Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Salih Yılmaz, Washington’da gerçekleşecek olan Trump-Zelenskiy görüşmesinin mahiyetini ve masadaki konuları AA Analiz için kaleme aldı.

***

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, bugün Washington'da ABD Başkanı Donald Trump ile görüşecek. Ancak Trump, bu görüşme öncesi Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile telefon görüşmesi yaparak Ukrayna’da barışın nasıl sağlanabileceğine dair görüş alışverişinde bulundu.

Putin, telefon görüşmesiyle Trump-Zelenskiy görüşmesini etkisiz hale getirdi

Trump, Putin ile yaptığı telefon görüşmesinin sonucu hakkında sosyal medya hesabından şunları yazdı:

"Başkan Putin ile çok verimli bir görüşme gerçekleştirdim. Orta Doğu'da sağlanan barıştan dolayı beni ve ABD'yi tebrik etti ve bunun Rusya-Ukrayna Savaşı'nın sona ermesine yardımcı olabileceğini söyledi. Savaşın bitişinden sonra ticareti görüştük ve Dışişleri Bakanı Marco Rubio başkanlığındaki üst düzey danışmanlarımızın önümüzdeki hafta bir araya gelmesi konusunda anlaştık. Putin'le daha sonra Budapeşte'de bir araya gelip savaşın sona erdirilmesini görüşeceğiz. Yarın Oval Ofis'te Cumhurbaşkanı Zelenskiy ile görüşeceğim ve Putin ile görüşmeyi de müzakere edeceğim. Büyük ilerleme kaydedildi."

Trump’ın bu açıklaması sonrası Trump-Zelenskiy görüşmesi etkisiz ve sonuçsuz hale gelebilir. Bu haliyle Ukrayna’da barış için ABD-Rusya görüşmeleri 3 haftalık bir uzatmaya gitmiş gözüküyor. Trump, Rusya’ya bir dizi ültimatom ve yaptırım tehdidini tüketmiş gözüküyor. Trump ve danışmanları, Moskova'yı endişelendirebilecek kalan birkaç askeri seçeneğe yönelerek ABD’nin ciddi olduğunu göstermek istiyorlar.

Trump, Rusya’yı güç ile Ukrayna’yı da çaresizlikle ikna ederek bölgede bir barış anlaşmasına varılmasını planlıyor. Ukrayna’da devam eden savaşta Ukrayna ve Batı, Rusya'nın parasının biteceği beklentisiyle Moskova ise Ukrayna askerlerinin biteceği beklentisiyle yaşıyor. Rusya’nın olabilecek tüm senaryolar için alternatif bir planı var. Ancak Ukrayna ve Batı’nın planları var mı bu şüphelidir. Rusya, Trump’ın kendisine karşı ağır tedbirler alamayacağını tahmin ettiği için ne zaman Trump bir tehditte bulunsa kısa bir görüşmeyle durumu zamana yayarak etkisiz hale getirmeyi başarabiliyor.

Zelenskiy, ABD’den hangi taleplerde bulunabilir?

Zelenskiy, Gazze’de savaşın sona erdirilmesinin Hamas ve İsrail’e ABD ve diğer ülkelerin uyguladığı baskının neden olduğunu belirterek Trump’tan aynı ölçüde Rusya’ya da baskı yapmasını istiyor. Zelenskiy’nin Trump ile görüşmesine oldukça detaylı hazırlandığı ve Rusya-Avrupa Birliği (AB) arasında devam eden insansız hava aracı (İHA) krizlerini fırsat olarak gördüğü söylenebilir. Zelenskiy, Ukrayna'nın ihtiyaç duyduğu Patriot hava savunma sistemleri ile Tomahawk seyir füzelerine ilişkin taleplerde bulunuyor. Zelenskiy-Trump görüşmesinde Ukrayna ordusunun acil ihtiyaçlarının giderilmesi adına bir yol haritası oluşturulması mümkün olabilir. Ancak bu süreç ABD ve Rusya Dışişleri Bakanları ile Trump-Putin zirvesi sonucuna bağlı olacak.

Trump-Putin zirvesinden sonuç çıkmazsa Rusya’nın Avrupa’da dondurulmuş 200 Milyar dolarlık varlıklarının Ukrayna için silah satışında kullanılması planlanıyor. Böylece ABD, Ukrayna’ya silah satışında nakit ödeme alabilecek. Trump'ın kabul etmesi halinde füzelerin ve eğitimin maliyeti, Avrupa ülkeleri tarafından NATO'nun Ukrayna Öncelikli İhtiyaçlar Listesi (PURL) programı kapsamında da karşılanacak. Zelenskiy ve çoğu AB ülkesi Ukrayna’da barışın "güç yoluyla barış" formülü sayesinde olacağına inanıyor.

Trump belirsizliğe alan bırakıyor. Bu alanı da ABD için bir avantaja çevirmeye çalışıyor. Şimdilik Rusya konusunda bunu başaramadı. Kiev ise savaşın seyrini değiştirecek bir silah edinmeyi umuyor. Ukrayna, alınamaz denilen Javelin, HIMARS, Patriot füzeleri, Batı tankları ve savaş uçaklarını aldı. Ukrayna’da barış olmazsa Tomahawkları ve Barracuda-M füzelerini alması da mümkündür. Tomahawkların menzilleri ve isabet durumu düşünüldüğünde Rus askeri-endüstriyel komplekslerini yok edebilir. Rusya’nın buna cevabı ise Polonya, Romanya ve Almanya’daki askeri tesisler olabilir. Tomahawkların Kiev'e teslim edilmesi sonrası bu füzeleri kullanan ABD uzmanlarının vurulması ABD'yi doğrudan savaşa dahil edebilir.

Trump, Çin-Rusya arasında bir seçenek bulmakta zorlanıyor mu?

Ukrayna’daki savaş Washington ve Moskova'nın çıkarları tarafından şekillendiriliyor. Trump, AB ile birlikte Çin'e karşı uygulanacak yeni tarifelerle finanse edilecek Ukrayna için bir "zafer fonu" oluşturmaya çalışıyor. ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, bu planı Avrupalı ​​mevkidaşlarıyla müzakere ediyor. Plan, askeri mekanizması Çin desteğine dayanan Rusya’ya azami ekonomik baskıyı uygulayıp, onu Trump ve Zelenskiy ile müzakere masasına oturmaya zorlamak için tasarlandı.

Rusya, Trump’ı oyalayabilir ama kandırabilecek yeterli zamanı yok

Rusya, Batı’nın birlikten uzak tavrından dolayı her ne kadar SSCB örneğini yaşamayacağına inanıyorsa da bu durum onlar için felaketle sonuçlanabilir. ABD’nin doğrudan savaşa katılmasına yol açacak bir durum Rusya’yı yeniden parçalanmanın eşiğine getirebilir. Ayrıca Rusya’nın farklı yöntemlerle AB ülkelerini korkutmaya devam etmesi de kendisine duyulan güveni azalttığı gibi Batı ülkelerinin Rusya’yı dünyada bir tehdit olarak göstermesine de fırsat veriyor. Ruslar, Trump’ı bir süre oyalayıp süreci zamana yayabilirler. Ancak bu süre mutlaka sınırsız olmayacaktır. Rusya, Ukrayna’da her istediğini elde edemeyeceğini anlamalı ve barış için samimi adımlar atabilmelidir.

[Prof. Dr. Salih Yılmaz, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Üyesidir. Türk Dünyası ve Rusya uzmanıdır. ]

*Makalelerdeki fikirler yazarına aittir ve Anadolu Ajansının editoryal politikasını yansıtmayabilir.