Turqia, Kulturë

"Njeriu i artë" 2.500 vjeçar ekspozohet në Turqi

"Njeriu prej ari" që ekspozohet në Muzeun e Qytetërimeve të Anadollit ndodhet në mesin e argumenteve të rëndësishëm që vërtetojnë kulturën turke dhe thellësinë brenda historisë së qytetërimit

Eda Özdener  | 15.09.2019 - Përdıtësım : 16.09.2019
"Njeriu i artë" 2.500 vjeçar ekspozohet në Turqi Foto: Esra Hacıoğlu/AA

Ankara

Në Turqi ka mbërritur për t’u ekspozuar armatura e njeriut me veshje prej ari i njohur ndryshe si "njeriu prej ari" i cili është gjetur gjatë punimeve ndërtuese në Kazakistan dhe i cili mendohet se i përket një perandori ose djalit të tij princit për shkak të më shumë se 3 mijë pllakash ari të përpunuara që ndodhen mbi të, raporton Anadolu Agency (AA).

Armatura e cila ekspozohet në Muzeun e Qytetërimeve të Anadollit në kuadër të projektit të Kazakistanit "Njeriu prej ari në muzetë botërore", ndodhet në mesin e argumenteve të rëndësishëm që vërtetojnë kulturën turke dhe thellësinë brenda historisë së qytetërimit.

Mbi "Njeriun me veshje ari" i cili u gjet gjatë punimeve ndërtimore në vitin 1969 në rajonin Yedisu të Kazakistanit ndodhen mbi 3 mijë pllaka në formë trekëndëshi ku janë përpunuar me motive të ndryshme si leopard, pars, dashi, dreri, dhie, kali dhe të zogjve.

2500 yıllık Altın Elbiseli Adam Türkiye'de

Kazakistan'da inşaat çalışmaları sırasında bulunan, üzerindeki 3 binden fazla el işlemesi altın plaka nedeniyle bir hakana ya da oğlu tegine ait olduğu düşünülen Altın Elbiseli Adam zırhı Türkiye'ye getirildi. Kazakistan'ın "Altın Elbiseli Adam Dünya Müzeleri'nde" projesi çerçevesinde Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde sergilenmeye başlanan zırh, Türk kültürünün ve medeniyetinin tarih içindeki derinliğini ortaya koyan önemli argümanlar arasında yer alıyor. ( Esra Hacıoğlu - Anadolu Ajansı )

Veshja e cila përbëhet një mantel me jakë V që mbyllet nga e djathta në të majtë, pantallona të ngushta kalorësi, çizme të shkurtra poshtë gjurit, tërheq vëmendjen me kapelën e saj prej 65 cm. Në kapelën e cila në majë ka një motiv me dhi të egër tërheq vëmendjen gjithashtu kali me dy krahë i cili simbolizon perëndinë e diellit me 4 shigjeta, që simbolizojnë mbizotërimin e botës.

Krahas mantelit dhe kapelës në armaturë ndodhen edhe një shpatë e gjatë e veshur me ar me 150 madhësi të ndryshme, një thikë gjysmë lëkurë dhe gjysmë dru, si dhe kamxhiku i përpunuar me ar. Po ashtu "njeriu prej ari" ka edhe një unazë që mendohet se është përdorur si vulë.

Pjesët që ndodhen pranë armaturës së nxjerrë nga varri i quajtur si "Issyk Kurgan" vërtetojnë se turqit kanë formuar një qytetërim dhe një shtet të madh para 2.500 vjetëve dhe se kanë përdorur gjuhët e tyre të shkruara.

Dy rreshta mbishkrimi që ndodhen mbi një garuzhdë argjendi me bisht të thyer që është nxjerrë nga dhoma e varrit, konsiderohen teksti më i vjetër turk. Shumica e shkencëtarëve bashkohen në mendimin se mbishkrimi ka kuptimin "Djali i Khanit vdiq në moshën 23 vjeç, ngushëllime popullit Issyk".

