgiye göre, FETÖ'nün 15 Temmuz'daki darbe girişimine ilişkin ilk bilgilerin alınmasıyla Başbakan Binali Yıldırım, Başbakanlık Müsteşarı Fuat Oktay ve bazı bakanları aradı. Bunun üzerine Oktay ve bazı bakanların geldiği Çankaya Köşkü'nde Başbakan Yıldırım'ın talimatıyla kriz masası oluşturuldu.

Tankların önüne yatan vatandaşlar

Darbe girişimi sırasında Çankaya Köşkü ve çevresinde yaşananlar güvenlik kameralarına yansıdı. Darbe girişiminin başlamasının ardından, FETÖ'cü askerler, ele geçirilmesi planlanan ilk yerlerden olan Başbakanlık Çankaya Köşkü’ne tanklar ve helikopterlerle saldırdı.

Çankaya Köşkü'nün Atatürk Bulvarı'na bakan 1 No’lu giriş kapısındaki güvenlik kamerasına yansıyan kayıtlarda, elinde Türk bayrağı olan bir vatandaşın önce bayrağı sallayarak, daha sonra da yola yatarak, tank ve zırhlı araçların geçişine engel olmaya çalıştığı görüldü. 

Darbecilerin tanklarla köşkü işgal etmeye hazırlandığını duyan vatandaşların tank ve zırhlı araçların geçişini zorlaştırmak için köşkün çevresinde bulunan caddelere araçlarını park ettikleri de kayıtlara yansıdı. 

Vatandaşların ve taksi şoförlerinin, köşkün 3 ve 4 No’lu kapılarına gidiş istikametini araçlarıyla kapattığı dikkati çekerken, bunun üzerine tankların refüjü kullanarak geçtiği görüldü. Vatandaşlar, köşkün 5 No’lu kapısı önündeki tank ve zırhlı araçları engellemek için önce kol kola girerek yürüdü, daha sonra da yolun ortasına oturdu.

Karşılaştıkları direniş sonrasında geldikleri yöne dönmeye çalışan tank ve zırhlı araçların etrafını saran vatandaşlar ve polislerin, tankların üzerine çıkarak bazı askerlerle konuştukları görüldü. Bazı vatandaşların da araçlarıyla, kaçmaya çalışan tankların önüne geçtiği ve uzun süre takip ettikleri kameralara yansıdı. 

FETÖ üyesi darbeciler tarafından kullanılan tankların Çankaya Köşkü çevresinde dolaştığı dikkat çeken görüntülerde, helikopterin açtığı ateş sonrasında köşkün önündeki caddede bekleyen vatandaşlar siper alırken, polislerin de helikopter ateşine tabanca ve otomatik silahlarla karşılık verdiği görüldü. 

Vatandaşların köşk çevresinden ayrılan tankları da ellerinde Türk bayraklarıyla protesto etmeleri kameralara yansıdı.

Orgeneral Akar'ın Çankaya Köşkü'ne gelişi

Darbe girişimi sırasında rehin tutulduğu Akıncı 4. Ana Jet Üssü’nden helikopterle ayrılan Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi Akar'ın Çankaya Köşkü'ne gelişi de güvenlik kameralarının kayıtlarında yer aldı. 

Görüntülere göre, helikopterle köşke gelen Orgeneral Akar, makam aracına alınarak Başbakanlık Binası'nın D kapısına getirildi. Orgeneral Akar'ın binaya girişinde yanında, daha sonra tutuklanan Tümgeneral Mehmet Dişli'nin de yer aldığı görüldü. 

Başbakanlık Koordinasyon Merkezi kayıtları

Başbakanlık Müsteşarı'nın başkanlığında ve ilgili bürokratların katılımıyla, Çankaya Köşkü'nde kurulan Başbakanlık Koordinasyon Merkezi'nde FETÖ tarafından 15 Temmuz gecesi yaşanan darbe girişimi sırasında bürokratik mekanizmalara verilen tüm talimatlar, hazırlıklar ve yaşananlar kayıt altına alındı.

AA muhabirinin ulaştığı kayıtlar, Türkiye'nin önemli bir dönüm noktasından geçtiğini bir kez daha gösterdi.

Dakika dakika yaşananlar

Koordinasyon Merkezine gelen ilk bilgi Genelkurmay Başkanlığı yerleşkesinden silah sesi duyulduğu oldu. 

