استانبول/احسان نصیرپور/خبرگزاری آناتولی

دكتر علم صالح، استاد روابط بين الملل و خاورميانه شناسي، دانشگاه لنكاستر، بريتانيا در گفتگو با خبرگزاری آناتولی گفت: شکاف های موجود بین آحاد مختلف در ساختار جامعه ایرانی از جمله شکاف بین اقلیت های قومی و مذهبی، طبقه متوسط، سنتی و کم درآمد که توقعات و خواسته های متفاوتی دارند وقوع تظاهرات و اعتراضات خیابانی را قابل پیش بینی می کرد.

وی در این مصاحبه اختصاصی همچنین اظهار داشت:

«از سوی دیگر شکافی نیز بین مردم و حکومت وجود دارد و حاکمیت جوابگوی خواسته های اقتصادی و آزادی های سیاسی و اجتماعی مردم نیست و از این رو سیاست امنیتی جمهوری اسلامی دچار مشکل است.

برداشت جامعه ایران از رویدادهای منطقه ای این است که حکومت ایران در حال هزینه کردن در دیگر کشورها در مصارف بیهوده است. این مسئله باعث ایجاد یک نوع خستگی سیاسی نزد مردم شده بود.

همانند حوادث بعد از انتخابات 88 منتظر جرقه ای بود. اگرچه آغاز این اعتراضات به دست اصولگرایان برای فشار و ضربه به دولت روحانی صورت گرفت ولی در ادامه کنترل آن از دست تمامی گروه های خارج شد.

در سال 88 حکومت ایران باور داشت که برحق است ولی درحال حاضر جمهوری اسلامی به این نتیجه رسیده است که خیلی از این مطالبات مشروع است.

برخورد نسبتا ملایم حاکمیت با اعتراضات مردم در ایران مربوط به اتفاقات سال 88 است حوادث آن سال باعث شد که حاکمیت به یک عقلانیتی برسد و بداند که با برخورد و زیر سوال بردن اعتراضات به نتیجه ای نخواهد رسید.

حاکمیت نیز باور دارد که مطالبات مربوط به فقر و گرانی به حق است و در واقع حکومت این مطالبات را به رسمیت می شناسد و جمهوری اسلامی برای اولین بار در این تظاهرات بین انقلاب و اعتراض تمایز قائل شده است.

نکته قابل توجه در اعتراضات اخیر گستردگی آن در شهرهای کوچک؛ که دیدگاه انتقادی طبقه متوسط شهرهای بزرگ نسبت به حکومت در آنجا کم بوده، است دانست. برای اولین بار اعتراضات از لحاظ جعرافیایی وسیع است».

-بعید می دانم این اعتراضات به مراحل خطرناکی برسد

این استاد دانشگاه در ادامه همچنین اظهار داشت:

«در مقایسه با سال 88 هنوز درگیری ها به میزان حوادث رخ داده در آن سال نرسیده است که برحسب آن حکومت نیز بخواهد قدرت و زور بکار ببرد و علی رغم کشته شدن 10 نفر در حوادث اخیر حاکمیت هنوز تهدید جدی احساس نکرده است.

بعید می دانم این اعتراضات به مراحل خطرناکی برسد. این تظاهرات در تهران پررنگ نیست و این حس اعتماد بالایی به حکومت می دهد چرا که در لایه های امنیتی، خطرناک نخواهد شد مگر اینکه در پایتخت باشد.

اگر به عنوان مثال به نمونه های آنچه بهار عربی نامیده می شد نگاه کنیم فقط آنهایی موفق شدند که در پایتخت، شروع و تمام شدند و گرنه وقتی لیبی از طرابلس و سوریه از حمص شروع می شود به نتیجه نمی رسد. این مساله به حاکمیت اجازه صبر و استفاده از ملایمت در برابر اعتراضات را می دهد».

او در پاسخ به این سوال که آیا حاکمیت حاضر خواهد شد به مطالبات مردم پاسخی ولو اندک دهد، گفت:

«باید منتظر بود تا دید جمهوری اسلامی تا چه حد تغییرات شکلی ساختاری و اساسی ایجاد کند. در بیست سال گذشته تغییراتی رخ داده ولی کافی نبوده است.

لازم است تغییرات بیشتر و ملموس تری از نظر اقتصادی و آزادی های اجتماعی سیاسی رخ دهد تا مردم به یک رضایت نسبی برسند به همین دلیل همه چیز به جمهوری اسلامی بر می گردد».

-به تغییرات در جمهوری اسلامی خوش‌بینم

صالح همچنین تصریح کرد:

«به طور کلی شکاف بین اعتدالیون و اصلاح طلبان از یک سو و اصولگرایان از طرف دیگر باعث می شود که این دو مجبور باشند برای کسب آرا و مشروعیت از مردم تلاش کنند و سعی در امتیاز دادن و اعطای آزادی های بیشتر به مردم کنند.

به همین دلیل فکر می کنم این عوامل به تغییرات ملموس در آینده منجر شود. با این حال عدم وقوع این تغییرات به شکاف بیشتر منجر شده و می تواند بخش های بزرگتری از جامعه را به حرکت در آورد و نهایتا منجر به بروز درگیری های داخلی شود.

با این حال فکر می کنم تغییرات ملموس در آینده بیشتر اقتصادی خواهد بود. منجمله با عقب نشینی از برخی برنامه های اقتصادی و شفافیت و رسیدگی به پرونده های فساد مالی».

وی همچنین با رد سازماندهی در شکل گیری تظاهرات و شعارها و بیان اینکه بعید می دانم مردم در مورد این شعارها فکر کرده و تصمیم گرفته باشند گفت:

«فکر می کنم بسیاری از شعارهای تظاهرات اخیر ذوقی، سلیقه ای و فردی برحسب گرایش های افراد و حتی بعضا روابطشان با معارضین و اپوزیسیون داخل و خارج از ایران است.

ما در همین تظاهرات شاهد شعارهای بسیار غلط نژادپرستانه بودیم که به خودی خود عقلانیت این تظاهرات یا حداقل شکل گیری شعارها را از جهاتی زیر سوال می برد و حداقل نگران کننده است. علاوه بر این خیلی از جاها شعارها اقتصادی یا سیاسی بوده و بعضا نیز شعارها معطوف به سیاست خارجی و منطقه ای تهران است».