Kjo vepër e rrallë 2.500 vjeçare, trashëgimi e përbashkët kulturore e botës turke, që reflekton besimet turke, rregullin shtetëror dhe pikëpamjet mitologjike do të vizitohet deri më 12 tetor.

"Njeriu i artë, është Tutankamuni i nomadëve"

Ambasadori i Kazakistanit në Ankara, Abzal Saparbekuly, në një deklaratë për AA lidhur me ekspozitën tha se armorja e njeriut të artë e përcaktuar se i përket shek.5 para erës sonë, është një vepër e rrallë e cila vërteton thellësinë e historisë së turqve.

Pasi ka shpjeguar se “njeriu i artë” është gjendur gjatë punimeve të një rruge në Issyk Kurgan, ambasadori Saparbekuly, është shprehur: "Historia është shumë interesante. Gjatë punëve rrugore, makinat që kalonin pranë një kodre të madhe përballen me disa gjetje ari. Pastaj fillojnë gërmimet. Gjendet kjo vepër e përpunuar plotësisht me ar. Është një gjetje shumë e rëndësishme për sa i përket përpunimit të arit dhe vlerave shpirtërore të asaj periudhe".

Gjatë gërmimeve në Issyk Kurgan janë gjetur mbi 4 mijë vepra arkeologjike, ka rikujtuar Saparbekuly, i cili ka theksuar më tej se "Themeluesi i Kazakistanit, presidenti Nursultan Nazarbayev, lidhur me këtë gjetje thotë se ‘Njeriu i artë, është Tutankamuni i nomadëve’. Është një vepër e rëndësishme nga pikëpamja historike. Varri (Kurgani) i njeriut të artë është vendi i dytë pas varrit të Tutankamunit nga ku janë nxjerrë më shumë sende". 

Saparbekuly, bëri të ditur se pas Issyk Kurgan në vende të ndryshme të Kazakistanit janë gjetur edhe "5 meshkuj dhe gra të arta" të cilët janë trashëgimi e periudhës së Skithëtve (Saka). Njeriu i artë tregon se historia jonë nuk fillon vetëm nga periudha e Göktürks, por që nga Hunët dhe Skithët (Saka).

Duke shpjeguar se ekspozita është hapur në Bjellorusi, Rusi, Azerbajxhan, Kinë, Poloni, Korenë e Jugut, Uzbekistan dhe Maqedoninë e Veriut, ambasadori Saparbekuly tha se “njeriu i artë” do të dërgohet në vendet e Lindjes së Largët, kryesisht në Malajzi dhe në Evropë dhe Amerikë.

"Ekzistenca e një pasurie dhe civilizimi të tillë historik dhe kryevepra e artit e qëndisur me ar, në një vend nomad si Kazakistani i mahnit të gjithë", tha Saparbekuly, i cili ka bërë të ditur se të gjithë vendet ku ka vajtur “njeriu i artë” është treguar interes.

Edhe mbishkrimi më i vjetër turk në ekspozitë

Saparbekuly shpjegoi se në Muzeun e Qytetërimeve të Anadollit ekspozohen 207 objekte, të cilët u zbuluan nga 7 rajone në Kazakistan, duke përfshirë një garuzhdë argjendi mbi të cilën ndodhet mbishkrimi më i vjetër turk.

“Sendet e vlefshme në ekspozitë do t'i bëjnë vizitorët të ndiejnë jetën dhe frymën e periudhës. Unë i ftoj vëllezërit tanë turq, artdashësit, dashamirët e historisë dhe të gjithë njerëzit e Ankarasë që për të njohur tokën dhe historinë e tyre të vizitojnë ekspozitën, e cila do të zgjasë deri më 12 tetor", tha Saparbekuly.

Në ueb-faqen e Anadolu Agency mbi sistemin rrjedhës të lajmeve të AA një pjesë e lajmeve të ofruara ndaj abonentëve publikohen duke u përmbledhur. Për abonim ju lutemi na kontaktoni.