Saat 21.30 ile 22.00 arası Başbakanlık Kızılay binasındaki koruma personeli, Genelkurmay Başkanlığı yerleşkesinden silah seslerinin geldiğini, Koordinasyon Merkezi'ne iletti. Bu ihbar üzerine Silahlı Kuvvetler Komuta Harekat Kontrol Merkezi (SKHKM) yetkilileri arandı, cevap ise "Ani müdahale mangaları tarafından tatbikat yapılıyor" denildi. Bu arada Genelkurmay 2. Başkanı ve ilgili tüm askeri zevata telefonla ulaşma çabaları sonuçsuz kaldı. 

Saat 22.00-22.20 arasında Ankara'da Meclis ile Genelkurmay karargahının bulunduğu bölgede, F-16’ların alçak uçuş yapmaya başlaması üzerine tekrar SKHKM arandı ve yine aynı cevap verildi. 

F-16 uçaklarının hangi amaçla uçurulduğu, Genelkurmay Başkanlığına bir saldırı olup olmadığı, uçakların neden bu kadar alçaktan uçurulduğu yönündeki sorular ise yanıtsız kaldı.

Bu sırada askeri birlikler tarafından Boğaz köprülerinde yolların kesildiği haberi alındı. Gölbaşı Polis Özel Harekat Başkanlığı ile Havacılık Dairesi Başkanlığına, F-16 savaş uçakları ile askeri helikopterle hava saldırısı yapıldı, Ankara ve İstanbul’da bazı noktalarda tankların ve zırhlı personel taşıyıcıların sokağa çıktığı bilgileri de Koordinasyon Merkezi'ne ulaştı.

Silahlı müdahale talimatı

Gelen bilgilerdeki çelişkiler ve sahadan alınan duyumlar üzerine, Başbakanlık Müsteşarı Fuat Oktay, 22:10’da olağanüstü acil duruma geçilmesi talimatı verdi. 

İlgili bürokratlar Köşk’te toplantıya çağrılarak, Başbakanlık Çankaya Yerleşkesinde Koordinasyon Merkezi oluşturuldu. 

İçişleri Bakanlığı ve güvenlik birimleriyle kurulan ilk temaslar ve alınan duyumların ardından, 22:10’da başta Çankaya Köşkü olmak üzere resmi bina ve kurumlara yönelik havadan veya karadan muhtemel tüm saldırılara karşı silahlı müdahale talimatı verildi. 

Başbakanlık Koruma Dairesi Başkanlığı harekete geçirildi ve tüm personel göreve çağrıldı. Personele, ilave güvenlik önlemleri almaları, izinsiz geçişlere engel olmaları, silahlı müdahalelere hazır olmaları ve zırhlı araçlar dahil yardım talebinde bulunulması talimatı verildi.

Aynı sırada, İçişleri Bakanlığı ile temas kurularak, tüm valilikler ile il emniyet müdürlüklerinin alarma geçmeleri istendi. Ankara ile İstanbul başta olmak üzere kritik kamu binalarını ele geçirmek isteyenlere karşı silahlı müdahale yetkisi verildi. 

Bu arada Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi Akar başta olmak üzere kuvvet komutanları ile ilgili istihbarat birimlerine ulaşılmaya çalışıldığı ancak cevap alınamadığı da kayıtlarda yer aldı.

Genelkurmay Başkanlığı çevresinde silah sesleri duyulduğu ve komuta kademesinin rehin alındığı yönündeki bilgilerin kamuoyuna yansıması üzerine, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Sayın Başbakan’dan alınan talimatlar çerçevesinde, saat 22.30-23.00 arasında bakanlar, Çankaya Yerleşkesine intikal etmeye başladı.

Saat 22.45 itibarıyla Çankaya Köşkü üzerinde uçan dronlara Başbakanlık Koruma Dairesine bağlı korumalar tarafından uzun namlulu silahlar ile ateş edildi. 

Bu sırada, muhtemel dezenformasyonların takibi ve provokasyon ihtimallerinin incelenmesi için bir ekip görevlendirildi. 

Alınan duyumların netleşmeye başlaması ile beraber, 22:53’te Başbakan Binali Yıldırım’ın televizyon yayınına bağlanması talimatı alındı. 

22:56’da TRT ile ilk temas kuruldu. TRT’nin yayına bağlanamaması üzerine, 22:59’da NTV ile temasa geçildi ve 23:05’te NTV yayınıyla Türkiye, darbe teşebbüsüne dair ilk resmi bilgileri aldı. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamaları ve Başbakan Yıldırım’ın, Ankara’daki çalışmaların Köşk’te yürütülmesi talimatı üzerine, ilk etapta Köşk’e gelen bakanlarla çalışmalar sürdürüldü. 

