استانبول/ خبرگزاری آناتولی

یازدهمین دوره انتخابات مجلس و نخستین میان دوره‌ای پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری ایران درحالی در 21 فوریه 2020 (دوم اسفند 1398) برگزار خواهد شد که در کمتر از یک هفته مانده به انتخابات میزان مشارکت واجدین شرایط رای دادن در هاله‌ای از ابهام است.

رد صلاحیت گسترده داوطلبان نمایندگی در این دوره از انتخابات مجلس ایران به ویژه در جناح اصلاح‌طلب انتقادات بسیاری را در پی داشته است. شورای نگهبان حتی شمار زیادی از نمایندگان فعلی مجلس مانند علی مطهری، محمود صادقی و الیاس حضرتی را نیز رد صلاحیت کرده است. با این حال بیش از 7 هزار نامزد تایید صلاحیت شده برای تصاحب 290 کرسی مجلس ایران به رقابت خواهند پرداخت.

پس از انقلاب 1357 ایران، تاکنون 10 دوره انتخابات مجلس و 12 دوره انتخابات ریاست جمهوری در این کشور برگزار شده است. میزان مشارکت رای‌دهندگان در انتخابات برگزار شده متغیر بوده است.

میزان مشارکت مردم در انتخابات برای حکومت و رهبر ایران از اهمیت زیادی برخوردار است. مقامات حکومت جمهوری اسلامی شرکت مردم در رای گیری‌ها را به معنای کسب مشروعیت برای نظام تعبیر می‌کنند.

میزان مشارکت مردم در یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی از هم اکنون به چالشی برای حاکمیت ایران تبدیل شده است. عدم تایید صلاحیت بسیاری از داوطلبان نمایندگی مجلس، تحریم‌های گسترده آمریکا، وضعیت بحرانی اقتصاد و فضای حاکم بر جامعه ایران طی ماههای اخیر بر میزان شرکت مردم در انتخابات 2 اسفند تاثیرگذار خواهد بود.

آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران از مردم خواسته حتی آنهایی که از وی "خوششان نمی‌آید" نیز در این انتخابات شرکت کنند.

بررسی آمار مربوط به دوره‌های پیشین که از سوی وزارت کشور و خبرگزاری مجلس (خانه ملت) این کشور ارائه شده، نشان می‌دهد که معمولا میزان مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری بیشتر از انتخابات مجلس بوده است.

اگر چه آمار مربوط به مشارکت مردم در انتخابات برگزار شده در ایران همواره مورد تردید ناظران بین المللی و مخالفان حکومت بوده اما بر اساس داده‌های رسمی دولت ایران؛ انتخابات پنجمین دوره مجلس شورای اسلامی با میزان مشارکت بیش از 71 درصدی واجدان شرایط رای دادن دارای بالاترین میزان مشارکت در نوع بوده است.

وزارت کشور ایران واجدان شرایط رای دادن در این انتخابات را 34 میلیون و 763 هزار نفر و شمار آرای ماخوذه را 24 میلیون و 682 هزار رای اعلام کرد. انتخابات پنجمین دوره مجلس اسفند 1374 برگزار شد. حسن روحانی، رئیس جمهور کنونی ایران نیز نائب رئیس این دوره از مجلس بود.

مشارکت واجدان شرایط رای دادن در دور ششم انتخابات مجلس شورای اسلامی ایران که 29 بهمن 1378 برگزار شد نیز بیش از 67 درصد بود. این دوره از مجلس پس از انقلاب 1357 ایران در نوع خود متفاوت بود و جناح اصلاح طلب و سیاستمداران تحول خواه اکثریت آن دوره از مجلس را به دست گرفتند.

همچنین میزان مشارکت رای دهندگان در انتخابات دور دوم مجلس ایران که در 26 فروردین 1362 برگزار شد، 64 درصد اعلام شد. این انتخابات از لحاظ میزان مشارکت رای دهندگان در رده سوم انتخابات مجلس شورای اسلامی ایران قرار دارد.

معمولا میزان مشارکت مردم ایران در انتخابات ریاست جمهوری بیشتر از انتخابات مجلس بوده است. دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران در خرداد 1388 که طی آن محمود احمدی نژاد در روندی جنجالی برای دومین بار به ریاست جمهوری انتخاب شد دارای بیشترین میزان مشارکت رای دهندگان در انتخابات ریاست جمهوری این کشور بوده است.

مشارکت واجدان شرایط در این انتخابات 85 درصد بود. انتخابات ریاست جمهوری دوم خرداد 1376 نیز با مشارکت حدودا 80 درصدی واجدان شرایط برگزار شد و محمد خاتمی برنده این دوره از انتخابات اعلام شد.

از سوی دیگر، کمترین میزان مشارکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی ایران مربوط به هفتمین دوره برگزاری آن بوده است. این انتخابات در اول اسفند 1382 همزمان با رد صلاحیت گسترده داوطلبان جناح اصلاح طلب و نمایندگان مجلس ششم از سوی شورای نگهبان قانون اساسی برگزار شد.

میزان مشارکت رای دهندگان در این دوره از انتخابات مجلس 51 درصد بود. تنها 26 میلیون تن از واجدان شرایط رای دادن که شمار آنها افزون بر 46 میلیون 350 هزار نفر بود در این انتخابات رای دادند.

انتخابات نخستین دوره مجلس ایران پس از انقلاب 1357 که اسفند سال 58 برگزار شد با 52 درصد و دوره هشتم در اسفند 1386 با 55 درصد نیز از کم مشارکت‌ترین انتخابات از این نوع در ایران بوده‌اند.

همچنین ششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال 1372 که علی اکبر هاشمی رفسنجانی در آن برای دومین بار متوالی به ریاست جمهوری رسید، دارای کمترین میزان مشارکت واجدان شرایط در انتخابات ریاست جمهوری ایران است. تنها 50 درصد واجدان شرایط در این انتخابات رای دادند.

مقامات ایران میزان مشارکت رای دهندگان در دوره اخیر انتخابات مجلس این کشور را بالای 60 درصد اعلام کرده‌اند. اما به نظر بسیاری از کارشناسان انتظار می‌رود میزان مشارکت در انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی ایران به دلیل رد صلاحیت گسترده طیف اصلاح‌طلب و شرایط بغرنج اقتصادی و سیاسی این کشور پایین باشد.

با این حال به دلیل عدم فعالیت موسسات نظرسنجی معتبر داخلی و بین‌المللی در ایران و عدم انجام نظرسنجی‌های رایج انتخاباتی که در بیشتر کشورهای جهان صورت می‌گیرد، از هم اکنون نمی‌توان گفت که چه میزان از جمعیت 58 میلیونی واجدان شرایط شرکت در انتخابات پیشرو به پای صندوق های رای خواهند رفت.