Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünün izniyle Iğdır'ın Tuzluca ilçesine bağlı Yukarı Çıyrıklı köyündeki Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkezi'nde kuş araştırma çalışmaları sürüyor.

KuzeyDoğa Derneğince 20 yıldır sürdürülen çalışmalarda, kıtalararası göçen ve Aras Kuş Cenneti'ne uğrayan 207 türden 190 bin kuş halkalandı.

Bilim insanları, bu türler arasında kıtalararası göçen, nesli tehlike altında olan ya da doğal ortamları hakkında az bilgi olan 23 türden 177 kuşa da uydu verici taktı.

Anlık olarak veri gönderme özelliği bulunan bu vericiler sayesinde kuşların göç yolları, yaşam, üreme ve beslenme alanları ile korunması gereken tabiat zenginlikleri de belirleniyor.

"Yakın bir geçmişe kadar kuşların göçü bilinmiyordu"

KuzeyDoğa Derneği Başkanı ve Utah ile Koç üniversiteleri öğretim üyesi Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu, AA muhabirine, 20 yıl önce bu alanda başlattıkları kuş takip çalışmalarının sürdüğünü söyledi.

Tarih boyunca göçmen kuşların nereden gelip nereye gittiğinin hep akıllarda soru işareti bıraktığını ifade eden Şekercioğlu, şöyle konuştu:

"Çok yakın bir geçmişe kadar insanlar göçmen kuşların göç ettiğinin bile farkında değildi çünkü bu ufak kuşların binlerce kilometre gideceklerini hayal edemiyorlardı. Bakarsanız Avrupa'da birkaç yüzyıl öncesine kadar o zamanın bilim insanları, örneğin kırlangıçların göllerde buzun altına girip kışı orada geçirdiklerini, yazın buz çözüldüğünde de çıkıp ürediklerini düşünüyordu. Yani ne kadar şimdi bize komik geliyor ama işte insanlar yakın bir geçmişe kadar kuşların göçünü araştıracak herhangi bir metoda sahip değildi."

Halkalamanın tarihini anlatan Şekercioğlu, şöyle devam etti:

"1895'te Danimarkalı bir öğretmenin merakıyla bahçesindeki sığırcıklara kendi ufak halkalarını takmasıyla halkalama bilimsel bir metod olarak başladı. Bu da burada yaptığımız gibi bir kuşun nereye gittiğini anlamak için binlerce kuşa halka takmayı gerektiriyor. Biz Aras Nehri Kuş Cenneti'nde 190 bine yakın kuş yakaladık ve bunların hemen hepsini halkaladık. Sadece 5 bin halkalı kuştan birinin nereye gittiğinin haberini alıyoruz ama uydu vericileri sayesinde, verici taktığımız bireyi dakika dakika, bazen yıllarca verici çalıştığı, kuş hayatta kaldığı sürece takip edip tam olarak burada görülen o kuşun bütün hayatını nerede geçirdiğini öğrenebiliyoruz."

"Dünyanın en büyük bozkır delicesi takip projesini gerçekleştiriyoruz"

Şekercioğlu, Aras Kuş Cenneti'nde yaptıkları çalışmalarla dünya kuş bilimi açısından önemli veriler elde ettiklerini vurgulayarak, şunları kaydetti:

"Biz şimdi burada bir bozkır şahini ya da leylek gördüğümüzde diyoruz ki buranın kuşu ama bu kuşların çoğu burada kışı geçirmiyor. Bir kısmı kışı geçirip yazı geçirmiyor, hatta çoğunluğu göç ederken görülüyor ama hem yazı hem kışı bambaşka yerlerde, başka ülkelerde geçiriyor. Örneğin bozkır deliceleri. Dünyanın en büyük bozkır delicesi takip projesini biz Aras Nehri Kuş Cenneti'nde gerçekleştiriyoruz. Bozkır delicelerimiz genellikle Orta Asya'da üreyip Afrika'nın Sahel bölgesinde, yani en zorlu Sahra Çölü'nün güneyindeki bölgelerde kışı geçiriyor. Bir bozkır delicesi neredeyse Beyaz Deniz ya da Kuzey Buz Denizi kıyılarında yazı geçirdikten sonra buradan göç edip kışı çok zorlu Çad'ın Sahel bölgesinde yarı çöl bir bölgede geçirdi."

Kuşların izlenmesiyle daha net verilere ulaştıklarını aktaran Şekercioğlu, "Aras Nehri Kuş Cenneti'nde uydu vericisi takılan bir kuşun bütün ömrünü nerede geçirdiğini, hangi habitatları kullandığını ve hangi alanların korunması gerektiğini görebiliyoruz." ifadelerini kullandı.