Başbakan Yardımcısı Tuğrul Türkeş, Aile Ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Betül Sayan, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Süleyman Soylu, Milli Eğitim Bakanı İsmet Yılmaz, AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Yasin Aktay, AK Parti Genel Sekreteri Abdulhamit Gül, TBMM Grup Başkanvekili Mehmet Muş, Milletvekili Emrullah İşler ve Milletvekili Selçuk Özdağ’ın bulunduğu heyete, 00:13’te Çankaya Köşkü’ne gelen TBBM Başkanı İsmail Kahraman’ın katılımıyla önemli kararlar alındı. 

Bu doğrultuda, her ne pahasına olursa olsun, TBMM’nin açık tutulması, başta TRT olmak üzere işgal edilen tüm resmi kurum ve binaların işgalden kurtarılması, Cumhurbaşkanı’nın çağrısı üzerine meydanlara kalabalıkların ulaşması için gerekli çalışmaların yapılması kararlaştırıldı.

Bürokratik mekanizmalara verilen tüm talimatlar, Koordinasyon merkezi tarafından yürütülürken, aynı çerçevede, bakanlar ve siyasi parti liderlerinin darbeye karşı açıklama yapmalarının uygun olacağı görüşü öne çıktı. 

TBMM Başkanı Kahraman, 00:40’ta TBMM’ye geçmek için beraberindeki heyetle Çankaya Köşk’ünden ayrıldı. 

Köşkteki çalışmalar sabah saatlerine kadar sürdü

Köşkteki çalışmalar ise Başbakan Yardımcısı Türkeş’in makam odasında, Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş, Ulaştırma Bakanı Ahmet Arslan ve MGK Genel Sekreteri Seyfullah Hacımüftüoğlu’nun katılımıyla sabahın ilk saatlerine kadar devam etti.

Aynı heyete Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Süleyman Soylu, Milli Eğitim Bakanı İsmet Yılmaz, AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Yasin Aktay, AK Parti Genel Sekreteri Abdulhamit Gül, TBMM Grup Başkanvekili Mehmet Muş, Milletvekili Emrullah İşler ve Milletvekili Selçuk Özdağ da dahil oldu.

"Bu bir kalkışmadır, buna izin vermeyeceğiz" 

Saat 23.05'te Başbakan Binali Yıldırım, NTV'ye bağlanarak, "Bu bir kalkışmadır, buna izin vermeyeceğiz" açıklamasını yaptı.

Saat 23.00 ile 23.30 arasında Yenimahalle’de bulunan MİT karargahına helikopterle saldırılar düzenlendi. 

Aynı sıralarda, Meclis çevresinde askeri helikopter uçmaya başlamasıyla beraber, Genelkurmay Kavşağı'na çıkan yolların polis tarafından tutulması, Büyükşehir Belediyesine ait araçlar ve iş makineleri ile kritik kamu binaları giriş ve çıkışlarının kapatılması, tank ve zırhlı araç girişinin kat’i biçimde önlenmesi kararı alındı. 

TRT'nin işgali

TRT’nin işgali, 23:50’de darbe bildirisinin okunması ve Genelkurmay Başkanlığı internet sitesinde Yurtta Sulh Konseyi’nin bildirisi yayınlanması üzerine, alınan acil kararlar çerçevesinde adımlar hızlandırıldı. 

Önce TÜRKSAT Genel Müdürlüğü aranarak, TRT yayınlarının iletiminin durdurulması talimatı verildi. Digitürk, D-smart gibi paketler dahil tüm TRT yayınlarının iletiminin engellenmesi istendi ve internet ortamında yayın yapan platformlardan TRT yayınlarının durdurulması için işlem başlatıldı.

Bu sırada, Genelkurmay Başkanlığı, Kuvvet Komutanlıkları başta olmak üzere askeri tesislerin internet sitelerine erişim engeli getirilmesi için adım atıldı.

Vatandaş sokaklara çağrıldı

Saat 23.00-00.00 arasında da Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Başbakan Yıldırım, vatandaşları, darbe teşebbüsünü protesto için meydanlara davet etti.

Köşk’te Bakanlarla beraber bulunan AK Parti Genel Başkan Yardımcıları ve milletvekilleri, meydanlara çıkmak için tüm parti teşkilatlarının SMS yoluyla uyarılabileceği ve belediye başkanlarından da destek alınabileceği önerileri değerlendirildi ve harekete geçtiler. 

Aynı çerçevede, camilerde ezan veya sela okutturulabileceği görüşü öne çıkınca,  Diyanet İşleri Başkanlığı aranarak sela veya ezan okunmaya başlanması için hazırlık yapılması ve müftüler ile imamları hazır tutmaları istendi.

