ANKARA 

Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International) ve bazı sivil toplum kuruluşları, 1 milyondan fazla Müslüman Uygur Türkünün toplama kamplarında tutulduğu Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne gözlemci heyeti göndermesi için Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Konseyi'ni göreve çağırdı.

Uluslararası Af Örgütü, İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), Dünya Uygur Kongresi ile çok sayıda bölgesel ve uluslararası sivil toplum kuruluşunun imzaladığı ortak bildiride, Müslüman Uygur Türklerinin maruz kaldığı insan hakları ihlalleri konusunda BM İnsan Hakları Konseyi'ne çağrı yapıldı.

Bildiride, İnsan Hakları Yüksek Komiseri'nin durumu değerlendirmek ve bir sonraki ilgili oturumda toplama kamplarında tutulan Uygur ve diğer Müslümanların durumuna ilişkin gerçekleri ortaya koymak için bölgeye gözlemci heyeti göndermesi çağrısı yapılırken, Çin'in bu heyete bölgede "bağımsız, sınırsız ve denetimsiz" gözlem izni vermesi gerektiğine işaret edildi.

Çin'e "insan haklarının en yüksek standartlarına uyması" çağrısı yapılan bildiride, Pekin yönetiminin üyesi olduğu konseye yönelik yükümlüklerini yerine getirmesi gerektiğinin altı çizildi.

Çin'e uluslararası alandan tepkiler

Uluslararası insan hakları kuruluşları, Sincan'da milyonlarca Uygur'un "yeniden eğitim" gerekçesiyle toplama kamplarında tutulduğunu bir süredir dünya kamuoyu gündemine getiriyor.

BM Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılması Komitesi'nin Çin'de ayrımcılığa uğrayan topluluklarla ilgili Cenevre'de düzenlediği toplantıya katılan insan hakları kuruluşları, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde yerel yöneticilerin siyasi olarak sakıncalı tutumlar içinde olduğunu iddia ettiği bireyleri siyasi eğitim merkezlerinde alıkoyduğunu bildirmişti. Örgüt temsilcileri, herhangi bir yargı kararına dayanmadan hürriyetinden alıkonulan kişi sayısının milyonları bulduğunu dile getirmişti.

HRW, bir süre önce yayımladığı raporda, son iki yılda Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde çok sayıda kişinin "önleyici polisiye tedbiri" adı altında suçsuz yere alıkonulduğu ve siyasi açıdan tehlikeli olarak değerlendirilen bireylerin herhangi bir yargı kararı olmaksızın "siyasi eğitim merkezleri" denilen gözaltı merkezlerine gönderildiği iddialarına yer vermişti.

Dışişleri Bakanlığının tepkisi

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy, önceki gün yaptığı yazılı açıklamada, Çin makamlarının Uygur Türklerine yönelik sistematik asimilasyon politikasının insanlık adına büyük bir utanç kaynağı olduğunu belirtmişti. Çin makamlarını, Uygur Türklerinin temel insan haklarına saygı göstermeye ve toplama kamplarını kapatmaya davet eden Aksoy, "Türk kamuoyunun ağır insan hakları ihlalleri konusundaki tepkisinin Çin makamlarınca dikkate alınmasını bekliyoruz." ifadesini kullanmıştı.

ABD Kongresi’nde görüşülmeye devam eden bir yasa tasarısı da ABD'nin Çin'e Uygur Türklerine yönelik ağır insan hakları ihlalleri nedeniyle yaptırım uygulamasını talep ediyor. 

Muhabir: Tevfik Durul