Orhun Abidelerinin Ülkesi: Moğolistan

ANKARA - Tuğçenur Yılmaz

Orhun Abidelerinin ülkesi olarak bilinen Moğolistan, yüzyıllardır kaybolmayan göçebe kültürü, kadim tarihi ve doğal güzellikleri ile dikkati çekiyor.

Başbakan Binali Yıldırım'ın resmi ziyaret gerçekleştireceği Moğolistan, içinde Türk kelimesinin geçtiği en eski Türkçe metinleri barındıran Orhun Abidelerine ev sahipliği yapıyor.

Kuzeydoğu Asya bölgesinde, iki büyük komşusu Rusya ve Çin arasında yer alan Moğolistan'ın en batısı, Kazakistan'a sadece birkaç kilometre uzaklıkta olmasına rağmen Moğolistan'ın bu ülkeyle sınırı bulunmuyor.

Moğolistan, 1,5 milyon kilometrekarelik geniş yüzölçümü ile dünyada en geniş topraklara sahip 19. ülke konumunda olmasına rağmen 3 milyon nüfusu ile en az nüfus yoğunluğuna sahip ülkelerden biri olmasıyla dikkati çekiyor.

Denize kıyısı bulunmayan ve güneydoğusunda Gobi Çölü bulunan Moğolistan'ın sahip olduğu karasal iklim ve dağlık arazinin etkisiyle ülke nüfusunun yaklaşık yüzde 40'ı başkent Ulanbator'da yaşıyor. Ülkede, bu nedenle başkent dışındaki illerde şehirleşme oldukça az.

Moğolistan nüfusunun yüzde 94'ünü Moğollar, yüzde 6'sını Kazaklar oluşturuyor. Moğolca konuşulan ülkede Tugruk para birimi kullanılıyor.

Budizmin yaygın olduğu Moğolistan'da Hristiyanlık, İslam ve Şamanizm de kabul edilen dinler arasında bulunuyor.

Siyasi Durum

Moğolistan, 1912'de Çing hanedanlığının yıkılmasıyla bağımsızlığını ilan etse de Sovyetler Birliği ve Çin dışında uluslararası camiada 1945'e kadar tanınmadı.

Birleşmiş Milletler'e (BM) 1961'de üye olan Moğolistan, 1990'da gerçekleşen Demokratik Devrim ile demokratik parlamenter sisteme geçiş yaptı.

Ülkede 2016'da gerçekleştirilen genel seçimlerde, Moğolistan Halk Partisi, 76 üyeli parlamentoda 65 sandalye kazandı ve Başbakanlık koltuğuna Khurelsukh Ukhnaa oturdu.

Birinci turu 6 Haziran 2017'de ve ikinci turu da 7 Temmuz 2017'de yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonucunda ise Khaltmaa Battulga geçerli oyların yüzde 50,6'sını alarak devlet başkanı seçildi.

Moğolistan, iki büyük komşusu Çin ve Rusya başta olmak üzere bölgedeki diğer devletlerle ilişkilerini geliştirmeye önem veriyor.

Bu minvalde, 2011'de kabul edilen "Dış Politika Konsepti" ile Türkiye, Avrupa Birliği (AB), ABD, Japonya, Güney Kore ve Hindistan'ı "üçüncü komşu ülkeleri" ilan eden Moğolistan, BM, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) gibi uluslararası kuruluşlarla ilişkilerini geliştirmeyi hedefliyor.

Ekonomi

Moğolistan, 1990'da serbest piyasa ekonomisine geçerek ekonomik yapısında büyük bir değişikliğe gitti.

Ekonomisi hayvancılık ve madenciliğe dayanan ülkenin en büyük ikinci şehri Erdenet, dünyanın en büyük bakır yataklarından birine sahip.

Gayri safi yurtiçi hasılası 11,16 milyar dolar olan Moğolistan'ın başlıca ticaret ortaklarını Çin, Rusya, Güney Kore, Japonya, ABD ve Almanya oluşturuyor. 

Türkiye ile gelişen ilişkiler

Türkiye ile Moğolistan arasında 1969'da kurulan diplomatik ilişkiler, 1996'da Türkiye'nin Ulanbator Büyükelçiliği ve 1997'de Moğolistan'ın Ankara Büyükelçiliğinin açılmasıyla ivme kazandı.

Türkiye, tarihte bilinen en eski Türk yazıtı olan Orhun abidelerine ev sahipliği yapan ve ortak ataya sahip olduğu Moğolistan ile iş birliğinin güçlenmesine önem veriyor.

Yaklaşık 200 Türk vatandaşının ikamet ettiği Moğolistan'a 2014'ten beri Türk vatandaşları vizesiz seyahat edebiliyor. Vize uygulamasına son verilmesi son yıllarda iki ülke iş adamları arasındaki temas ve iş birliği ile turizm hareketliliğinin artmasını sağladı.

Türkiye ile Moğolistan arasında diplomatik ilişkilerin tesis edilmesinin 50. yıl dönümü 2019 yılında kutlanacak.