Uluslararası Basın Bilgilendirmeleri 

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, CNN Türk canlı yayınına bağlanarak, halka sokağa çıkma ve darbe girişimine karşı direnme çağrısında bulunmasının ardından yurdun tamamında halk darbe girişimine direnmek üzere meydanlara akın ediyordu. 

Bu sırada, darbe girişimine muhalefet partileri de tepki gösterdi, ilk olarak MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, ardından CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, darbe girişimine karşı açıklamalarda bulundu. Bu açıklamalarla beraber bakanların katıldığı canlı yayın programlarıyla ülke çapında darbe karşıtı gösteriler giderek güç kazandı. 

Bu arada, gecenin son dakikalarında, uluslararası basında darbenin başarılı olabileceğine dair bazı haberler öne çıkınca, Başbakanlık Müsteşarı’nın talimatı ile uluslararası basınla ilk temaslar 00.18 ile 00.30 arasında yapıldı. 

Kurulan temaslarda bir darbe girişimi olduğu iddiaları teyit edildi. 

Darbenin ordu içindeki FETÖ’cü yapılanma tarafından yapıldığı izlenimi olduğu; Cumhurbaşkanı ve Başbakan’ın çağrılarıyla ülke çapında darbe karşıtı gösteriler başladığı, darbecilerin saldırılarına rağmen 24 saat içinde, seçilmiş meşru hükümetin  tam kontrolü sağlayacağı yönündeki görüşler, ilk değerlendirme olarak paylaşıldı. 

Saat 01.00'de Koordinasyon Merkezine, Atatürk Bulvarı, Hoşdere Caddesi ve Genelkurmay civarında 6 tankın araçları ezerek ilerlediği, Genelkurmay çevresinde ve karargah içinde çatışma çıktığı, Ankara Emniyet Müdürlüğüne uçak, helikopter ve tankla atış yapıldığı bilgisi teyitli olarak ulaştı.

Zırhlı Araçlar Köşk Yolunda

Saat 01.28'de ise Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Bülent Bostanoğlu, "Komuta kademesi olarak bu girişimi kesinlikle kabul etmiyoruz" şeklinde açıklama yaptı. Ardından Genelkurmay Özel Kuvvetler Komutanı Tümgeneral Zekai Aksakallı, "Eşkiyalar başarılı olamayacaklar" dedi.

Saat 01.40'da Çankaya Köşk’ü beş nolu giriş önüne ateş ederek 5 zırhlı araç yaklaştı. Verilen talimat çerçevesinde, zırhlı araçlara silah kullanılarak karşılık verildi ve 100 kişilik bir vatandaş grubu ile birlikte, zırhlı araçlar püskürtüldü.

Saat 02.00'de ise Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez, minarelerden sela okunması çağrısında bulundu.

Öte yandan, TRT’deki işgal 02:55 civarında püskürtüldüğü bilgisi gelince, özel kanallara yönelik devam eden baskıya ve muhtemele saldırılara karşı direnişin güçlendirilmesi istendi. Bir yandan CNN Türk binasında darbe karşıtı protestoların güçlendirilmesi için görüşmeler yapılırken, diğer özel kanallara ait binaların civarında tedbirlerin artırılması için talimat verildi. 

Saat 03.22'den itibaren Meclis sabaha kadar sürecek şekilde aralıklarla yeniden bombalanmaya başlandı.

Saat 3.39'da Ankara İl Emniyet Müdürlüğü ikinci defa savaş uçağı ve helikopter tarafından vuruldu.

Erdoğan, İstanbul Atatürk Havalimanı'nda konuştu

Marmaris'te kaldığı otelden ayrıldıktan sonra İstanbul Atatürk Havalimanı'na gelen Cumhurbaşkanı Erdoğan, saat 04.00'de basın mensuplarının karşısına çıktı.

Saat 04.12'de Meclis, bir kez daha vuruldu ve Genelkurmay Başkanlığı çevresindeki askeri helikopterden halka ateş açıldı.

Saat 05.40'da Boğaziçi Köprüsü’nde top atışı yapılması nedeniyle bir TOMA alev aldı.

Teslim olmalar başladı

Saat 05.45'i gösterdiğinde bir yandan saldırılar sürerken, Harbiye’deki TRT İstanbul Radyosu'nu basan askerlerin teslim olduğu bilgisi ulaştı.

Saat 06.01'de İstanbul Boğazı, deniz ulaşımına kapatıldı. Saat 06.23'te Beştepe’deki Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'ne bomba atıldı. Saat 06.40'da Boğaziçi Köprüsü'ndeki askerler, teslim oldu.

