استانبول / خبرگزاری آناتولی

درحالی‌که به گزارش روزنامه حامی دولت و اصلاح‌طلب «قانون» محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی ایران در جمع اعضای اتاق بازرگانی، صنعت، معدن و کشاورزی تهران از "اراده، "امکان و امید" دولت ایران "برای "افزایش صادرات به روسیه" و "جایگزینی ایران به جای ترکیه" در این زمینه خبر داده است، برخی از کارشناسان ایرانی در این جلسه یا در مناسبت‌های دیگر از موانع اجرای این سیاست سخن گفته‌اند.

به گفته حجتی ایران می‌تواند "محصولاتی مانند مرغ، تخم‌مرغ، ماهی، لبنیات، میوه، سبزی و سیفی‌جات" را به روسی صادر کند، زیرا "هم ظرفیت داخلی برای صادرات دارد و هم این‌که طرف روسی درخواست صادرات محصولات کشاورزی و مواد غذایی از ایران را دارد".

از سوی دیگر، قدیر قیافه، نایب رئیس اتاق مشترک ایران-روسیه در پاسخ به سخنان وزیر کشاورزی ایران گفته "سال گذشته نیز، پس از آنکه میان روسیه و اوکراین تنش‌هایی به وجود آمد، هیات بزرگی از روسیه در قالب کمیسیون مشترک روس به ایران آمدند و مقامات دو کشور تاکید کردند که ارتباطات باید گسترش پیدا کند"، اما "میزان مبادلات ایران- روسیه از حدود یک میلیارد و 700 میلیون دلار به حدود یک میلیارد و 400 میلیون دلار کاهش یافت".

این فعال اقتصادی ایران همچنین در پاسخ به حجتی که اعلام کرده بود "ما اضافه بر نیاز خودمان محصولات زیادی برای صادرات داریم"، گفته "مشکل ایران در بخش صادرات این است که صادرات معمولا از سر ریز مصرف داخلی صورت می‌گیرد و اغلب با صادرات محصولات کشاورزی قیمت محصولات در بازار داخلی افزایش می‌یابد که این موضوع با برانگیختن حساسیت‌ها، منجر به جلوگیری از صادرات می‌شود".

محمدصادق نادعلی‌زاده بازرگان ایرانی ساکن مسکو نیز در این نشست به "عدم توفیق ایران در صادرات" به روسیه اشاره میکند؛ وی دلایل این امر را "نبود اتحاد میان فعالان اقتصادی ایران"، "نبود زیرساخت‌های مناسب در بخش ترانزیت کالا" و "نبود واگن‌های یخچال‌دار" دانسته است.

در همین راستا، به نقل از خبرگزاری «تسنیم» سه روز پیش نیز کاوه زرگران، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی تهران در همایش بررسی تجارت ایران و روسیه ضمن اشاره به صادرات 4 میلیارد دلاری ترکیه به روسیه تصریح کرده بود "با توجه به اتفاقات اخیر میان ترکیه و روسیه فرصت مناسبی برای صادرات محصولات کشاورزی ایران به روسیه است و ما می‌توانیم سهم خود را در این بازار افزایش دهیم". وی در این زمینه به محصولاتی مانند لبنیات، مرغ، کشمش و گوجه فرنگی اشاره کرده بود.

زرگران در مورد "چالش‌های صادرات محصولات کشاورزی ایران به روسیه" اظهار داشته که "تعرفه بالا، قیمت تمام‌شده زیاد در کشور و عدم اعتماد شرکت‌های روسی به شرکت‌های ایرانی، مسائل حمل و نقل و پرواز مستقیم و مشکلات بانکی از جمله مهمترین مسائل پیش روی تجارت ما با کشور روسیه است".

در همین زمینه می‌توان به سخنان ده روز پیش دکتر نعمت احمدی حقوقدان و فعال اقتصادی حامی دولت روحانی در روزنامه قانون اشاره کرد. از دیدگاه او ایران نمی‎تواند در زمینه"صاد‌‌‌‌‌‌رات مرکبات به روسیه جایگزین ترکیه" شود، زیرا "برای صاد‌‌‌‌‌‌رات میوه، علاوه بر محصول استاند‌‌‌‌‌‌ارد‌‌‌‌‌‌ نیاز به یک پایانه است که ما ند‌‌‌‌‌‌اریم. از طرفی محصولات ما ایزوهای لازم برای صاد‌‌‌‌‌‌رات را د‌‌‌‌‌‌ریافت نکرد‌‌‌‌‌‌ه است"، نتیجه‌گیری کرده که "ما د‌‌‌‌‌‌ر صاد‌‌‌‌‌‌رات میوه حرفی برای گفتن ند‌‌‌‌‌‌اریم".

بنابراین به گفته احمدی ایران شاید ‌‌‌‌‌‌د‌‌‌‌‌‌ر صاد‌‌‌‌‌‌رات خشکبار مثل کشمش و پسته وضعیت بهتری داشته باشد، منتها ترکیه سهم عمد‌‌‌‌‌‌ه‌ای د‌‌‌‌‌‌ر بازار خشکبار روسیه ند‌‌‌‌‌‌ارد‌‌‌‌‌‌ که ایران جایگزین آن شود.

علاوه بر مشکلات پیش روی تولید و صادرات محصولات کشاورزی در ایران، مسئولین و کارشناسان ایرانی، به موضوع دیگری هم اشاره می‌کنند و آن مشکلات زیست‎محیطی و کمبود آب در ایران و تاثیر منفی آن بر زراعت است.

در فوریه 2014 عیسی کلانتری وزیر سابق کشاورزی ایران در مورد راه حل احیای دریاچه ارومیه، به عنوان یکی از مصادیق اصلی بحران محیط زیست و کمبود آب در ایران در گفتگو با رسانه‌ها اعلام کرد: "کشاورزی تعطیل تا دریاچه ارومیه احیا شود" (افکارنیوز). گفتنی است او از جانب رئیس‌جمهور ایران ریاست کمیته ویژه‌ای برای حل مشکل دریاچه ارومیه برعهده دارد.

 سپس چندی بعد حمید چیت‌چیان وزیر نیروی ایران نیز در مه 2014 به خبرگزاری دولتی «ایرنا» گفت "با بازده کنونی آبیاری و همچنین هزینه‌ای که صرف استخراج آب می‌شود، تولید محصولات کشاورزی در کشور مقرون به صرفه نیست". یا یک سال بعد در مه 2015، احمدعلی کیخا، معاون سازمان محیط زیست ایران در گفتگو با وبسایت خبرآنلاین وابسته به علی لاریجانی رئیس مجلس ایران سخن چیت‌چیان را تکرار و تاکید کرد که "کشاورزی به شیوه فعلی در ایران باید تعطیل شود".