Yumaklı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarının 2026 yılı bütçe görüşmelerinin ardından milletvekillerinin eleştirilerini ve sorularını yanıtladı.

"Üreticiye verilen desteklerin Gayri Safi Yurt İçi Hasıla'nın (GSYH) yüzde 1'inden daha az olmasına" ilişkin eleştirileri yanıtlayan Yumaklı, bunun sadece üreticilere doğrudan verilen desteklerle sınırlı olmadığını söyledi. Yumaklı, tarım sektörü için yatırım ödenekleri, kredi sübvansiyonları, müdahale alımları ve ihracat desteklerinin de üreticiler için verilen destekler arasında yer aldığının altını çizerek, "Toplam itibarıyla GSYH'nin yüzde 1,14'üne denk geliyor, 888 milyar lira." ifadesini kullandı.

Çiftçi sayısı ve ekili alanlarla ilgili soruya yanıt veren Yumaklı, "Çiftçi sayısı, 2021'de 2 milyon 173 bin 9 kişiydi, 2025 itibarıyla 2 milyon 363 bin 734 kişiye yükseldi. Alan, 2021'de 151 milyon 642 bin 705 dekardı, 2025'te 170 milyon 126 bin 627 dekar oldu." ifadelerini kullandı.

"Gençleri tarımsal üretimin içerisinde tutmamız gerekiyor"

Bakan Yumaklı, işlenmeyen tarım arazilerinin ekonomiye kazandırılması konusunda çıkarılan yasaya uygun olarak işlemleri yaptıklarına işaret ederek, bu konuda büyük bir farkındalık oluştuğunu ifade etti.

Çiftçilerin yaş ortalamasına ilişkin de Yumaklı, ortalama çiftçi yaşının, Avrupa Birliği'nde 2013'te 51 iken 57'ye yükseldiğini, ABD'de 2022 verisine göre 58 olduğunu ve Türkiye'de ise 57 olarak hesaplandığını aktardı.

Yumaklı, tarımsal desteklerden yararlanan genç çiftçi oranının 2023'te yüzde 12,6 olarak tespit edildiğini belirterek, "2024'te yüzde 13,5, 2025'te yüzde 14,7'ye çıktı. 2013'ten bugüne kadar alırsak 3 bin 548 projeye, 5,2 milyar liralık reel hibe verildi. Ama en önemlisi IPARD destekleri, kırsal kalkınma destekleri ve diğer özel projelerle bu kardeşlerimizi tarımsal üretimin içerisinde tutmamız gerekiyor." diye konuştu.

Türkiye'nin tarımda net ihracatçı olduğuna ilişkin açıklamalarına yönelik eleştirilere değinen Yumaklı, "Bizim dünya ihracatındaki gıda ve tarım ürünlerindeki payımız yüzde 0,77'den yüzde 1,5'a çıktı. 186 ülke, 2 bin 218 çeşit ürün, dünya ihracatındaki payı 112 milyar dolar." bilgisini paylaştı.

Pestisitlerin denetlenmesine yönelik soruyu da yanıtlayan Yumaklı, şunları söyledi:

"Dünyada pestisit kullanımı, hektara Japonya'da 10, Hollanda'da 7, İtalya'da 4,2, ülkemizde 2,4 kilogram. Hem pestisit kalıntısının çıkmaması hem de tavsiye dışı kullanımın olmaması için mümkün olduğu kadar risk bazlı ve istatistiksel metotlarla pestisit denetimlerini yürütüyoruz. Uygunsuz ürünleri imha ediyoruz. Bitki koruma ürünlerini kayıt altına alacak ve standart doz aşımı dışında alım satım ve kullanımına izin verilmeyecek yeni bir uygulamayı da hayata geçirmiş olacağız."

Yumaklı, buğday üretimine verilen desteklerin hesaplanma yöntemi hakkında bilgi verdi. Yumaklı, süt tozu ithalatının söz konusu olmadığını vurguladı.

"Sahada ve kırsalda 1,3 milyon binayı ilaçladık"

Kahverengi kokarca ile ilgili eleştirilere işaret eden Yumaklı, insan sağlığına zararının olup olmadığını Sağlık Bakanlığına sorduklarını, herhangi bir olumsuz bildirim almadıklarını söyledi.

Kahverengi kokarcanın ilk defa 2017'de görüldüğünü anlatan Yumaklı, bunun uzun soluklu mücadele olduğunu dile getirdi. Yumaklı, bu dönemde sahada ve kırsalda 1,3 milyon binayı ilaçladıklarını belirtti.