Saat 06.50'de Genelkurmay Başkanlığı'na vekaleten 1. Ordu Komutanı Ümit Dündar getirildi.

Saat 07.15'de Çerkezköy'deki 3. Zırhlı Tugay'dan İstanbul'a 15 tank sevk edildi. Saat 07.24'te Malatya'daki 2. Ordu Komutanlığı önünde silahlı çatışma çıktı, İstanbul'da Marmaray seferleri durduruldu.

Saat 07.45'te Genelkurmay'dan çıkan tanktan barikat için yolda park eden kamyonlara ateş açıldı. Aynı dakikalarda, Güvercinlik Kara Havacılık Okulu'na jandarma ve polis tarafından operasyon yapılması istendi, operasyona destek amacıyla vatandaşların ve belediye iş makineleri alana yönlendirildi. Buradaki darbe yanlısı askerler, helikopterler ile Akıncı Üssüne geçti.

Saat 08.00 olduğunda ise Ankara Kazan'daki Akıncı Ana-Jet üssünden uçakların kalkmasını engellemek için, Üssün yakıt ikmal borularının vanaları kapatıldı, elektrik, internet, telefon, suları kesildi. Vatandaşların, polislerin ve belediye iş makinelerinin buraya yönlendirilmesi sağlandı. Bunun üzerine Ankara Kazan'daki Akıncı Ana-Jet üssünden uçakların kalkmasını engellemek isteyen vatandaşlara yaylım ateşi açıldı ve 5 kişi şehit oldu, 40 kişi de yaralandı.

Türkiye, 12.15'te rahat bir nefes aldı

Saat 08.32'de Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi Akar, götürüldüğü Akıncılar'daki 4. Ana Jet Üs Komutanlığı'na düzenlenen operasyon sonucu kurtarıldı ve Çankaya Köşkü’ne getirildi. 

Bu olaydan 4 dakika sonra ise Jandarma Genel Komutanlığı, Emniyet Özel Harekat polislerince ele geçirildi, karargahtaki Fetullahçı Terör Örgütü’ne mensup askerler etkisiz hale getirildi.

Saat 09.19'da Antalya, Niğde ve çeşitli illerden özel harekat polisleri başkente sevk edildi.

Saat 09.40'ta Genelkurmay Başkanlığı'ndan çıkan 200'e yakın silahsız er ve erbaş polise teslim oldu. Bu dakikalarda darbe girişimiyle ilgili başlatılan soruşturmalar kapsamında ülke genelinde gözaltına alınan FETÖ üyesi sayısı bin 563'e ulaştı.

Saat 11.00'i gösterdiğinde de Genelkurmay Başkan Vekilliği’ne getirilen Orgeneral Ümit Dündar, basın açıklaması yaptı.

Saat 12.15'te ise Başbakan Binali Yıldırım, yanına Orgeneral Akar'ı da alarak Çankaya Köşkü’nde basın karşısına çıktı ve darbe girişiminin başarısız olduğunu açıkladı.

Uluslararası basına verilen mesajlar

Çankaya Köşkü’ndeki Koordinasyon Merkezi, alınan kararların uygulamaya sokarken, bir yandan da uluslararası basını bilgilendirme çalışmalarının merkezi haline geldi. İlk temas 00:18’de kurulurken, saat 01’den itibaren saat 07’ye kadar aralıksız bir biçimde sürdürüldü. 

Yürütülen temaslarda, şu görüşlere yer verildi:

"Bu gece Türk demokrasisine bir saldırı yaşanmıştır ve darbe girişimi yaşanmıştır. Darbe girişimi, ordu içindeki bir grubun kalkışmasıdır. İlk tahminimiz bu grubun FETÖ olduğu yönündedir. Kesinlikle ordunun emir-komuta zinciri içinde gerçekleşmemiştir. Yaptıkları açıklamalar bundan dolayı geçersizdir ve Türk ordusunu temsil etmemektedir. Ordu içinde aktif görevde olan bir çok komutan, TV yayınları ile meşru hükümetin yanında olduklarını açıklıyorlar peşpeşe. Seçimle işbaşına gelmiş Cumhurbaşkanı ve Hükümetimiz görevlerinin başındadır ve hiçbir şekilde demokrasinin altını oyma girişimlerine boyun eğilmeyecektir. Darbeciler en ağır şekilde bu yaptıklarının hesabını verecekler. Birçok noktada kontrol demokrasi yanlısı güçlerde. Tahminimiz 24 saat içinde tam kontrolün demokrasi yanlısı güçlerin eline geçeceği şeklindedir. Dünyaya çağrımız, Türk halkıyla dayanışma içinde olduklarını göstermeleridir."