ABD Başkanı Donald Trump'ın, Hazine Bakanı Scott Bessent, Ticaret Bakanı Howard Lutnick ve ABD Ticaret Temsilcisi Jamieson Greer'in, 9 Haziran'da ticaret anlaşmasıyla ilgili Çinli yetkililerle görüşeceğini duyurmasının ardından Çin tarafı da görüşmeyi doğruladı.

Çin Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, Ekonomik İlişkilerden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Hı Lifıng'ın 8-13 Haziran tarihlerinde İngiltere'yi ziyaret edeceği, burada Çin-ABD ekonomi ve ticaret istişare mekanizmasının ilk toplantısının yapılacağı belirtildi.

Çin, nadir toprak elementleri ihracatı için bazı lisanslara onay verdiğini bildirdi

Öte yandan, Çin Ticaret Bakanlığından yapılan açıklamada, nadir toprak elementlerinin hem askeri hem sivil kullanıma yönelik özellikleri bulunduğuna işaret edilerek, Çin'in gerek ulusal güvenliğini ve çıkarlarını korumak gerekse de uluslararası yayılmanın önlenmesine ilişkin yükümlülüklerini yerine getirebilmek için bu maddelere ihracat kontrolü uyguladığı belirtildi.

Son yıllarda robot ve elektrikli araç gibi bazı endüstrilerin gelişimiyle beraber orta ve ağır nadir toprak elementlerine olan talebin sivil alanda arttığının gözlendiği aktarılan açıklamada, Çin'in sorumlu bir ülke olarak farklı ülkelerin bu alandaki makul ihtiyaçlarını ve endişelerini anladığı ve buna uygun olarak ihracat lisanslarını gözden geçirdiği ifade edildi.

Açıklamada bazı ihracat lisanlarına onay verildiği, koşulları yerine getiren diğer lisans başvurularının onaylanmasının sürdürüleceği belirtilerek, Çin'in ihracat kontrollerine dair ilgili ülkelerle iletişimi ve diyaloğu güçlendireceği kaydedildi.

Çin küresel arzın büyük bölümünü karşılıyor

İhracat kontrollerine ilişkin açıklamanın, ABD Başkanı Donald Trump'ın Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile 5 Haziran'da yaptığı telefon görüşmesinin ardından gelmesi dikkati çekti.

Washington yönetimi, Pekin'in tarife müzakerelerinde varılan uzlaşmaya rağmen nadir toprak elementlerinin ihracatına getirdiği kontrolleri kaldırmaması nedeniyle müzakerelerin tıkandığını ileri sürmüştü.

Çin, ABD'nin çip sektörü başta olmak üzere teknoloji alanında uyguladığı kısıtlamalara karşılık olarak, küresel arzın büyük bölümünü karşıladığı nadir toprak elementlerine kısıtlama ve kontroller getirmişti.

Biden yönetiminin Aralık 2024'te çip sektöründe getirdiği ihracat kısıtlamalarına galyum, germanyum ve antimuan ihracatını kısıtlayarak karşılık veren Çin, Trump yönetiminin şubat ayındaki ilk tarife artışına karşı ise tungsten, tellür, bizmut, molibden ve indiyum ihracatına kontrol getirmişti.

Pekin yönetimi, ABD'nin "karşılıklı tarifeler" kapsamındaki tarife artışına karşı da samaryum, gadolinyum, terbiyum, disprosyum, lütesyum, skandiyum, itriyum ve alaşımlarının olduğu 7 kategorideki nadir toprak elementini ihracat kontrol listesine almıştı.

17 grup nadir toprak elementinin yaklaşık 90'ını üreten Çin, ihracat kısıtlamaları ve kontrolleriyle bu alandaki küresel hakimiyetini de ekonomik bir koza çevirme niyetini ortaya koymuştu.

ABD ile Çin arasındaki tarife restleşmesi ve ilişkilerde gerilim

ABD Başkanı Donald Trump, 2 Nisan'da aralarında Çin'in de olduğu ticaret ortaklarına ek gümrük vergileri açıklamış, Çin'in karşılık vermesiyle iki ülke arasında başlayan tarife restleşmesi sonunda ABD, Çin'e uyguladığı gümrük tarifesini yüzde 145'e kadar çıkarmış, Çin de ABD'ye yüzde 125 gümrük tarifesi getirmişti.

Tırmanan ticari gerilim sonrasında ABD'li ve Çinli yetkililer, 10-11 Mayıs'ta tarife müzakereleri için İsviçre'nin Cenevre kentinde bir araya gelmiş ve karşılıklı gümrük vergilerini 90 gün boyunca düşürme kararı almıştı. Görüşmenin ardından 14 Mayıs itibarıyla ABD'nin, Çin mallarına uyguladığı gümrük vergisini 90 gün için yüzde 145'ten yüzde 30'a, Çin'in de ABD mallarına uyguladığı vergiyi yüzde 125'ten yüzde 10'a düşürmesi kararlaştırılmıştı.

ABD Başkanı Trump, 30 Mayıs'ta yaptığı açıklamada, Çin'i Cenevre'de varılan anlaşmanın büyük bölümünü ihlal etmekle suçlamış, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile bunu konuşacağını ve sorunun çözülmesini umduğunu ifade etmişti.

Washington yönetimi, Pekin'in uzlaşmaya rağmen nadir metallerin ihracatına getirdiği kontrolleri kaldırmadığını ileri sürmüş, buna karşılık olarak yapay zeka çiplerinin ihracatına kontrol getirmiş, çip tasarımında kullanılan yazılımların Çin'e satışını durdurmuş ve Çin Komünist Partisi (ÇKP) ile bağlantılı veya kritik araştırma alanlarında çalışan Çinli üniversite öğrencilerinin vizelerini iptal edeceğini açıklamıştı.

ABD Başkanı Donald Trump ve Çin Devlet Başkanı Şi, 5 Haziran'da iki ülke arasında karşılıklı tarife artışlarıyla tırmanan ticaret geriliminin ardından ilk kez telefonda görüşmüş, görüşmede tarafların, iki ülkeden heyetlerin Cenevre'de varılan mutabakatın uygulanması için çalışmayı sürdürmesi konusunda anlaştığı bildirilmişti.