MALATYA - ORHAN YOLDAŞ

Malatya'da üreticiler çil hastalığı ve doludan zarar gördüğü için düşük kalite kabul edilen kayısıları çok düşük bedeller karşılığında meyve suyu fabrikalarına vermek yerine kurutmaya başlayınca, firmalar meyvenin kilogramına ödedikleri 25 kuruşu 40 kuruşa çıkardı.

Türkiye'nin 17 milyonluk kayısı ağacı varlığının yaklaşık 8 milyonluk kısmına sahip, "dünya kayısı başkenti" olarak anılan Malatya'da, yaklaşık 50 bin aile geçimini bu meyvenin üretiminden sağlıyor.

Kayısının olgunlaşma döneminde etkili olan dolu meyvelerde hasar oluşturdu, yağmur ise meyvede çil hastalığına yol açtı. Dolu yarası ve çil hastalığından dolayı ürünün kalitesinin düşmesi nedeniyle üretici ekonomik anlamda zarara uğradı.

Üreticiler buna rağmen kalitesi düşük kayısıları hem hasat ederek ekonomiye kazandırmaya hem de alın terlerinin karşılığını almaya çalışıyor.

Meyve suyu üreticilerinin hasadın başlangıcında kalitesi düşük kayısıyı kilogramı 25 kuruştan satın alması çiftçilerin tepkisine neden oldu. Üreticiler dolu yarası olan kayısıları kurutmaya başlayınca meyve suyu fabrikalarına giden ürün azaldı.

Bunun üzerine firmalar kalitesi düşük kayısının kilogram fiyatını yüzde 60 artışla 40 kuruşa yükseltti.

Yeşilyurt Ziraat Odası Başkanı Doğan Solmaz, AA muhabirine yaptığı açıklamada, meyve suyu üreticilerinin hasat sezonunun başlangıcında hasarlı kayısının kilogramını 25 kuruşa aldığını söyledi.

Üreticileri hasarlı kayısıları düşük fiyata satmamaları yönünde uyardıklarını belirten Solmaz, şöyle devam etti:

"Üreticileri fiyat konusunda uyardık. Üreticiler kayısıları götürmeyince, meyve suyu üreticileri hasarlı kayısının kilogram fiyatını yüzde 60 artırarak 40 kuruş yaptı. Aslında bu fiyat da maliyeti karşılamıyor. Üreticiler ekonomiye katkı sağlamak amacıyla hasarlı kayısıları bahçede zayi etmeden ekonomiye kazandırmanın peşinde fakat bu çalışmanın karşılığını alıcılardan görmüyor. 4 kilo yaş kayısıdan bir kilo çekirdek çıkıyor. Kükürtsüz çekirdeğin kilogramını 3,50 liradan üreticiden alıyorlar. Meyve suyu üreticileri şu an aldıkları kayısının çekirdeğinin parasını bile üreticiye vermiyor."

Dolu yarası olan kayısılar gün kurusu yapılabilir

Üreticilere dolu yarası bulunan hasarlı kayısıları "gün kurusu" yapmalarını tavsiye eden Solmaz, şunları kaydetti:

"Rusya ve Çin'e kayısı ihracatının artmasını bekliyoruz. Dolu yarası olan hasarlı kayısıları üreticilerimiz gün kurusu yaparlarsa bugünkü fiyatın çok daha üstünde değere satabilirler. Çünkü 2014 yılında Rusya'ya yapılan kayısı ihracat rakamlarına şu ana kadar ulaşamadık. Geçmiş yıllarda yaşanan don olayı nedeniyle yeterli ihracat yapamadık ve farklı ülkeler o pazara girdi. Elek altı diye tabir ettiğimiz kalitesi düşük kayısıların bu yıl para edeceğini düşünüyoruz. Malatya kayısısının şeker oranı yüksek, Avrupa'da da meyve sularında glikozu yasakladılar. Bu nedenle meyve suyu üreticilerinin bizim kayısıya ihtiyacı var."

Üreticilerin kaliteli yaş kayısının kilogramını 3 liradan sattığını dile getiren Solmaz, ürünün market ve manavlarda ise 5-7 lira arasında alıcı bulduğunu bildirdi.

Kayısı üreticisi Hüseyin Güngör de akaryakıt, gübre, ilaç fiyatları ve işçi ücretlerinin girdi maliyetlerini yükselttiğini, geçmiş yıllara göre kayısıdan daha az gelir elde ettiklerini belirterek, "1970'lerden 1980'lere kadar 3 ton kayısı sattığımızda traktör alıyorduk. İşçilik ücreti, mazot ve gübre fiyatları çok yüksek." dedi.