استانبول/ خبرگزاری آنادولو

دکتر جاوید ولی‌اف، عضو هیئت مدیره مرکز تحلیل روابط بین‌الملل در مقاله تحلیلی برای خبرگزاری آنادولو سفر احمد الشرع، رئیس جمهور سوریه به آذربایجان را مورد ارزیابی قرار داد.

متن مقاله بدین شرح است:

احمد الشرع، رئیس جمهور سوریه در تاریخ 12 ژوئیه به آذربایجان سفر کرد. در طول این سفر، الهام علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان و احمد الشرع در مورد حمایت بالقوه آذربایجان در حل مشکلات سوریه گفتگو کردند.

در این راستا یادداشت تفاهمی بین شرکت دولتی نفت آذربایجان (SOCAR) و دولت سوریه در مورد همکاری در زمینه انرژی امضا شد. این توافق‌نامه شامل تامین گاز طبیعی به سوریه از طریق ترکیه و همچنین همکاری و هماهنگی در زمینه انرژی و اکتشاف نفت است. طرفین همچنین توافق کردند که پروژه‌های مشترکی را در زمینه توسعه و بازسازی زیرساخت‌های انرژی دنبال کنند.

در حالی که این توافق‌نامه صرفاً در زمینه انرژی در طول این سفر امضا شد، در مورد همکاری‌ها در زمینه‌های دیگر، مانند بازسازی، آموزش و فرهنگ سوریه در آینده نیز گفتگوهایی انجام شد. همچنین توافق شد که دانشجویان سوری برای تحصیل در آذربایجان بورسیه تحصیلی دریافت کنند.

سفر احمد الشرع به آذربایجان برای کسانی که این روند را دنبال می‌کردند، تعجب‌آور نبود. از همان ابتدا، آذربایجان از دولت جدید در دمشق حمایت کرد و سهم ملموسی در ثبات، به‌رسمیت شناخته شدن سوریه در سطح بین‌المللی و غلبه بر انزوای آن داشت. پس از سرنگونی بشار اسد، وزارت امور خارجه آذربایجان به مردم سوریه تبریک گفت و حمایت خود را از تمامیت ارضی و حاکمیت این کشور ابراز کرد.

در دسامبر 2024 النور ممدوف، معاون وزیر امور خارجه آذربایجان به سوریه سفر کرد و با اسعد حسن الشیبانی، وزیر امور خارجه سوریه دیدار کرد. در این دیدار، حمایت از دولت جدید سوریه ابراز و الشیبانی رسماً به آذربایجان دعوت شد.

ده کامیون حامل کمک انسانی در 30 دسامبر 2024 از آذربایجان حرکت کردند و از طریق ترکیه وارد سوریه شدند.

سفارت آذربایجان در سوریه که در طول جنگ داخلی بسته شده بود، در 17 فوریه 2025 فعالیت خود را از سر گرفت. پس از انتخاب احمد الشرع به عنوان رئیس جمهور سوریه در 29 ژانویه، علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان نامه تبریکی برای او ارسال کرد.

علی‌اف همچنین اظهار داشت که آذربایجان آماده ارائه حمایت و کمک لازم به سوریه است. رئیس‌جمهور سوریه نیز در اول آوریل به مناسبت عید فطر نامه تبریکی برای الهام علی‌اف ارسال کرد.

علی‌اف و الشرع در مجمع دیپلماسی آنتالیا که 11 تا 13 آوریل برگزار شد، با هم دیدار کردند. در جریان این دیدار، علی‌اف آمادگی آذربایجان را برای حمایت از بازسازی سوریه اعلام کرد، الشرع نیز از آذربایجان درخواست حمایت در زمینه‌های انرژی، زیرساخت‌ها و امنیت را داشت.

در ماه مه 2025 هیئتی به رهبری سمیر شریف‌اف، معاون نخست وزیر آذربایجان برای تقویت روابط دوجانبه با دولت جدید سوریه و حمایت از روند بازسازی این کشور به دمشق سفر کرد. شریف‌اف همچنین نامه رسمی علی‌اف را که در آن الشرع به آذربایجان دعوت شده بود، تحویل داد. در نتیجه، روابط بین آذربایجان و سوریه از دسامبر 2024 به تدریج توسعه یافت و با سفر الشرع تقویت شد.

آذربایجان به طور مداوم حمایت خود را از دولت جدید سوریه با ترکیه هماهنگ و بر نقش ترکیه در سوریه تأکید کرد. الهام علی‌اف ابراز امیدواری کرد که پس از روی کار آمدن دولت جدید، دوره‌ای از ثبات با حمایت ترکیه در سوریه آغاز شود و آمادگی خود را برای حمایت از رفع مشکلات بشردوستانه پیش روی مردم سوریه ابراز کرد.

در نشست خبری مشترک جیحون بایراموف، وزیر امور خارجه آذربایجان و هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه در باکو در 18 ژانویه، بایراموف اعلام کرد که آذربایجان به ارائه کمک‌های بشردوستانه به سوریه ادامه خواهد داد و آنها به همراه ترکیه از تبدیل سوریه به یک بازیگر در نظام بین‌المللی حمایت خواهند کرد.

آذربایجان همچنین توافق‌نامه همکاری امضا شده در زمینه انرژی در 12 ژوئیه را با ترکیه هماهنگ کرد. رئیس جمهور رجب طیب اردوغان در بازگشت از اجلاس سازمان همکاری اقتصادی (اکو) اعلام کرد که احمد الشرع را از عرضه گاز طبیعی آذربایجان به سوریه مطلع خواهد کرد. سفر الشرع به آذربایجان پس از آن صورت گرفت.

در همین حال، طی دیداری بین علی‌اف و الشرع در مجمع دیپلماسی آنتالیا مکانیسم همکاری سه‌جانبه آذربایجان-ترکیه-سوریه مورد بحث قرار گرفت. بنابراین، آذربایجان سیاست خود در قبال سوریه را با ترکیه هماهنگ می‌کند و بر نقش ترکیه در سوریه تأکید و از آن حمایت می‌کند.

حمایت آذربایجان در به‌رسمیت شناخته شدن دولت سوریه در سطح بین‌المللی و روند بازسازی در این کشور کمک می‌کند. سوریه منطقه‌ دوری از آذربایجان نیست. علاوه بر این، تحولات سالهای گذشته در سوریه، هم از نظر ژئوپلیتیکی و هم از نظر سیاسی، تأثیر منفی بر آذربایجان داشته است. این منطقه تحت کنترل اتحاد روسیه و ایران علیه اتحاد آذربایجان و ترکیه شده بود. برای مثال، دولت بشار اسد در طول جنگ دوم قره‌باغ از اشغالگری ارمنستان حمایت کرد.

در حالی که سوریه زمانی به دلیل مداخله نظامی کشورهایی مانند ایران و روسیه، متحدان دولت بشار اسد، به ویرانه‌ای تبدیل شده بود، امروز در تلاش است تا از طریق همکاری بین آذربایجان و ترکیه، توسعه یابد.

نتایج ملموس به دست آمده در جنگ دوم قره‌باغ بین آذربایجان و ترکیه، بازسازی قره باغ و موفقیت‌های ملموس در بخش انرژی، در بازسازی سوریه، تضمین امنیت آن و تأمین نیازهای انرژی آن نقش مهمی دارند. به طور خلاصه، ثبات در سوریه برای سیاست‌های منطقه‌ای آذربایجان و ترکیه بسیار مهم است.

*این مقاله، تنها بیانگر نظر نویسنده است و الزاما بازتاب رویکرد خبرگزاری آنادولو نیست.