Tarım ve Orman Bakanı Yumaklı, TARSİM ile ilgili yapılan yeniliklere de değinerek, limon, mandalina ve portakal gibi ürünlerde sıcak hava zararı ve güneş yanıklığı riskinin tamamen teminat kapsamına alındığını ifade etti. Üreticilerin sesini dinlediklerini ve temel sigorta paketi oluşturduklarını vurgulayan Yumaklı, zirai don teminatını prim desteğini yüzde 70'e çıkardıklarını anımsattı.

"Halihazırda özelleştirme kapsamında herhangi bir şeker fabrikası yok"

Yumaklı, şeker fabrikalarının özelleştirilmesine ilişkin soruları şöyle yanıtladı:

"Türk Şeker 14 fabrikası ve sektördeki yüzde 36 pazar payıyla şeker sektöründe lider konumda ve piyasa düzenleyici bulunuyor. Özelleştirilerek kapanan herhangi bir fabrika yok. Burada, pancar üretimi 2 milyon 107 bin ton, şeker üretimi 329 bin ton. Halihazırda özelleştirme kapsamında herhangi bir şeker fabrikası yok."

Nişasta bazlı şekerde de yüzde 2,5 kotanın değişmesinin söz konusu olmadığının altını çizen Yumaklı, şeker sektörünün denetiminin Bakanlığa geçtikten sonra şeker şirketlerinin denetiminin 4 kat arttığını dile getirdi. Özellikle nişasta bazlı şeker fabrikalarının her 15 günde bir yerinde kontrol edildiğini belirten Yumaklı, "2025'te denetim sayısı 2 bine çıktı. Usulsüzlükler tespit edildi mi? Evet. Bununla ilgili de 600 milyon liralık ceza uygulandı." diye konuştu.

"2024 su yılına göre yüzde 29,4 daha az yağış aldık"

Bakan Yumaklı, sulama sistemlerinin desteklenmesinde birçok husus olduğunu ifade ederek, sadece 2025 yılı başvuru şartlarını karşılayan 3 bin 114 projenin tamamının hibe kapsamına alındığına, bu projelerle 280 bin dekar alanda sulama sisteminin kurulmasının planlandığına işaret etti.

Kuraklıkla ilgili acil eylem planlarının olduğunu vurgulayan Yumaklı, "Su Kanunu ve Taşkın Kanunu'na ilişkin çalışmalarımızı tamamladık. Taktir Türkiye Büyük Millet Meclisimizin. Görüşlere açılacak." dedi.

Yumaklı, barajların doluluk oranlarının ya da yağış seyrinin takip edilmemesinin mümkün olmadığını belirterek, sözlerini şöyle sürdürdü:

"1 Ekim 2024-30 Eylül 2025 tarihlerinde ülkemizde 422 milimetre yağış gerçekleşti. Bir önceki yılın aynı döneminde bu 597 milimetreydi. Uzun yıllar ortalamasına göre yüzde 26,5, 2024 su yılına göre yüzde 29,4 daha az yağış aldık. Kar yağmıyor, yağış yok. Burada sadece tarım kesimi değil, bütün kesimler için mutlaka ama mutlaka kayıp kaçaklarımıza bakmamız gerekir. Suyu verimli kullanmamız gerekir. Bununla ilgili çalışıyoruz."

Melen Barajı'ndaki çalışmalara da değinen Yumaklı, rehabilitasyon projesinin bittiğini söyledi. Bunun yapım ihalesini yıl sonu itibarıyla gerçekleştireceklerini dile getiren Yumaklı, "Hedefimiz 2027'nin sonunda Melen Barajı'nda su tutularak İstanbul'un içme suyuna katkıda bulunmak." dedi.

"Hazineden orman tesis etmek üzere 9 bin 957 hektar alan tahsis edildi"

Bakan Yumaklı, Cumhurbaşkanlığı kararıyla orman sınırı dışına çıkarılan alanın 4 bin 668 hektar olduğunu belirterek, buna karşılık hazineden orman tesis etmek üzere 9 bin 957 hektar alanın tahsis edildiğini söyledi.

Orman yangınlarında insan faktörünün etkisine dikkati çeken Yumaklı, her yangın için soruşturmanın otomatik olarak açıldığını kaydetti.

Komisyonda, Tarım ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye Su Enstitüsü ile Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünün 2026 yılı bütçeleri kabul edildi.