Tam adı Mehmet Tevfik Fikret olan şair, 26 Aralık 1867'de, Hariciye Kaleminde memurluk ve çeşitli vilayetlerde mutasarrıflık yapan Çankırılı Hüseyin Efendi ile ailesi sonradan Müslüman olan Sakız Adası Rumlarından Hatice Refia Hanım'ın oğlu olarak İstanbul Aksaray'da dünyaya geldi.

Refia Hanım 1879'da gittiği hacdan dönüş yolunda kolera salgını yüzünden vefat edince, Tevfik Fikret henüz 12 yaşındayken öksüz kaldı.

Fikret, babası Hüseyin Efendi, Arabistan'a sürgüne gönderilince, kız kardeşi Sıdıka ile anneannesinin yanında kalmaya başladı.

Eğitimine Mahmudiye Rüştiyesinde başlayan Fikret, Galatasaray Lisesine (Mekteb-i Sultani) devam ederek, Recaizade Mahmut Ekrem ve Muallim Naci'den dersler aldı.

İlk şiiri Tercüman-ı Hakikatte yayımlandı

Lise birinci sınıftayken, Nazmi mahlasıyla gazel tarzında yazdığı ilk şiiri, hocası Muallim Fevzi sayesinde Tercüman-ı Hakikatte (1884-1885) yayımlanan şair, 1888'de liseyi birincilikle bitirdi.

Çeşitli görevlerde memurluk yaptığı sırada kuzeni Nazime Hanım'la 1890'da dünya evine girdi. Fikret çiftinin Haluk adını verdiği ve Haluk'un Vedaı eserine ilham olan oğulları, 1895'te dünyaya geldi.

Ticaret Mekteb-i Alisinde hat ve Fransızca dersleri vererek, 1891'de "Mirsad" dergisinin açtığı şiir yarışmasında birincilik kazanınca edebiyat çevrelerinde adını duyurmaya başlayan Fikret, 1892'de Galatasaray Lisesine Türkçe öğretmeni olarak atandı.

Tevfik Fikret, 1894'te "Malumat" dergisini çıkaranlar arasında yer aldı. Yaşadığı dönemde hükümetin memur maaşlarında kesinti yapmasını protesto için görevinden ayrılan Fikret, 1896'da Servet-i Fünun Dergisinin Yazı İşleri Müdürlüğüne getirildi.

Dergi onun döneminde Edebiyat-ı Cedide'nin yayın organı kimliği kazandı. Aynı yıl Türkçe öğretmeni olarak Robert Kolejine girdi. Aydınlar üzerinde süren yoğun baskılar nedeniyle birkaç kez gözaltına alınan şair, bir süre sonra dergideki görevinden ayrıldı.

Eşi ve oğluyla Aşiyan'a yerleşti

Robert Kolejinin yanında, 1906'da ev yaptırıp "Aşiyan" adını veren Fikret, eşi ve oğlu Haluk'la buraya yerleşti.

Fikret, 1908'de 2. Meşrutiyet'in ateşli savunucularından biri oldu, Hüseyin Kazım Kadri ve Hüseyin Cahit Yalçın ile "Tanin" gazetesini kurdu. Gazete İttihat ve Terakki'nin yayın organı haline getirilmek istenince, Fikret karşı çıkarak Tanin'den ayrıldı.

Şair Fikret, Galatasaray Lisesi Müdürlüğü yaparken, 31 Mart olaylarını protesto için görevinden ayrıldı ancak öğrencileri ve Maarif Nazırı Nail Bey'in ısrarlarıyla görevine geri döndü.

Fikret, daha sonra yeni Maarif Nazırı Emrullah Efendi ile anlaşamayınca bir daha dönmemek üzere görevini bıraktı. İttihat ve Terakki iktidarına da karşı çıkan Fikret, Aşiyan'daki evine çekildi.

Şeker hastalığına yakalanan Tevfik Fikret, kolundan olduğu bir ameliyatın ardından 48 yaşında 19 Ağustos 1915'te yaşamını yitirdi ve Eyüpsultan'daki aile mezarlığına defnedildi.

Türk şiirine yeni ufuklar aralayan şairin mezarı daha sonra Aşiyan'daki müze evine taşındı.

Tevfik Fikret'in bazı eserleri şöyle:

"Rübab-ı Şikeste, Tarih-i Kadim, Haluk'un Defteri, Rübab'ın Cevabı, Şermin, Hasta Çocuk, Sis, Millet Şarkısı, Doksan Beşe Doğru, Han-ı Yağma, Balıkçılar, Haluk'un Çocukluğu, Rübab-ı Cevab, Bir İçim Su, Verin Zavallılara, Ferda, Yeşil Yurt, İnanmak İhtiyacı."