استانبول/ نرگس رضایی/ خبرگزاری آنادولو

بحران آب و انرژی در ایران به مرحله‌ای رسیده که مسعود پزشکیان،‌ رئیس‌جمهور این کشور در تشریح وضعیت، صراحتا از «لبه پرتگاه» سخن می‌گوید و اذعان می‌کند «بحران آب از آنچه امروز درباره آن صحبت می‌شود، جدی‌تر است و اگر امروز فکری عاجل برای بحران آب نکنیم، در آینده با شرایطی مواجه می‌شویم که نمی‌توان هیچ علاجی برایش یافت».

این در حالی است که با بروز موج گرما در ایران و افزایش مصرف برق و کمبود آب، شماری از استان‌ها از جمله تهران، پایتخت این کشور برای کاهش مصرف انرژی تعطیل می‌شوند و کمبود آب و برق در این کشور زندگی مردم را به شدت مختل کرده است.

ضمن اینکه عباس ⁧‫علی‌آبادی‬⁩، وزیر نیرو می‌گوید «برای اینکه از پوسیدگی و فرسودگی شبکه توزیع آب کم کنیم، مجبور به کم کردن فشار آب شدیم» و طبق اطلاعیه شرکت آبفا استان تهران، ذخایر سدهای تامین‌کننده آب تهران در پایین‌ترین وضعیت خود در یک قرن اخیر قرار دارد. مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی نیز اعلام کرده که تبریز 2.5 ماه دیگر آب دارد و بحران روز به روز تشدید می‌شود.

کمااینکه رئیس‌جمهور ایران در روزهای اخیر به جدی بودن بحران آب در این کشور اذعان کرده و این در حالی است که دکتر ناصر کرمی، اقلیم‌شناس و کارشناس محیط زیست در گفت‌وگو با خبرنگار «آنادولو» تصریح کرد که بحران تازه شروع شده است.

- مناطق محدودتری در ایران قابل زیست خواهند بود

دکتر کرمی در این گفت‌وگو ضمن تشریح علل و ابعاد بحران آب در ایران اظهار داشت: ایران به شدت در معرض بیابان‌زایی، فرسایش خاک و فرونشست زمین است و این تازه آغاز ماجرا است. با این روند، مناطق محدودتری در ایران قابل زیست خواهند بود و جمعیت بیشتری باید وارد منطقه محدودتری شود که در این صورت تنش‌ها و اصطکاک‌های اجتماعی بیشتر می‌شود.

وی در ادامه تاکید کرد: «مهمترین پیامد کمبود آب شرب در ایران، احتمال بروز تنش‌های اجتماعی و سیاسی است. آب شرب اگر دچار مشکل شود، می‌تواند تنش‌های جدی ایجاد کند. الان هم رژیم در وضعیتی نیست که این را بخواهد، در واقع تمام تلاششان را می‌کنند که به هیچ وجه آنچه که می‌تواند جرقه حرکت اجتماعی را حتی در پایین‌ترین سطح بزند، مانعش شوند. یک وضعیت شبه حکومت نظامی که وضعیتی مثل کمبود منابع آب می‌تواند به پیشرانی یک تنش بزرگ سیاسی منجر شود.»

این اقلیم‌شناس و کارشناس محیط زیست درباره علت اصلی بحران آب در ایران که اغلب مقامات این کشور، «خشکسالی» را مطرح می‌کنند، گفت: اینکه خشکسالی عامل کمبود آب باشد، قطعا اینگونه نیست. میزان بارش در سال آبی گذشته در 50 سال گذشته حداقل 17 بار سابقه داشته حالا شاید یک ذره کمتر. تقریبا همین بوده حالا اگر 200 میلیمتر بارش اگر 190 میلیمتر باشد خوب تقریبا همان را در نظر می‌گیریم، اتفاق بی‌سابقه‌ای نیست. در همین سه سال گذشته هم اینها بوده است. در اینکه اگر ما بارش نرمال داشتیم 40 درصد کمتر از نرمال نبود راحت‌تر می‌شد مدیریت کرد که شکی نیست.

- عامل اصلی بحران عدم سرمایه‌گذاری در تامین آب کافی است

دکتر کرمی تاکید کرد: عامل اصلی عدم سرمایه‌گذاری در تامین آب کافی و عدم مدیریت چشم‌انداز از حیث اقتضائات هیدرولوژیک است.

وی افزود: وضعیت مشکلات اساسی در تامین آب شرب در ایران به این صورت است که از نیمه خرداد شروع می‌شود در تیر و مرداد شدت می‌گیرد. در شهریور ادامه دارد. منتها در پاییز و بخصوص در آبان با آغاز بارش‌های پاییزی فروکش می‌کند. اگر پاییز خشک داشته باشیم که بارش عقب بیفتد که حالا کم سابقه هم نیست که یک نوع تغییر در الگوی بارش است در ایران این موضوع می‌تواند مشکل را خیلی شدیدتر کند حتی در مهر و آبان ولی خوب می‌شود امیدوار بود که در آبان که بارش‌ها شروع می‌شود وضعیت کنترل شود.

- تنش آبی در استان‌ها تشدید می‌شود

این اقلیم‌شناس و کارشناس محیط زیست در خصوص تنش آبی در ایران گفت: تنش آبی در ایران شیب شمال غرب به جنوب شرق دارد. یعنی هر چه به سمت جنوب و شرق بروید احتمال اینکه این تنش بیشتر باشد وجود دارد. این یک مولفه اصلی جغرافیایی است. اما اصطلاحا مولفه‌های محلی و تکنولوژی موثر است. مثلا در استان‌هایی سرمایه‌گذاری برای تامین آب هم کافی نبوده مثلا چهارمحال بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد از نظر دسترسی به منابع آب و میزان بارش اصلا نباید مشکل تامین آب شرب داشته باشند، ولی آنها هم دارند پس ترکیبی از این دو مولفه است اینکه چقدر سرمایه‌گذاری شده و دوم اینکه چقدر موقعیت جغرافیایی از شمال غرب به جنوب شرق است.

دکتر کرمی در ادامه تصریح کرد: در خوزستان، هرمزگان، سیستان‌وبلوچستان، کرمان و استان فارس تنش آبی شدیدتر است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: وضعیت فعلی بحران آب در ایران، آغاز ماجرا است و هنوز به آن قسمت آخرالزمانی نرسیده‌ایم.