آنکارا/ یاسمین کالیونجواوغلو/ خبرگزاری آنادولو

شصت و پنج سال از کودتای 27 می 1960، یکی از لکه‌های سیاه در تاریخ دموکراسی ترکیه که زخمی عمیق در وجدان ملت بر جای گذاشت، می‌گذرد.

حزب دموکرات (DP) که در ژانویه 1946 تأسیس شده بود، در انتخابات ماه مه 1950 با حمایت گسترده مردم به قدرت رسید و به 27 سال حکومت تک‌حزبی پایان داد. این حزب، نخستین حزب سیاسی ترکیه بود که از طریق انتخابات آزاد به قدرت رسید.

با گشایش مجلس در 22 مه 1950، رفیق کورالتان به ریاست مجلس برگزیده شد و سپس جلال بایار، رئیس حزب دموکرات و نماینده ازمیر، به عنوان سومین رئیس‌جمهور ترکیه انتخاب شد.

در انتخابات دوم مه 1954، حزب دموکرات با کسب 58.4 درصد آرا رکوردی تاریخی به جای گذاشت و 503 کرسی مجلس را به دست آورد؛ در مقابل، حزب جمهوری‌خواه خلق تنها 31 کرسی کسب کرد.

با وجود تقویت موقعیت سیاسی حزب دموکرات، این حزب با پیامدهای بحران اقتصادی زمان مواجه شد. در همین دوره، گروهی از افسران ارتش، به تدریج هسته‌های یک دولت موازی نظامی را در درون ارتش شکل دادند.

حزب دموکرات در انتخابات 27 اکتبر 1957 نیز با کسب 48.6 درصد آرا و به دست آوردن 424 کرسی، بار دیگر اکثریت مجلس را در دست گرفت.

با این حال، کمیته‌ای 38 نفره از ژنرال‌ها و افسران ارشد ارتش که خود را «کمیته اتحاد ملی» می‌نامیدند، با ادعای اینکه حزب دموکرات کشور را به سوی «نظامی سرکوبگر و درگیری داخلی» می‌برد، در بامداد 27 می 1960 دست به کودتا زد و قدرت را به دست گرفت.

این کودتا ضربه‌ای سنگین به دموکراسی در ترکیه وارد کرد و اعتبار بین‌المللی کشور را نیز به شدت خدشه‌دار ساخت.

دادگاه‌های یاسی‌آدا در 14 اکتبر 1960 آغاز شد و در 15 سپتامبر 1961 با صدور احکام پایان یافت.

برای 288 نفر از 592 متهم حکم اعدام درخواست شد و دادگاه عالی عدالت 15 نفر را به اعدام محکوم کرد.

احکام اعدام عدنان مندرس، نخست‌وزیر پیشین، فاتح رشدی زُرلو، وزیر خارجه پیشین، و حسن پولات‌کان، وزیر دارایی پیشین، به اتفاق آرا صادر شد.

فاتیح رشدی زُرلو و حسن پولات‌کان در بامداد 16 سپتامبر 1961 به دار آویخته شدند. عدنان مندرس نیز پس از دریافت گواهی سلامت از سوی تیم پزشکی، در ساعت 13 و 21 دقیقه روز 17 سپتامبر 1961 در جزیره امرالی اعدام شد.