ایران, خاورمیانه

نقش فناوری «دوکاربرده» در جنگ 12 روزه اسرائيل با ایران

به نظر کارشناسان امور دفاعی، استفاده موثر اسرائیل از فناوری دوکاربرده در حمله به سامانه‌های دفاع هوایی و همچنین فرماندهان نظامی و دانشمندان هسته‌ای ایران در نخستین ساعات آغاز جنگ، یکی از نکات جالب توجه جنگ 12 روزه میان دو کشور بوده است.

02.07.2025 - به‌روز رسان : 03.07.2025
نقش فناوری «دوکاربرده» در جنگ 12 روزه اسرائيل با ایران

استانبول/خبرگزاری آنادولو

به عقیده کارشناسان امور نظامی، جنگ 12 روزه میان ایران و اسرائیل دارای ویژگی‌های خاص خود بوده است. حملات هوایی موثر و غافلگیر کننده اسرائیل به سامانه‌های دفاع هوایی و زیرساخت‌های نظامی ایران و همچنین حملات موشکی ایران به اسرائیل از جمله ابعاد منحصربه فرد جنگ مذکور بود.

دکتر خورشید دینگیل، کارشناس امور دفاعی در حوزه ایران، معتقد است که یکی از نکات جالب توجه جنگ 12 روزه، استفاده موثر اسرائیل از فناوری دوکاربرده «dual-use items» در حمله به سامانه‌های دفاع هوایی و همچنین فرماندهان نظامی و دانشمندان هسته‌ای ایران در نخستین ساعات آغاز جنگ بوده است.

دینگیل در گفت‌وگو با خبرگزاری آنادولو درباره کاربرد «فناوری دوکاربرده» توسط اسرائیل در جنگ علیه ایران، می‌گوید:

«وقتی به عملیات اسرائیل علیه ایران نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که از پهپادهای کوچک استفاده شده است. به‌ویژه مشاهده کردیم که این پهپادها علیه سامانه‌های پدافند هوایی و سامانه‌های پرتاب موشک‌های بالستیک به کار گرفته شده‌اند. در واقع، در شب 13 ژوئن دیدیم که هدف نیروهای پشتیبانی زمینی با استفاده از چنین دستگاه‌ها و تجهیزاتی غیر فعال کردن سامانه پدافند هوایی ایران بود. تمامی این نشانه‌ها یک پرسش را برای ما مطرح می‌کند: اسرائیل چگونه توانسته این تجهیزات را به نحوی به داخل تهران نفوذ دهد؟

در اینجا، لازم است مفهوم محصولات دوکاربرده را درک کنیم، زیرا این محصولات به عنوان فناوری‌هایی تعریف می‌شوند که هم در زندگی روزمره و هم در اهداف نظامی مورد استفاده قرار می‌گیرند. از این زاویه می‌توان گفت محصولات با دوکاربرده ، زمینه‌ای تسهیل‌کننده و مؤثر برای نفوذ این تجهیزات از مسیرهای مختلف به داخل ایران فراهم کرده‌اند. از سوی دیگر، استفاده و ترکیب این تجهیزات، به یک تخصص و مهارت فنی جداگانه نیاز دارد و در اینجا مسئله عمق‌ بخشیدن به شبکه‌های اطلاعاتی و منابع انسانی توسط اسرائیل در داخل ایران طی سالیان گذشته مطرح می‌شود؛ شبکه‌ای که در طول زمان توسعه یافته و این منابع انسانی با اهداف بلندمدت تجهیز و آماده شده‌اند. از این منظر می‌توان گفت با یک فرآیند طولانی‌مدت و برنامه‌ریزی‌شده مواجه هستیم.

در تاریخ 15 ژوئن، یک کارگاه سه‌طبقه تولید و مونتاژ پهپاد در شهرستان ری ایران شناسایی شد. در تصاویر منتشرشده از داخل این کارگاه، چاپگرهای سه‌بعدی و دستگاه‌های CNC به چشم می‌خورند. وقتی نگاه می‌کنیم، می‌بینیم این دستگاه‌ها قابلیت استفاده در تولید محصولات با دوکاربرده را نیز دارند. برای مثال، می‌بینیم که در طراحی دکوراسیون و مبلمان چوبی از این نوع دستگاه‌ها استفاده می‌شود و همچنین می‌دانیم چاپگرهای سه‌بعدی در زندگی روزمره به کار گرفته می‌شوند. وقتی به این موضوع نگاه می‌کنیم، کاملاً مشخص است که کاربرد دوگانه این محصولات در این فرآیند نقش تعیین‌کننده‌ای دارد.

اما باید توجه داشت که برخی قطعات، محصولات با کاربرد دوگانه نیستند. بخش‌های خاصی از پهپادها، به‌ویژه قطعات مربوط به اویونیک و بخش‌های حساسی از سیستم‌های پروازی، از جمله این موارد هستند. این قطعات به مرور زمان و از مسیرهای مختلف به‌صورت قطعه‌ قطعه وارد کشور شده‌اند و گزارش‌های بین‌المللی نیز این موضوع را تثبیت می‌کند به احتمال بسیار زیاد می‌توان گفت بخش‌های مربوط به موتور و همچنین مدارهای الکترونیکی این پهپادها از خارج به داخل ایران نفوذ داده شده‌اند.

از سوی دیگر، امروز محصولات دیگری هم وجود دارند که دارای دوکاربرده هستند؛ برای مثال، دستگاه‌های پروازی با استفاده تفریحی، برخی از سیستم‌های کنترل و سامانه‌های ارتباطی به کار رفته در این دستگاه‌ها با روش‌های مهندسی معکوس یا تغییرات فنی به‌گونه‌ای تبدیل می‌شوند که در سیستم‌هایی مانند پهپادهای FPV به کار گرفته شوند. از این زاویه، مشاهده می‌کنیم که این سامانه‌ها با برنامه‌ریزی و اقدامات هدفمند در داخل ایران مستقر شده‌اند.»

خبرگزاري آناتولي اخبار خود از طريق سامانه مدیریت خبر (HAS) براي مشترکین رسانه‌ای ارسال و فقط بخشي از آنها را خلاصه و در وبسايت خود منتشر ميكند. بنابراين براي دريافت اخبار كامل ما، لطفا تماس گرفته و مشترك شويد!